Davalı        : Denizli Valiliği

Vekili         : Av. Z.Ş. 

O L A Y : Davacı dava dilekçesinde; ''... 19/10/2011 tarihinde Denizli Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Şube Müdürlüğü lojmanlarındaki eski polis evinin sosyal tesislerini Denizli Defterdarlığı Milli Emlak Müdürlüğü’nden ihale ile beş (5) yıllığına kiraladım.

1-İş yerimi açıp çalıştırmaya başladığım ilk aylarda yan taraftaki Orhan Abalıoğlu Teknik Meslek Lisesi Müdürü gelerek bana iş yerimi kapatmamı, ‘sen kapatmazsan ben kapatmayı bilirini’ demesi üzerine 06/01/2012 tarihinde Milli Eğitim Müdürlüğü’ne dilekçe ile şikayet ettim. Cevabı 05/03/2012 tarihinde gereği yapıldı diye geldi. Daha sonra Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü ekipleri geldi. Çocuklara tek tek sigara satımı sordular. Bende hayır sigara satmak için tekel ruhsatım bile yok, ben sigara satmıyorum dedim. Hakkımda sigara satılmıyor diye tutanak tutulmasına rağmen Çocuk Şube Müdürlüğü Milli Emlak Müdürlüğü’ne tek tek sigara satılıyor diye sözleşmenin fesih edilmesini istemiş, bende bana iftira atan ve iftira ile bana rapor hazırlayan Emniyet Çocuk Şube Müdürünü Emniyet Genel Müdürlüğü’ne şikayet ettim. 24/12/2012 tarihinde yine Milli Emlak Müdürlüğü’nden gelen yazıda bu yerin Emniyet Müdürlüğünce depo olarak lazım olduğunu ve tebliğ tarihi 16/01/2013 olan yazıyı göndermiştir.

2-Gelen bu yazı ile sözleşmenin bitimine 4 yıl kalmasına rağmen boşaltmamız isteniyor ve etliğim masrafları kurtaramadığımdan mağdur durumuna düşüyorum. Bina bodrum artı zemin artı 1 kattan oluşuyor. Ben işyerini zemin kattadır.

3-Milli Emlak Müdürlüğü ile 19/10/2011 tarihinde yaptığımız sözleşmenin 11. maddesi uyarınca davalı idare söz konusu sözleşmeyi ihtiyaç duyulduğu için tek taraflı olarak fesih etmiştir. Fakat işletmemin bulunduğu zemin kattan hariç üst kat ve bodrum kat halen boş bulunmaktadır. İdarenin söz konusu kararında belirttiği gibi bir ihtiyaç bulunsaydı bodrum kat veya işyerinin daha uygun vaziyette olan üst katını kullanabilirdi. Sözleşmenin idare tarafından tek taraflı olarak fesih edilmesi ihtiyaç belirttiğim Orhan Abalıoğlu Teknik Meslek Lisesi Müdürü ile aramızdaki husumet nedeni iledir. Aramızdaki husumetlerin nedeni ise bana atılan iftiralardır. Bu durum ise idari işlemin 5 unsurundan birisi olan amaç unsuruna aykırılık teşkil etmekte ve söz konusu 24/12/2012 tarihli idari işlem sakatlamaktadır.’’ demek suretiyle Denizli Valiliği Defterdarlık Mili Emlak Müdürlüğü’nün 24/12/2012 tarihli işleminin iptali istemiyle idari yargı yerinde dava açmıştır.

Davalı Denizli Valiliği vekili süresi içerisinde sunduğu cevap dilekçesinde özetle, görev itirazında bulunmuştur.

Denizli İdare Mahkemesi; 11.03.2013 gün ve E:2013/83 sayı ile davalı Denizli Valiliği vekilinin görev itirazının reddine karar vermiştir.

Davalı Denizli Valiliği vekilinin, adli yargı yararına olumlu görev uyuşmazlığı çıkartılması yolunda süresinde verdiği dilekçe üzerine, dava dosyasının onaylı bir örneği Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmiştir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı; “...Dava dosyasının incelenmesinde, taraflar arasındaki uyuşmazlığın konusu olan ve mülkiyeti hâzineye ait işyerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda ihale yöntemlerinden biri olarak sayılan pazarlık usulü ile davacıya kiralandığı, yer teslimi yapılarak taraflar arasında imzalanan kira sözleşmesi ile ihale sürecinin tamamlandığı yapılarak taraflar arasında imzalanan kira sözleşmesi ile ihale sürecinin tamamlandığı anlaşılmaktadır.  İhale öncesi (sözleşme yapılmadan önceki) duruma ilişkin olarak ilgili yasal düzenlemeye istinaden davalı idarenin kamu gücüne dayalı olarak tek taraflı tesis ettiği idari işlemden kaynaklanan sorunların idari yargı yerinin görev alanına girdiği tartışmasızdır. Ancak, davaya konu olayda, ihale sürecinin tamamlanmasından sonra taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmesinin 11. maddesi hükümlerine aykırı kullanım nedeniyle sözleşmenin tek taraflı feshi ve tahliye isteminden kaynaklanan bir sorun bulunmakta olup, açıklanan uyuşmazlık, ihale sonrası, sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanıp, özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde görüm ve çözüme kavuşturulması gerekmektedir.’’ demek suretiyle, 2247 sayılı Yasa'nın 10'uncu maddesi uyarınca, olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasına ve dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Eyüp Sabri BAYDAR, Ali ÇOLAK, Sıddık YILDIZ, Nurdane TOPUZ, Sedat ÇELENLİOĞLU ve Ayhan AKARSU’nun katılımlarıyla yapılan 11.11.2013 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME: Başvuru yazısı ve dava dosyası örneği üzerinde 2247 sayılı Yasa'nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, davalı Denizli Valiliği vekilinin anılan Yasanın 10/2.maddesinde öngörülen yönteme uygun olarak yaptığı görev itirazının reddedilmesi ve dahi 12/1.maddede belirtilen süre içinde başvuruda bulunması üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nca, davalı Denizli Valiliği açısından 10.maddede öngörülen biçimde, olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Selim Şamil KAYNAK’ın, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mehmet BAYHAN ile Danıştay Savcısı Mehmet Ali GÜMÜŞ’ün davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, Denizli Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Şube Müdürlüğü Lojmanlarındaki eski polis evi sosyal tesislerini kiralayan davacı Ayşe Varol tarafından kiralanan işyerinin yakınında bulunan okul öğrencilerine yasa dışı olarak tek tek sigara satışı yapılmak suretiyle sözleşmeye aykırı davranıldığı gerekçesi ile, kira sözleşmenin tek yanlı olarak feshine ilişkin 24.12.2012 tarihli işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

Dosya kapsamında yapılan incelemede, davaya konu olan Denizli Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Şube Müdürlüğü lojmanlarındaki eski polis evinin sosyal tesislerinin 18.10.2011 tarihinde bakkal – market olarak kullanılmak üzere 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesine göre Pazarlık Usulü ile 5 yıl süreyle kiR.a verilmesi için kira ihalesinin yapıldığı, söz konusu ihalenin davacıya kaldığı, buna istinaden davacı ile 19.10.2011 günlü kira sözleşmesi imzalandığı anlaşılmıştır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun ‘’Kapsam’’ başlıklı 1.maddesinde; ‘’Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.

Birinci fıkrada sayılan daire ve idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla veya özel kanunların vermiş olduğu yetkiyle kurulmuş bulunan fonların yukarıda belirtilen işlerinin nasıl yapılacağı Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir.’’ denilmiştir.

 Kanun’un üçüncü bölümü ‘’İhale Usulleri’’ başlıklı olup, 35.maddede ise ihale usullerinin neler olduğu belirtilmiştir. Buna göre kanunun 1 inci maddesinde yazılı olan işlerin ihalelerinde; Kapalı teklif usulü, Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, Açık teklif usulü, Pazarlık usulü, Yarışma usulünün uygulanabileceği ifade edilmiştir.

Kanun’un ‘’Pazarlık Usulünde İhale’’ başlıklı 50.maddesinde; ‘’Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleler, komisyon tarafından işin nitelik ve gereğine göre. bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır.

Pazarlığın ne suretle yapıldığı ve ne gibi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilir.’’ denilmiştir.

Kanun’un 51.maddesinde ise, ‘’Pazarlık Usulüyle Yapılacak İşler’’ belirtilmiş olup,     ‘’… (g) Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi.’’ işinin pazarlık usulüyle yapılacağı ifade edilmiştir.

Belirtilen yasal düzenlemeler çerçevesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun kamu hukukunu ilgilendiren bir kanun olması nedeniyle, öğreti ile adli ve idari yargı uygulamasında sözleşme aşamasına kadar kanuna dayanılarak idarece alınan karar ve yapılan işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların idarî yargı yerinde, sözleşme yapıldıktan sonra sözleşme hükümlerinin uygulanması nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıkların ise sözleşme ve özel hukuk hükümlerine göre adlî yargı yerinde görülmesi gerektiği hususu genel kabul görmektedir.

Olayda da, Denizli Emniyet Müdürlüğü Bölge Trafik Şube Müdürlüğü lojmanlarındaki eski polis evinin sosyal tesislerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’ nun 51/g maddesine göre Pazarlık Usulü ile 5 yıllığına kiR.a verilmesi için kira ihalesinin yapıldığı, sonrasında da davacı ile davalı idare arasında kira sözleşmesi imzalandığı, ancak kira sözleşmesine aykırı davranıldığından bahisle sözleşmenin idare tarafından tek taraflı olarak feshedildiği ve bu fesih işlemine karşı dava açıldığı anlaşılmakla, taraflar arasında sözleşme imzalanmış olduğundan, bu aşamadan sonra sözleşme hükümlerinin uygulanması nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıkta davanın, özel hukuk hükümlerine göre adlî yargı yerinde görülmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın başvurusunun kabulü ile, Denizli İdare Mahkemesince verilen görevlilik kararının kaldırılması gerekmiştir. 

SONUÇ   : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile, Denizli İdare Mahkemesinin 11.03.2013 gün ve E:2013/83 sayılı GÖREVLİLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 11.11.2013 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.