O L A Y: Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu emekli personele ait cenaze ve hasta nakil işlemlerinde, Komutanlığın, sözleşmeli olarak çalıştığı Ersoy Tur adlı firma yetkilileri sivil kişi sanıklar Yusuf Ayhan ve Ersoy Ayhan'ın, tahakkuk belgeleri asıl ve fotokopilerinde sahtekarlık yaparak mükerrer ödeme aldıkları, fazla hesap yaparak fazla para tahakkuk ettirdikleri, bazı işlemlerde hiç bir hizmet verilmediği halde belgeler hazırlayarak hizmet vermişçesine ödeme tahsil ettikleri, 2000 yılında toplam 6.311.700.000.-TL. ve 2001 yılında toplam 34.462.870.000.-TL. tutarında hazine zararına sebep oldukları eylemleri nedeniyle, MSB. İstanbul İç Tedarik Bölge Başkanlığı emrinde görevli sanıklar Mly. Kd. Albay Yakup Raif Hızal, Ecz. Atğm. Özgür Atik, harcama tahakkuk memuru olarak görevli MS998GN-103 sicilli De. Me. Levent Ünver, MS.983GN.267 sicilli Svl. Me. Doğan Baykal'ın ise eksik veya onaysız fotokopi evrakları ile ya da silinti ve kazıntı yapılmış evraklar üzerinde inceleme yapmadan, gerekli dikkat ve özeni göstermeden, uygulama emri esaslarına uygun hareket etmedikleri, 28.1.1992 gün ve MLY. 5151- 2-92/Mali Ynt. 25 sayılı uygulama emrine aykırı hareket ettikleri, böylece, asker kişi sanıklar, Yakup Raif Hızal, Özgür Atik, sivil memurlar Levent Ünver, Doğan Baykal'ın görevi ihmal suçunu işledikleri ileri sürülerek, eylemlerine uyan Askeri Ceza Kanunu'nun 144 maddesi delaletiyle Türk Ceza Kanunu'nun 230/1., sivil kişi sanıklar Yusuf Ayhan ile Ersoy Ayhan'ın hususi belgede sahtekarlık, dolandırıcılık, suçlarını işledikleri ileri sürülerek eylemlerine uyan Türk Ceza Kanunu'nun 79. maddesi gereğince aynı Kanun'un 503., maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Askeri Savcılığı'nın 12.12.2002 gün ve E:2002/1032 N.C, K:2002/689 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

"KUZEY DENİZ SAHA KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.12.2003 gün ve E:2003/439, K:2003/680 sayıyla; sivil kişi sanıklara yüklenen eylemlerin 353 sayılı Yasa'nın 11. maddesi kapsamında bulunmaması nedeniyle bu sanıkların adli yargı yerinde yargılanacaklarının açık olduğu, asker kişi sanıklara yüklenen eylemin ise yargılama sonrasında elde edilecek delillere göre değişme ihtimali bulunduğundan tüm sanıkları yargılama görevinin 353 sayılı Yasa'nın 12. maddesi gereğince adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi'ne gönderilmiştir.

İSTANBUL 2. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 15.4.2004 gün ve E:2004/404, K:2004/550 sayıyla; asker kişi sanıklara yüklenen eylemin Askeri Ceza Kanunu'nun 144. maddesi yoluyla Türk Ceza Kanunu'nun 230. maddesine uygun olduğu, sanıkların fikir birliği içinde olup, eylemleri arasında irtibat bulunduğundan birlikte değerlendirilerek sonuca ulaşılacağı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karar kesinleşmeden Mahkememize gönderilen dava dosyasında, Uyuşmazlık Mahkemesi'nce 1.7.2004 gün ve E:2004/28, K:2004/28 sayılı kararı ile, 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun'un 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa'nın 27. maddesi uyarınca yöntemine uygun bulunmayan başvurunun reddine karar verilip dosyanın Mahkemesine gönderilmesinden sonra, bu kez dosyadaki eksiklik giderilip, karar kesinleştirilerek dava dosyası, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, AHMET AKYALÇIN'ın Başkanlığında, Üyeler; İhsan AKÇİN, Mehmet YALÇIN, Muvaffak TATAR, Erdoğan GENEL, Hasan DENGİZ, M. Sadık LİMAN'ın, katılımlarıyla yapılan 26.12.2005 günlü toplantısında;

I-İLK İNCELEME : Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik bulunmadığı, askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ : Raportör-Hakim G.Fatma BÜYÜKEREN'in, davanın çözü-münde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ'nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Haluk ZEYBEL'in, davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalâa edilmektedir.

Aynı Yasa'nın "Müşterek Suçlar" başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde ise, "askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise adliye mahkemelerine aittir" denmek suretiyle askeri olan suçlar ile askeri olmayan suçlara göre görevli yargı yeri belirlenmektedir. Buna göre, "bir suçun müştereken işlenmesi hali", bir eylemin aynı kasıt altında birlikte işlenmesi durumudur.

Olayda, asker kişi sanıklara yüklenen "görevi ihmal" suçu ile sivil kişi sanıklara yüklenen "hususi belgede sahtekarlık, dolandırıcılık" suçları birbirinden farklı iki ayrı suç tipi olup, ayrıca asker kişi sanıkların üzerlerine atılı suçu sivil kişi sanıklarla aynı kasıt altında birlikte işledikleri yolunda iddianamede bir anlatımın da bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda, asker kişi sanıklar ile sivil kişi sanıkları yargılama görevinin hangi yargı koluna ait olduğu hususunun incelenmesi, 353 sayılı Yasa'nın asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen 11. maddesi ile benzer düzenlemenin yer aldığı 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun Ek-6. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmiştir.

353 sayılı Yasa'nın "Asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılanmaları" başlıklı 11/A maddesinde, Askeri Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 63, 64, 81, 93, 94, 95, 100, 101 ve 102 nci maddelerinde yazılı suçları, asker olmayan kişilerin işlemesi halinde davaların askeri mahkemelerde görüleceği belirtilmiştir. 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun Ek-6. maddesinde de benzer düzenleme yer almıştır.

Sivil kişi sanıklar Yusuf Ayhan ve Ersoy Ayhan'a yüklenen "hususi belgede sahtekarlık, dolandırıcılık" suçlarının yukarıda belirtilen suçlar arasında yer almadığı açıktır.

Öte yandan, aynı Yasa'nın 9. maddesi uyarınca asker kişi sanıklar hakkında Türk Ceza Kanununa atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen "görevi ihmal" suçu nedeniyle açılan kamu davasının da askeri yargı yerinde görülmesi gerektiği kuşkusuzdur.

Açıklanan nedenlerle, açılan kamu davasında, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Askeri Mahkemesinin asker kişi sanıklar hakkında; İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinin ise sivil kişi sanıklar hakkında verdikleri görevsizlik kararlarının kaldırılması gerekmiştir.

SONUÇ :1- Asker kişi sanıklara yüklenen görev ihmal suçuna ilişkin davanın çözümünde ASKERİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin 24.12.2003 günlü, E:2003/439, K:2003/680 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ görevi ihmal suçuna münhasır olmak üzere KALDIRILMASINA,

2- Sivil kişi sanıklara yüklenen özel belgede sahtekarlık, dolandırıcılık suçlarına ilişkin davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 15.4.2004 günlü, E:2004/404, K:2004/550 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ özel belgede sahtekarlık, dolandırıcılık suçlarına münhasır olmak üzere KALDIRILMASINA, 26.12.2005 günü OYBİRLİĞİ İLE karar verildi.