OLAY : Bingöl 49.Mknz.P.Tug. Komutanlığı emrinde görevli P. Er Sanıklar İ.D. ile S.A.'nın işledikleri kıtasından firar suçu nedeniyle yakalanıp 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın 169. maddesi uyarınca tutuklanarak 49.Mknz.P.Tug. Disiplin cezaevine kapatıldıkları ve aynı cezaevinde Disiplin Mahkemesinin 21.12.1992 gün ve 1992/538 sayılı kararı ile 30 gün oda hapsi ile cezalandırılan ve bu cezanın infazı için bulunan Bingöl İl Jandarma Merkez Bölük Komutanlığı emrinde görevli J. Er Sanık H.M. ile birlikte 17.3.1993 günü saat 22.00'de dışardan gizlice içki getirterek içtikleri, bir süre sonra hep birlikte tuvalete gitmek bahanesi ile aynı Komutanlık emrinde ve cezaevinde gardiyan olarak görevli P. Er. K.S.'e tutukevinin kapısını açtırarak üzerine saldırıp vurmaya başladıkları, P.Er sanık K.S.'in bir süre mücadele ettikten sonra kaçarak hücrelerden birine girip kapıyı kilitlediği, diğer sanıkların da firar ettikleri, P. Er Sanıklar İ.D. ile S.A.'ın bir süre sonra geri döndükleri, Jandarma Er sanık H.M.'in ertesi gün Atış Poligonu yakınlarında karlar içinde bulunduğu, yapılan muayenelerinde P. Er. sanıklar K.S., İ.D. ve S.A.'ın vücutlarının çeşitli yerlerinde ve değişik çapta cilt kesileri, Jandarma Er sanık H.M.'in ise "sağ frontalde künt cisim darbesine bağlı yara ve buna bağlı olarak hayati tehlike geçirecek şekilde yaralandıkları ileri sürülerek;

1) Piyade Er sanıklar İ.D. ve S.A.'ın eylemlerine uyan Türk Ceza Yasası'nın 298/3, 300. maddeleri ile 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Yasası'nın 251. maddesi,

2) Jandarma Er sanık H.M.'in eylemine uyan Türk Ceza Yasası'nın 299/1-3 ve 300. maddeleri,

3) Piyade Er sanık K.S.'in eylemine uyan Türk Ceza Yasası'nın 456/2, 245 ve 50. maddeleri uyarınca ayrı ayrı cezalandırılmaları istemiyle Elazığ 8. Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı'nın 22.11.1993 gün ve 427/601 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

ELAZIĞ 8. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 21.12.1995 gün ve 65-714 sayıyla; yargılama sırasında sanıkların terhis olmaları sebebiyle askeri mahkemelerde yargılanmalarını gerektiren ilginin kesildiği, sanıklara yüklenen eyleminde askeri bir suç olmadığı, askeri bir suça da bağlı bulunmadığı gerekçesiyle 353 sayılı Yasa'nın 17, 19 ve 176. maddeleri uyarınca görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşmiştir.

BİNGÖL ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 26.12.1997 gün ve 520-438 sayıyla; 353 sayılı Yasa'nın 4191 sayılı Yasa ile değişik 17. maddesi uyarınca sanıklar hakkında terhis olmalarından önce kamu davası açılmış bulunduğundan askeri mahkemelerin görevinin sona ermeyeceği gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karar temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

Böylece, askeri ve adli yargı yerleri arasında 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuş, dosya Bingöl Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 3.2.1998 gün ve 1998/789 Muh. sayılı yazısı ile Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı'na gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Mustafa Bumin'in Başkanlığında Üyeler: Teoman Üneri, Casim Yılmaz, Seydi Yetkin, Fahrettin Demirağ, Dr. Ferhat Ferhanoğlu ve A. Necmi Özler'in katılımlarıyla yapılan 3.7.1998 günlü toplantıda, Raportör-Hakim G. Fatma Büyükeren'in davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Erdoğan Güneş'in sanık K.S. hakkında açılan davanın çözümünün adli yargının, sanıklar İ.D., S.A. ve H.M. hakkında açılan davanın çözümünün askeri yargının, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İrfan Yılmazlar'ın davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü: 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığını taşıyan 9. maddesinde; Asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara, askeri mahkemelerde bakılacağı" öngörülmektedir.

Askeri suç ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Yasası'nda yazılı olan, başka bir anlatımla Askeri Ceza Yasası dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Yasası'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Yasası'na atıf suretiyle askeri suç haline getirilen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 353 sayılı Yasa'nın 4191 sayılı Yasa ile değişik 17. maddesinde; "Askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun; askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer" denilmektedir. Kamu davasına konu olayda; J. Er sanık H.M.'in ve P. Er sanık K.S.'in asker kişi sıfatını taşıdıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçların, asker kişilere karşı askeri mahalde ve görev sırasında işlendiği belirtilmekle beraber; askeri suç olmadığı, askeri bir suça da bağlı bulunmadığı ve sanıklar hakkındaki kamu davasının da J. Er. sanık H.M.'in 17.6.1993 ve P. Er Sanık K.S.'in 26.8.1993 tarihlerinde terhis edilmelerinden sonra 22.11.1993 gününde askeri mahkemeye açıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda; askeri suç olmayan ve askeri bir suça da bağlı bulunmayan Türk Ceza Yasası'nın 299/1-3, 300, 456/2, 245 ve 50. maddelerinde unsurları ve cezaları yazılı olan hükümlü olarak bulunduğu cezaevinden birden ziyade kimse ile birlikte şahsa karşı şiddet kullanmak sureti ile kaçma ve efrada karşı suimuamele suçlarına ilişkin davaların; sanıkların terhislerinden sonra açılmış olması, bu halde de askeri mahkemenin görevi sona ermiş bulunduğundan adli yargı yerinde, P. Er sanıklar İ.D. ile S.A.'ın asker kişi sıfatını taşıdıkları sırada asker kişiye karşı, askeri mahalde işledikleri ileri sürülen suçlar nedeniyle askeri mahkemede sanıklar terhis edilmeden önce haklarındaki kamu davası açıldığından bu sanıklar hakkındaki kamu davasının ise 353 sayılı Yasa'nın 17. maddesi hükmü karşısında askeri yargı yerinde görülmesi gerekmektedir.

Ancak, bağlılığın düzenlendiği Ceza Muhakemeleri Usulü Yasası'nın 3 ve 353 sayılı Yasa'nın 18. maddesinde "Bir kimse birkaç suçtan sanık olur veya bir suçta ne sıfatla olursa olsun birkaç sanık bulunursa bağlılık var sayılır" denilmektedir.

Olay kısmında ve yerel mahkemelerin görevsizlik kararlarında belirlendiği üzere; P. Er sanıklar İ.D., S.A. ile J. Er sanık H.M.'e yüklenen suçların işleniş biçimine, oluş tarzına ve birlikte işlendiği ileri sürüldüğüne göre bu sanıklar açısından olayda "bağlılık" olduğu ve birlikte aynı yargı yerinde yargılanmalarının gerektiği açıktır.

Açıklanan nedenlerle, Piyade Er sanıklar İ.D., S.A. ile J. Er sanık H.M.'e yüklenen suçlar açısından olayda bağlılık bulunduğundan bu sanıklar hakkındaki dava nedeniyle verilen Elazığ 8. Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin görevsizlik kararının ve P. Er sanık K.S. hakkında Bingöl Asliye Ceza Mahkemesi'nce verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre sanıklar İ.D., S.A. ve H.M. hakkında açılan kamu davasının Askeri yargı yerinde, sanık K.S. hakkında açılan kamu davasının Adli yargı yerinde görülmesi gerektiğine, bu nedenle sanıklar İ.D., S.A. ve H.M.'e yüklenen suçlar nedeniyle Elazığ 8. Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin 21.12.1995 gün ve 65- 714 sayılı görevsizlik kararının, sanık K.S. hakkında açılan davada Bingöl Asliye Ceza Mahkemesi'nce 26.12.1997 gün ve 520-438 sayıyla verilen görevsizlik kararının kaldırılmasına 3.7.1998 gününde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.