Vekili           : Av. M.Ö.

Karşı Taraf : Büyükçekmece Belediye Başkanlığı

O L A Y      : I) Yakuplu Belediye Başkanlığı’nca S.Y. vekiline gönderilen 5.10.1995 gün ve 1076/985 sayılı yazıda; 20.9.1995 gün ve 1076 sayılı dilekçe ile, 775 sayılı Yasa’ya dayanarak gecekondu önleme bölgesinden 198 ada, 3 parsel sayılı gayrimenkulün S.Y.’a tahsis edildiği, satış bedelinin de Büyükçekmece Belediyesi’nce tahsil edildiği belirtilerek tahsis belgesinin verilmesinin talep edildiği, bahse konu arsanın bulunduğu gecekondu önleme bölgesinin beldelerinin daha önce mücaviri olduğu dönemde Büyükçekmece Belediyesi’nce ihdas edilerek arsa tahsis işlemleri yapılıp bedellerinin tahsil edildiği, bölgeyle ilgili arsa devir işlemleri konusunda Büyükçekmece Belediyesi ile Belediyeleri arasında protokol yapıldığı, ancak, devir işleminin henüz tamamlanamadığı, Büyükçekmece Belediyesi’nden Belediyelerine intikal eden belgelerin incelenmesi neticesinde, S.Y.’a tahsis edildiği belirtilen arsanın Sunay Demircan, Ferhan Fazlıoğlu ile Sevgin Mert adına tahsis edildiği ve tahsis belgesinin verildiğinin anlaşıldığı belirtilmiştir.

S.Y. vekili, bu işlemin iptali istemiyle Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’nı davalı göstermek suretiyle 16.11.1995 tarihinde idari yargı yerinde dava açmıştır. Mahkemece, davalının Büyükçekmece Belediye Başkanlığı ile Yakuplu Belediye Başkanlığı olarak düzeltilmesine karar verilmiş; dava bu davalılar husumetiyle görülmüştür.

İstanbul 5. İdare Mahkemesi; 28.1.1998 gün ve E:1995/1903, K:1998/36 sayı ile davanın reddine karar vermiş; bu kararın, S.Y. vekili tarafından temyizi üzerine, Danıştay 6. Dairesi’nin 15.11.1999 gün ve E:1998/5305, K:1999/5677 sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmiştir.

İstanbul 5. İdare Mahkemesi; 13.2.2002 gün ve E:2000/506, K:2002/123 sayı ile, Danıştay bozma kararına uymak suretiyle yaptığı araştırma sonucu dava konusu işlemin iptaline karar vermiş; bu kararın, davalı Belediye Başkanlıkları vekilleri tarafından temyizi üzerine Danıştay 6. Dairesi’nin 25.5.2004 gün ve E:2002/5958, K:2004/3282 sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmiştir.

Bunun üzerine, İSTANBUL 5. İDARE MAHKEMESİ; 28.1.2005 gün ve E:2004/2347, K:2005/77 sayı ile, Danıştay 6. Dairesi’nin 25.5.2004 günlü ve E:2002/5958, K:2004/3282 sayılı bozma kararına uyularak işin gereğinin görüşüldüğü, davanın, 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca davacıya tahsis edilmesi gereken İstanbul, Büyükçekmece, 198 ada, 3 sayılı parselin 3. kişilere tahsisine ilişkin 5.10.1995 günlü, 1076/985 sayılı işlemin iptali istemiyle açıldığı, 775 sayılı Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 14. maddesinde, "Arsa tahsis edilen vatandaşların adı ve soyadı, arsanın ada ve parsel numaraları ve Gecekondu Kanununun 26. maddesine göre tesbit edilen arsa bedeli belediyelerce bir mektup ile Türkiye Emlak Kredi Bankasına da bildirilir. Lehlerine arsa tahsis edilen şahıslar, tahsisin yapıldığına dair ilan tarihinden itibaren 6 ay içinde arsa bedelinin 1/10'unu Türkiye Emlak Kredi Bankasında belediyeler adına açılan fon hesabına yatırmak mecburiyetindedirler. Bu mecburiyetleri müddeti içinde yerine getirmeyenlere tescil işlemi yapılmaz ve yapılan tahsis de iptal olunur. Kamu kurum ve kuruluşlarına, Bakanlıkça arsa tahsisi veya satışında Türkiye Emlak Kredi Bankası nezdinde 2 nolu hesabına; Belediyesince arsa tahsisi veya satışında ise aynı banka nezdindeki Belediye fon hesabına arsa bedelinin tamamının yatırılması halinde arsaları teslim edilir" hükmünün, anılan Yönetmeliğin 15. maddesinde ise, "Kendilerine gecekondu ıslah ve önleme bölgelerinde arsa tahsis edilenlerden 6 aylık süre içinde banka bedelinin 1/10'unu bankadaki belediye fon hesabına yatırdığına dair banka makbuzu ibraz edenlere belediyelerce arsa tahsis belgesi verilir. Tahsis sahipleri bu belgeleri alır almaz derhal bankaya başvurarak bakiye arsa bedelini borçlanmak üzere Bankanın tanzim edeceği sözleşmeyi imzalar. Tapu daireleri; lehine arsa tahsis edilen şahıs ve Banka tarafından ibraz edilen sözleşme ve tahsis belgesine istinaden belgeye sözleşmede ada ve parsel numaraları belirtilmiş olan arsayı lehdar adına tescil ve aynı anda mezkur arsa üzerine sözleşmedeki meblağ ve şartlar dairesinde birinci derece ve sırada olmak üzere Bankaya verir" hükmünün yer aldığı, dosyanın incelenmesinden, 16.6.1992 de Büyükçekmece Belediyesi’nce tahsis edilen dava konusu parselin arsa bedelini ödeyerek, 6.7.1995 günlü arsa tahsis belgesi istemli dilekçesi ile Büyükçekmece Belediyesi’ne başvuran davacıya taşınmazın yeni kurulan Yakuplu Belediyesi sınırları içinde kaldığının bildirildiği, anılan Belediyeye yapılan başvuru üzerine dava konusu işlemle, taşınmazın bulunduğu gecekondu önleme bölgesinin Büyükçekmece Belediyesi’nce ihdas edilerek arsa tahsis işlemlerinin yapıldığı, bölgeyle ilgili arsa devir işlemleri konusunda Büyükçekmece Belediyesi’yle protokol yapıldığı, ancak devir işleminin henüz tamamlanmadığı, arsanın Sunay Demircan, Ferhan Fazlıoğlu, Sevgin Mert adına tahsis edilerek, tahsis belgesinin verildiğinin anlaşıldığı, Yakuplu Belediyesi ile Büyükçekmece Belediyesi arasında imzalanan protokolün 16. maddesinde, Büyükçekmece Belediyesi’nce ferdi olarak tahsis edilen 193, 198, 199, 200 sayılı imar adalarına isabet eden şahısların 775 sayılı Kanun’a göre haklarının Yakuplu Belediyesi’nce korunacağının belirtildiği, yukarıda belirtilen Yönetmelik hükmünde arsa tahsis bedelinin ödenmemesi halinde tahsisin iptal edileceğinin açıkça belirtildiği, davacının, 16.6.1992 günlü yazı ile; arsa tahsisinin yapıldığı, arsa tahsis belgesi almak için 30 gün içinde Belediyeye başvurması gerektiği, aksi halde tahsisin iptal edileceğinin bildirilmesi üzerine Yönetmelikte öngörülen altı aylık süre içinde 3.9.1992 günü arsa bedelini ödediği, Yakuplu Belediyesi’nin 1.12.1993 gün ve 21775 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İçişleri Bakanlığı kararı ile kurulduğu, Büyükçekmece Belediyesi ile bu Belediye arasında yapılan protokol sonucu devri gereken arsaların Yakuplu Belediyesi’ne devrinin yapılmadığı, Yakuplu Belediyesi’nin kurulduğu tarihten önce 198 ada, 3 parsel için 1988-1992 yıllarında ödemenin 3.9.1992 günlü makbuzla yapıldığı, hak sahibi olduğu sabit olup, Büyükçekmece Belediyesi’nce bu husus dikkate alınmayarak 3. kişilere yapılan tahsis yerinde olmadığı gibi, yeni kurulan Yakuplu Belediyesi’ne yapılan başvuru üzerine idarece bir araştırılma yapılmaksızın tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar vermiş; bu karar, temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

II) S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi vekilince; davalı Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’nın, gecekondu önleme bölgesi ilan ettiği Yakuplu Köyü hudutları içerisindeki çok sayıda taşınmazla birlikte, eski 7 ada 3 parsel, (ifraz sonucu 7 ada 40-41-42-43-44-45 parsel) nolu taşınmazı da kamulaştırdığı ve tapuların da Belediye adına intikal ettiği, davalı Belediyenin, kamulaştırma veya devir yolu ile edindiği gecekondu önleme bölgesi içerisinde kalan taşınmazları, ada ve parsellere ayırdığı ve ihtiyaç sahibi kişi veya kooperatiflere tahsis ettiği,7744.16 m2 alanlı eski 198 parsel(yeni 661 parsel),8117.95 m2 miktarlı eski 198 parsel(yeni 662 parsel) ile7429.39 m2 miktarlı eski 200 parsel(yeni 663 parsel) davalı Belediye tarafından 71 özel parsel olarak kişilere verildiği, bu üç parselin toplam alanının 23.291.50 m2 olduğu, parsel maliklerinin daha sonra, diğer münferit parsel sahipleri kişilerle birlikte, davalı İdarenin talimatı doğrultusunda davacı kooperatif bünyesinde toplandıkları, 1/2500 ölçekli özel plana göre hazırlanan haritada toplam 23.291.50 m2 alanlı eski 198,199 ve 200 (yeni 661-662 ve 663 nolu parseller) 7 ada 45 parsel içerisinde kaldığı, 7 ada 45 parselin tapuda78.594 m2 olarak davalı Belediye adına kayıtlı olduğu, kooperatif üyelerine tahsisi yapılan taşınmazların arsa bedellerinin tamamının, üyeler tarafından davalı İdareye ödendiği, davalı idarece Kooperatiflerine tahsis edilen 7 ada 45 nolu parsel içerisinde kalan toplam 23.291.50 m2 alanlı eski 198-199-200 parsellerin tapularının(yeni 661-662-663 parseller) tüm yazılı ve sözlü taleplerine rağmen, davalı İdarece kooperatiflerine devir edilmediği, bu nedenlerle, davalı İdarece 71 özel parsel olarak planlanan ve kooperatif üyelerine tahsisi yapılan toplam 23.291.50 m2 miktarlı, eski 198-199-200 parselin (yeni 661-662-663 parseller) 7 ada 45 parsel içerisinde kalan yaklaşık 23.291.50 m2 lik bölümünün bu parselden ifraz edilerek oluşacak parselin, davalı İdare adına olan tapu kaydının iptali ve kooperatif adına tapuya tescili için işbu davayı açmak zorunda kaldıklarını, davalı İdarenin kooperatife tahsis ettiği taşınmazı başka kişi veya kooperatiflere tahsis ve devri ihtimali söz konusu olduğundan, taşınmazın tapu kaydı üzerine, üçüncü kişilere devrin önlenmesi bakımından ihtiyati tedbir konulmasını, sonuç olarak, ihtiyati tedbir taleplerinin kabulü ile, 7 ada 45 parselin tapu kaydı üzerine, üçüncü kişilere devir ve temlikin önlenmesi bakımından, ihtiyati tedbir vaazına, kooperatife tahsis edilen, toplam 23.291.50 m2 miktarlı eski 198-199 ve 200 parselin (yeni 661-662 ve 663 parsel) davalı İdareye ait, 7 ada, 45 parsel içerisinde kalan, yaklaşık, 23.291.50m2 lik bölümünün 7 ada 45 parselden ifraz edilerek, davalı İdareye ait olan tapu kaydının iptali ile, oluşacak parselin kooperatif adına tapuya tesciline karar verilmesi istemiyle Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’nı davalı göstermek suretiyle 20.2.2001 tarihinde adli yargı yerinde dava açmıştır.

BÜYÜKÇEKMECE 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ; 15.4.2004 gün ve E:2001/306, K:2004/197 sayı ile, davacı vekili, 20.2.2001 tarihli dava dilekçesini tekrar ile davalı Belediye Başkanlığı’nca gecekondu önleme bölgesi olarak ilan edilen Yakuplu Beldesi eski 198 parsel yeni 661 parseldeki 1 ile 25, eski 199, yeni 662 parseldeki 1 ile 24 ve eski 200, yeni 663 parsel içerisindeki 1 ila 22 nolu parselleri özel bölmek sureti ile müvekkili kooperatifin ortaklarına tahsis ettiğini, müvekkili kooperatif ortaklarının kendilerine tahsis edilen taşınmazlarda amacına uygun olarak inşaatlarını tamamladıklarını ve tahsis bedelini davalı Belediyeye ödemiş olduklarını, Belediyeye yapılan başvuruya rağmen davalı Belediyenin tahsis ettiği taşınmazları tapuda kooperatif ortaklarına bu güne kadar devretmediğini, ayrıca kooperatifçe yapılan 30.06.2001 tarihli genel kurulda oy çokluğu ile alınan karar ile Belediyece ortaklara tahsis edilen taşınmazların müvekkili kooperatife devredildiğini; Genel Kurulun bu kararına muhalif olan 2 üyenin de sonradan verdikleri 16.09.2002 tarihli muvafakatname ile kendilerine tahsis edilen haklarını kooperatife devrettiklerini, böylece başlangıçta kooperatif ortaklarına tahsis edilen taşınmazların tahsis haklarının müvekkili kooperatife geçtiğini, inşaatların tamamlanması üzerine gerekli devir ve işlemlerin yapılabilmesi için kooperatifin yetki aldığını, ayrıca taşınmazların bulunduğu mevkide Belediyece yapılan imar uygulaması nedeni ile 661 ada 1 ila 25, 662 ada 1 ile 24 ve 663 ada 1 ile 22 müstakil parseller oluşturulduğunu belirterek buna göre taleplerini ıslah etmek sureti ile kooperatife tahsis edilen Yakuplu 661 ada 1 ila 25, 662 ada 1 ile 24 ve 663 ada 1 ile 22 nolu parsellerin davalı Belediye adına olan tapu kayıtlarının iptali ile müvekkili kooperatif adına tesciline karar verilmesini dava ve talep ettiği, davalı vekilinin açılan davanın haksız ve yersiz olduğunu belirterek davanın reddini istediği, davanın, davalı Belediye tarafından 775 sayılı Yasa hükmüne göre gecekondu önleme bölgesi olarak ilan edilen ve bu amaçla kooperatif üyelerine tahsis edilen taşınmazların halen Belediye adına olan tapu kaydının iptali ile davacı kooperatif adına tescili talebi olduğu, davaya konu edilen taşınmaza ait tapu kayıtlarının getirtildiği, ayrıca davacı kooperatife ait üye kayıtları ile davacının dayanak yaptığı 30.6.2001 tarihli davacı kooperatif genel kurulu karar ve davacı kooperatifin üyelerinin tahsis haklarının kooperatifi devrettiklerine dair kayıtlar getirilip incelendiği, seçilen bilirkişiler yardımı ile mahallinde keşif yapılarak bilirkişilerden uygulama ile ilgili mütalaa raporu ve kroki alındığı, tüm bunlardan davacı kooperatif üyelerine tahsis edildiği ihtilafsız olan taşınmazın üyeler tarafından tahsis bedellerinin davalı Belediyeye ödendiği halde taşınmazların devrinin yapılmadığı ve taşınmazlar üzerine tahsis amacına uygun konutlar yapılmış olduğu, yine kooperatif genel kurulunca alınan karar ile ortaklarının tahsis haklarını kooperatife devretmiş oldukları, bu karara muhalif kalan üyelerinde bilahare verilen noterden düzenlenmiş muvafakatname ile söz konusu haklarını devrettikleri anlaşılmış olduğundan buna göre sabit olan davanın kabulüne karar verilmesinin icap ettiği gerekçesiyle davacı vekili tarafından davalı Belediye Başkanlığı aleyhine açılan ve sabit olan davanın kabulü ile Büyükçekmece Yakuplu Beldesi eski 198 nolu parsel, yeni aynı yer 661 ada, 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25, eski 199 nolu parsel, yeni aynı yer 662 ada, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 ve eski 200 nolu parsel yeni aynı yer 663 ada, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 ve 22 parsellerin davalı adına olan tapusunun iptali ile davacı S.S.Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi adına tapuya tesciline karar vermiş; bu karar, temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ’NDEN İSTEK: S.Y. vekili, davalı olarak Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’nı göstermek suretiyle Uyuşmazlık Mahkemesi’ne hitaben verdiği dilekçesinde; yargılamanın duruşmalı olarak yapılarak, İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 2004/2347 E - 2005/77 K sayılı kesinleşmiş kararı ile Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2001/306 E - 2004/197 K sayılı kesinleşmiş kararı arasındaki hüküm uyuşmazlığının ve müvekkilinin mağduriyetinin giderilmesi gerektiği, müvekkiline 775 sayılı Yasa’ya dayanarak gecekondu önleme bölgesinden 198 ada, 3 parsel sayılı gayrimenkulün tahsisinin Büyükçekmece Belediyesi tarafından yapıldığı, tahsis edilmiş olan arsa bedelinin Büyükçekmece Belediyesi’ne ödendiği, arsa bedeli bir tamam ödendiği halde 198 ada 3 parselin müvekkili adına tescili ile ilgili işlemlerin başlatılmasının Büyükçekmece Belediyesi’nden talep edildiğinde ise Belediyenin cevap yazısı ile ilgi taşınmazın başka 3. kişilere tahsis edildiğini müvekkilinin öğrendiği, bunun üzerine müvekkilinin Büyükçekmece Belediye Başkanlığı aleyhine 775 sayılı Gecekondu Kanunu gereğince müvekkiline tahsis edilmesi gereken Büyükçekmece 198 ada 3 parsel sayılı taşınmazın 3. kişilere tahsisine ilişkin 5.10.1995 günlü 1076/985 sayılı idari işlemin iptali için açtığı davada, İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 2004/2347 E - 2005/77 K sayılı kararı ile, dava konusu idarî işlemin iptaline ve söz konusu parselin müvekkili adına tahsisine karar verildiği, bu kararın taraflarına tebliğini ve kesinleşmesini müteakip Büyükçekmece Belediyesi’nden, Yakuplu Belediyesi’nden ve Büyükçekmece Kaymakamlık Makamı’ndan ilgi karar da eklenmek üzere dava konusu yerin taraflarına tahsisinin talep edildiği, Büyükçekmece Kaymakamlığı tarafından dilekçelerine cevaben gönderilmiş olan 5.6.2006 tarihli 1436 sayılı yazı ile, “Büyükçekmece Belediye Başkanlığından alınan cevabi yazıda; S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi tarafından 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde 2001/306 Esas ve 2004/197 Karar sayı ile açılan tapu iptali ve tescil davası neticesinde söz konusu parselin S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi adına 25.10.2005 tarihinde tescil edildiği bildirilmiş ve yine konu ile ilgili olarak Yakuplu İlk Kademe Belediye Başkanlığından alınan cevabi yazıda da; söz konusu taşınmazın Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2001/306 Esas no'lu kararı ile S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi adına tapuda tescil edildiği bildirilmiş olup yapılan inceleme neticesinde konunun hukuki mahiyet taşıması bakımından müracaatın adli makamlara yapılması gerektiği Kaymakamlığımızca yapılacak bir işlem bulunmadığı anlaşılmıştır” şeklinde cevap verildiği, yazıyı müteakiben yapmış oldukları araştırma neticesinde Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2001/306 E - 2004/197 K sayılı kararı ile, daha önce taraflarına tahsis edilmesi gereken ve bedeli yıllar önce ödenmiş ve derdest bir davaları bulunan söz konusu taşınmazın davacısı S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi adına tesciline karar verilmiş olduğunu ve bu kararın da kesinleşmiş olduğunu öğrendiklerini, bu durumda, İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 2004/2347 E -2005/77 K sayılı kararı ile Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2001/306 E - 2004/197 K sayılı kararı arasında Uyuşmazlık Mahkemesi Kanunu’nun 24. maddesi anlamında bir hüküm uyuşmazlığının mevcut olduğunu, müvekkilinin, Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kararı sebebi ile yıllar önce bedelini ödemiş olduğu ve yasal yollarla elde etmeye çalıştığı ve hak kazanmış olduğu hakkını alamadığı, müvekkilinin söz konusu taşınmaz ile ilgili hak takibinin, S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi’nin Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi nezdindeki davasından önce başladığı ve nihayetinde müvekkilinin kazanılmış hakkının İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 2004/2347 E - 2005/77 K sayılı kararı ile tasdiklendiği, bu nedenle, yargılamanın duruşmalı olarak yapılarak, yapılacak yargılama neticesinde İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 2004/2347 E - 2005/77 K sayılı kararı ile Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2001/306 E - 2004/197 K sayılı kararı arasındaki hüküm uyuşmazlığının giderilmesine, dava konusu taşınmazın önceden hak sahibi olan müvekkili adına tahsisine karar verilmesini istemiştir.

Başkanlıkça, 2247 sayılı Yasa’nın 24. ve 16. maddelerine göre ilgili Başsavcıların yazılı düşünceleri istenilmiştir.

DANIŞTAY BAŞSAVCISI: S.Y. adına 775 sayılı Yasa uyarınca gecekondu önleme bölgesinden tahsis edilen 198 ada, 3 sayılı parselin 3. kişilere tahsisine ilişkin işlemin iptali istemiyle Büyükçekmece Belediye Başkanlığı ile Yakuplu Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davada, Danıştay 6. Dairesi’nin bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ve temyiz edilmemek suretiyle kesinleşen İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 28.1.2005 günlü, E:2004/2347, K:2005/77 sayılı kararı ile S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi tarafından Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’na karşı açılan tapu iptali ve tescil davasında eski 198 parsel, yeni 661 ada, 1-25 parselin Belediye adına olan tapu kayıtlarının iptali ile davacı Kooperatif adına tapuya tescili yolunda verilen ve temyiz edilmemek suretiyle kesinleşen Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 15.4.2004 günlü, E:2001/306, K:2004/197 sayılı kararı arasında, S.Y. tarafından, oluştuğu ileri sürülen hüküm uyuşmazlığının giderilmesinin istenilmesi üzerine, konu ile ilgili olarak Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı’nca Başsavcılıklarından yazılı düşünce istenilmiş olmakla dosyanın incelendiği, adli ve idari yargı kararları arasında oluştuğu ileri sürülen hüküm uyuşmazlığının çözümü için öncelikle hüküm uyuşmazlığının oluşup oluşmadığının belirlenmesi gerektiği, 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesine göre, hüküm uyuşmazlığının varlığı için, adli, idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisi tarafından görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin, taraflardan en az biri aynı olan iki ayrı kararın bulunması ve bu kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesinin olanaksız olması gerektiği, hüküm uyuşmazlığına konu edilen kararlardan İstanbul 5. İdare Mahkemesi kararının, S.Y. tarafından 775 sayılı Yasa uyarınca gecekondu önleme bölgesinden tahsis edilen ve bedeli ödenen 198 ada, 3 sayılı parselin 3. kişilere tahsisine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptaline ilişkin olarak verilmiş bir karar olduğu, Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin kararının ise, S.Y. adına tahsisli iken Büyükçekmece Belediyesince aynı yerle ilgili olarak adlarına arsa tahsis belgesi düzenlenen Sunay Demircan, Ferhan Fazlıoğlu ve Sevgin Mert'in söz konusu taşınmazı devrettikleri S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi tarafından, Belediye adına olan tapu kaydının iptali ile kooperatif adına tescili istemiyle açılan davada, davanın kabulü yönünde verilmiş bir karar olduğu, bu durumda, adli ve idari yargı mercileri tarafından esasa ilişkin olarak verilip kesinleşen aynı konu ve sebebe dayalı, taraflardan en az biri aynı olan söz konusu kararlar arasında çelişki olduğu gibi, bu çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi de olanaksız bulunduğundan, olayda 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesinde öngörülen anlamda hüküm uyuşmazlığının varlığının kabulünün gerektiği, anılan uyuşmazlığın ne yolda çözümleneceğine gelince; 775 sayılı Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 14. maddesinde "Arsa tahsis edilen vatandaşların adı ve soyadı, arsanın ada ve parsel numaraları ve Gecekondu Kanununun 26. maddesine göre tesbit edilen arsa bedeli belediyelerce bir mektup ile Türkiye Emlak Kredi Bankasına da bildirilir. Lehlerine arsa tahsis edilen şahıslar, tahsisin yapıldığına dair ilan tarihinden itibaren 6 ay içinde arsa bedelinin 1/10'unu Türkiye Emlak Kredi Bankasında belediyeler adına açılan fon hesabına yatırmak mecburiyetindedirler. Bu mecburiyetleri müddeti içinde yerine getirmeyenlere tescil işlemi yapılmaz ve yapılan tahsis de iptal olunur. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına, Bakanlıkça arsa tahsisi veya satışında Türkiye Emlak Kredi Bankası nezdinde 2 nolu hesabına; Belediyesince arsa tahsisi veya satışında ise aynı banka nezdindeki Belediye fon hesabına arsa bedelinin tamamının yatırılması halinde arsaları teslim edilir" hükmüne, 15. maddesinde de, "Kendilerine gecekondu ıslah ve önleme bölgelerinde arsa tahsis edilenlerden 6 aylık süre içinde arsa bedelinin 1/10'unu bankadaki belediye fon hesabına yatırdığına dair banka makbuzu ibraz edenlere belediyelerce arsa tahsis belgesi verilir. Tahsis sahipleri bu belgeleri alır almaz derhal bankaya başvurarak bakiye arsa bedelini borçlanmak üzere Bankanın tanzim edeceği sözleşmeyi imzalar. Tapu daireleri; lehine arsa tahsis edilen şahıs ve Banka tarafından ibraz edilen sözleşme ve tahsis belgesine istinaden belge ve sözleşmede ada ve parsel numaraları belirtilmiş olan arsayı lehdar adına tescil ve aynı anda mezkur arsa üzerine sözleşmedeki meblağ ve şartlar dairesinde birinci derece ve sırada olmak üzere Bankaya verir" hükmüne yer verildiği, anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca, adlarına tahsis edilen arsa bedellerini ödeyenlere Belediyece arsa tahsis belgesi, tapu dairelerinin de, bu tahsis belgelerine dayanarak arsaları ilgililer adına tescil ederek tapu senetlerini vermesi gerektiği, olayda, Büyükçekmece gecekondu önleme bölgesinden tarafına tahsis edilen arsanın bedelini ödeyen S.Y.’ın hak sahibi olduğunda kuşku bulunmadığına göre, davanın İdare Mahkemesinde karara bağlandığı biçimde çözümü isabetli olup, bu kararla çelişen adli yargı kararının kaldırılmasının icap ettiği bu nedenle, Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kesinleşen 15.4.2004 tarih ve E:2001/306, K:2004/197 sayılı kararının kaldırılması ve İstanbul 5. İdare Mahkemesi kararı doğrultusunda karar verilmesi gerektiği yolunda yazılı düşünce vermiştir.

YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISI: İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 28.1.2005 gün, 2004/2347 Esas ve 2005/77 sayılı kararı ile Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 15.4.2004 gün, 2001/306 Esas ve 2004/197 sayılı kararı nedeniyle oluşan hüküm uyuşmazlığının giderilmesi için davacı S.Y. vekili tarafından 2247 sayılı Kanun’un 24. maddesi gereğince yapılan başvuru ile ilgili Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün 2007/62 Esas sayılı dosyasının incelendiği, davacı S.Y. adına 775 sayılı Yasa uyarınca gecekondu önleme bölgesinden tahsis edilen 198 ada, 3 sayılı parselin 3. kişilere tahsisine ilişkin 5.10.1995 gün ve 1076/985 sayılı işlemin iptali istemiyle Büyükçekmece Belediye Başkanlığı ile Yakuplu Belediye Başkanlığı aleyhine idari yargı yerinde açılan dava sonucunda, İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nin 28.1.2005 gün, 2004/2347 Esas ve 2005/77 sayılı kararıyla, dava konusu işlemin iptaline dair verilen kararın temyiz edilmeyerek kesinleştiği, S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi vekili tarafından Büyükçekmece Belediye Başkanlığı aleyhine açılan tapu iptal ve tescil davasında, eski 198 parsel, yeni 661 ada, 1-25 sayılı parsellerin davalı Belediye adına olan tapu kayıtlarının iptali ile davacı kooperatif adına tapuya tesciline dair Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 15.4.2004 günlü, E:2001/306, K:2004/197 sayılı kararının taraflarca temyiz edilmeyerek kesin hüküm halini aldığı, kesinleşen hükümler arasında, S.Y. vekili tarafından, oluştuğu ileri sürülen hüküm uyuşmazlığının giderilmesinin istenilmesi üzerine, konu ile ilgili olarak Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı’nca Başsavcılıklarından yazılı düşünce istenilmiş olmakla dosyanın incelendiği, adli ve idari yargı kararları arasında oluştuğu ileri sürülen hüküm uyuşmazlığının çözümü için öncelikle hüküm uyuşmazlığının oluşup oluşmadığının belirlenmesi gerektiği, 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesine göre, hüküm uyuşmazlığının varlığı için, adli, idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisi tarafından görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin, taraflardan en az biri aynı olan iki ayrı kararın bulunması ve bu kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesinin olanaksız olması gerektiği, İstanbul 5. İdare Mahkemesi kararının, davacı S.Y.’ın vekili tarafından 775 sayılı Yasa uyarınca gecekondu önleme bölgesinden tahsis edilen ve bedeli ödenen 198 ada, 3 sayılı parselin 3. kişilere tahsisine ilişkin işlemin iptali istemiyle âçılan davada, dava konusu işlemin iptaline ilişkin olarak verilmiş bir karar olduğu, Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kararının ise, S.Y. adına tahsisli iken Büyükçekmece Belediyesi'nce aynı yerle ilgili olarak adlarına arsa tahsis belgesi düzenlenen Sunay Demircan, Ferhan Fazlıoğlu ve Sevgin Mert'in söz konusu taşınmazı devrettikleri S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi tarafından, Belediye adına olan tapu kaydının iptali ile Kooperatif adına tescili istemiyle açılan davada, davanın kabulü yönünde verilmiş bir karar olduğu, adli ve idari yargı mercileri tarafından esasa ilişkin olarak verilip kesinleşen aynı konu ve sebebe dayalı, taraflardan en az biri aynı olan söz konusu kararlar arasında çelişki olduğu gibi, bu çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi de olanaksız bulunduğundan, olayda 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesinde öngörülen anlamda hüküm uyuşmazlığının varlığının kabulü gerektiği, anılan uyuşmazlığın ne yolda çözümleneceğine gelince; 775 sayılı Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 14. maddesinde "Arsa tahsis edilen vatandaşların adı ve soyadı, arsanın ada ve parsel numaraları ve Gecekondu Kanununun 26. maddesine göre tesbit edilen arsa bedeli belediyelerce bir mektup İle Türkiye Emlak Kredi Bankasına da bildirilir. Lehlerine arsa tahsis edilen şahıslar, tahsisin yapıldığına dair ilan tarihinden itibaren 6 ay içinde arsa bedelinin 1/10'unu Türkiye Emlak Kredi Bankasında belediyeler adına açılan fon hesabına yatırmak mecburiyetindedirler. Bu mecburiyetleri müddeti içinde yerine getirmeyenlere tescil işlemi yapılmaz ve yapılan tahsis de iptal olunur. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına, Bakanlıkça arsa tahsisi veya satışında Türkiye Emlak Kredi Bankası nezdinde 2 nolu hesabına; Belediyesince arsa tahsisi veya satışında ise aynı banka nezdindeki Belediye fon hesabına arsa bedelinin tamamının yatırılması halinde arsaları teslim edilir” hükmüne, 15. maddesinde de, "Kendilerine gecekondu ıslah ve önleme bölgelerinde arsa tahsis edilenlerden 6 aylık süre içinde arsa bedelinin 1/10'unu bankadaki belediye fon hesabına yatırdığına dair banka makbuzu ibraz edenlere belediyelerce arsa tahsis belgesi verilir. Tahsis sahipleri bu belgeleri alır almaz derhal bankaya başvurarak bakiye arsa bedelini borçlanmak üzere Bankanın tanzim edeceği sözleşmeyi imzalar. Tapu daireleri; lehine arsa tahsis edilen şahıs ve Banka tarafından ibraz edilen sözleşme ve tahsis belgesine istinaden belge ve sözleşmede ada ve parsel numaraları belirtilmiş olan arsayı lehdar adına tescil ve aynı anda mezkur arsa üzerine sözleşmedeki meblağ ve şartlar dairesinde birinci derece ve sırada olmak üzere Bankaya verir" hükmüne yer verildiği, anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca, adlarına tahsis edilen arsa bedellerini ödeyenlere Belediyece arsa tahsis belgesi, tapu dairelerinin de, bu tahsis belgelerine dayanarak arsaları ilgililer adına tescil ederek tapu senetlerini vermesi gerektiği, olayda, Büyükçekmece gecekondu önleme bölgesinden tarafına tahsis edilen arsanın bedelini ödeyen S.Y.’ın hak sahibi olduğunda kuşku bulunmadığına göre, davanın İdare Mahkemesince karara bağlandığı biçimde çözümü isabetli olup, bu kararla çelişen adli yargı kararının kaldırılmasının icap ettiği, bu nedenle, Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 15.4.2004 gün, 2001/306 Esas ve 2004/197 sayılı kararının kaldırılması ve İstanbul 5. İdare Mahkemesi kararı doğrultusunda karar verilmesi gerektiği yolunda yazılı düşünce vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında, Üyeler: Mustafa KICALIOĞLU, Mahmut BİLGEN, Habibe ÜNAL, O.Cem ERBÜK, Serdar AKSOY ve Muhittin KARATOPRAK’ın katılımlarıyla yapılan 7.7.2008 günlü toplantısında; Raportör-Hakim Nurdane TOPUZ’un 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesinde öngörülen koşulları taşımayan başvurunun reddi gerektiği yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ayla SONGÖR ile Danıştay Savcısı Gülen AYDINOĞLU’nun başvurunun reddi gerektiği yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 24. maddesinde(Değişik birinci fıkra: 21.1.1982-2592/7 md.), “1 inci maddede gösterilen yargı mercilerinden en az ikisi tarafından, görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin, taraflarından en az biri aynı olan ve kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi olanaksız bulunan hallerde hüküm uyuşmazlığının varlığı kabul edilir.

Ceza kararlarında; sanığın, fiilin ve maddi olayların aynı olması halinde hüküm uyuşmazlığı var sayılır.

İlgili kişi veya makam Uyuşmazlık Mahkemesine başvurarak hüküm uyuşmazlığının giderilmesini isteyebilir. Bu halde olumsuz görev uyuşmazlığının çıkarılması ile ilgili 15 ve 16 ncı maddelerdeki usul kuralları uygulanır” denilmiştir.

Buna göre, hüküm uyuşmazlığının varlığı için:

a) Uyuşmazlık yaratan hükümlerin, adli, idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisi tarafından verilmesi,

b) Konu, dava sebebi ve taraflardan en az birinin aynı olması,

c) Her iki kararın da kesinleşmiş olması,

d) Kararlarda davanın esasının hükme bağlanması,

e)Kararlar arasındaki çelişki nedeniyle hakkın yerine getirilmesinin olanaksız bulunması koşullarının birlikte gerçekleşmesi aranmaktadır.

Hüküm uyuşmazlığı bulunduğu ileri sürülen adli ve idari yargı kararlarının incelenmesinden: ortada adli ve idari yargı yerlerince verilmiş ve kesinleşmiş kararlar bulunduğu; her iki kararda işin esasının hükme bağlandığı; taraflardan en az birinin (Büyükçekmece Belediye Başkanlığı yönünden) aynı olduğu anlaşılmaktadır.

Konu ve dava sebebinin aynı olup olmadığına gelince:

İdare Mahkemesindeki dava; S.Y. vekili tarafından, 775 sayılı Yasa’ya dayanarak gecekondu önleme bölgesinde olan 198 ada, 3 parsel sayılı gayrimenkulün S.Y.’a tahsis edildiği, satış bedelinin Büyükçekmece Belediyesi’ne ödendiği belirtilerek tahsis belgesinin verilmesinin talep edilmesi üzerine S.Y.’a tahsis edildiği belirtilen arsanın Sunay Demircan, Ferhan Fazlıoğlu ile Sevgin Mert adına tahsis edildiği ve tahsis belgesinin verildiğinin anlaşıldığı yolunda Yakuplu Belediye Başkanlığı’nca tesis edilen işlemin iptali istemiyle açılmış; Mahkemece, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Asliye Hukuk Mahkemesindeki dava ise; S.S. Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi vekilince, Kooperatife tahsis edilen, toplam 23.291.50 m2 miktarlı eski 198-199 ve 200 parselin (yeni 661-662 ve 663 parsel) 7 ada, 45 parsel içerisinde kalan yaklaşık 23.291.50 m2 lik bölümünün 7 ada 45 parselden ifraz edilerek, davalı Büyükçekmece Belediye Başkanlığı’na ait olan tapu kaydının iptali ile, oluşacak parselin kooperatif adına tapuya tesciline karar verilmesi istemiyle açılmış ve Mahkemece, davanın kabulü ile söz konusu parsellerin davalı adına olan tapusunun iptali ile davacı S.S.Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi adına tapuya tesciline karar verilmiştir.

Bu duruma göre, İdare Mahkemesindeki davanın, Yakuplu Belediye Başkanlığı’nca tesis edilen işlemin iptaline; Asliye Hukuk Mahkemesindeki davanın ise, tapu iptali ve tescile ilişkin olduğu anlaşıldığından, İdare Mahkemesi ile Asliye Hukuk Mahkemesinin verdiği kararlar arasında hüküm uyuşmazlığının oluşmasında aranan koşullardan olan “konu ve dava sebebinin aynı olması” koşulunun gerçekleşmediği sonucuna varılmıştır.

Olayda, davacıları farklı olan kimseler hakkında verilen kararlar arasındaki çelişki nedeniyle ”hakkın yerine getirilmesinin olanaksız bulunması” koşulunun gerçekleşip gerçekleşmediğine gelince:

2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesi ile, iki ayrı yargı merciinden verilen çelişik kararlar nedeniyle bir kimsenin hakkının yerine getirilmesinin olanaksız bulunması halinde Uyuşmazlık Mahkemesi’nce bu çelişkinin giderilmesi yoluyla, o kimse hakkında bir çözüme ulaşılması amaçlanmakta olup, bu suretle verilecek kararın uyuşmazlıkla ilgisi bulunmayan özel ve tüzel kişileri etkilememesi gerekmektedir.

Diğer bir anlatımla “hakkın yerine getirilmesinin olanaksız bulunması” durumu; davacı yönünden sübjektif bir nitelik taşımakta ve yargı kararı ile kendisine tanınmış bir hakkın yerine getirilmemesi söz konusu iken davalı idare yönünden, ilamı yerine getirmekle yükümlü olması bakımından objektif bir nitelik taşımakta ve davacıya yargı kararı ile tanınmış olan bir hakkın idarece yerine getirilmesinin olanaksızlığını ifade etmektedir.

Bilindiği üzere, mahkeme kararı, kural olarak, davanın taraflarını bağlar ve bunlar için kesin hüküm sonucunu doğurur. Ancak, verilen karar üçüncü kişileri bağlamaz.

Olayda, her iki yargı yerinde açılan davada davacılar(idari yargıda S.Y., adli yargıda S.S.Ulukübra Konut Yapı Kooperatifi) istemlerinde haklı bulunarak davanın kabulüne karar verilmiştir. Her iki davada da 198/3 sayılı parselden kaynaklı (İdare Mahkemesinde, Yakuplu Belediye Başkanlığı’nca tesis edilen işlemin iptaline; Asliye Hukuk Mahkemesinde, tapu iptali ve tesciline ilişkin) uyuşmazlık karara bağlanmıştır.

S.Y., Asliye Hukuk Mahkemesinde açılıp görülen davada davanın tarafı olmayıp 3. kişi durumunda bulunduğu ve davalı Belediyelerce bu kişi lehine İdare Mahkemesince verilen iptal kararının uygulanmaması durumunda adı geçenin adli ve idari yargı yerlerinde dava açma hakkına sahip olduğu gözetildiğinde, verilen bu karar nedeniyle anılan kişi yönünden hakkın yerine getirilmesinin imkansızlığından söz edilmesi mümkün değildir.

Belirtilen duruma göre ve olayda, konu ve dava sebeplerinin aynı olması ve hakkın yerine getirilmesinin olanaksız bulunması koşullarının da gerçekleşmemesi karşısında, 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesine uygun olmayan başvurunun reddi gerekmiştir.

SONUÇ : 2247 sayılı Yasa’nın 24. maddesinde öngörülen koşulları taşımayan BAŞVURUNUN REDDİNE, 7.7.2008 gününde Üye Habibe ÜNAL’ın KARŞI OYU ve OYÇOKLUĞU İLE KESİN OLARAK karar verildi.