|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/234 KARAR NO : 2021/357 KARAR TR : 07/06/2021 |
ÖZET: Davalı İdare tarafından, davacı adına düzenlenen ve tahsilat makbuzuyla ödenmiş bulunan Hat Bakım ve İşletme Bedelleri, Kanalizasyon Harcamalarına Katkı, Su Tesisleri Harcamalarına Katkı, Su Tesisleri Harcamalarının iadesi istemli davanın, idareyle kişi arasında abonman sözleşmesiyle kurulan özel hukuk ilişkisi çerçevesinde ve hizmet karşılığında maliyet-kâr esasına göre alınan bir ücret olması nedeniyle ADLİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk. |
K A R A R
Davacı : G.T. İnş. Polisaj Gıda Kromaj Tem.Ür.İth.İhr.San.Tic.Ltd.Şti.
Vekili : Av. H.H.
Davalı : Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (MASKİ)
Vekili : Av. E.B.G.
I. DAVA KONUSU OLAY
1. Davacı vekili, müvekkili şirket tarafından yapılan Manisa İli, Yunusemre İlçesi, Muradiye Mahallesinde bulunan Sultan-3 sitesindeki konutlara ilişkin iskan ruhsatı müracaatında bulunduğunu; 14/11/2019 tarihinde Manisa Büyükşehir Belediyesi Maski Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından Hat Bakımı ve İşletme Bedeli ve Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı için 115.699 TL, Su Tesisleri Harcamalarına katılma payı için 76.327,92 TL, Su Tesisleri Harcamaları için 681,25 TL olmak üzere toplam 192.708,17 TL'nin tahsil edildiğini; ancak bu tahsilatın yasal bir dayanağının olmadığını ve alınan bu paraların yasal faizleriyle iade edilmesi gerektiğini içeren 22/01/2020 tarihli bir ihtarnamenin davalı idareye gönderildiğini; MASKİ tarafından bu İhtarnameye 11/02/2020 tarihinde verilen cevapta “Kanalizasyon ve İçme Suyu Tesisleri Harcamalarına Katılma Payları 29.05.1981 gün ve 17354 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ve 09.05.1985 gün ve 18749 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanununun ilgili maddeleri kapsamında alınmakta olup tahsil edilen bedeller içerisinde herhangi bir hat bakım ve işletme bedeli bulunmamaktadır.” denildiğini ileri sürerek, 14/11/2019 tarihinde tahsil edilen 192.708,17 TL'nin bankaların uyguladığı en yüksek mevduat faizi ile birlikte iadesi istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. Adli Yargıda
2. Manisa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 09/10/2020 tarihli ve E.2020/274, K.2020/50 sayılı kararı ile, davada; taraflar arasındaki uyuşmazlık atık su bedeline ilişkin olmadığı gibi taraflar arasında abonelik sözleşmesinin bulunmadığı, davalı idarece iskan ruhsatı verilmesi amacıyla katılım payı ve hat bakım ücretleri başlığı ile tahsilatlarda bulunulduğu, yapılan ödemeler kapsamında iskan ruhsatının verildiği, bu hali ile hat bakım ve kanalizasyon ücreti alınması yönündeki işlemin idari nitelikteki iskan raporunun unsurunu oluşturduğu, bu hali ile davacı firmadan tahsil edilen katılım payının 3194 Sayılı Kanun'un 23. maddesinden mi yoksa 2464 Sayılı Kanun'dan mı kaynaklandığı hususunu inceleyip değerlendirme yapma konusunda karar verme görev ve yetkisinin idari yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle, açılan davanın, adli yargının görev alanına girmeyip işbu davada idari yargının görevli olduğu anlaşılmakla dava dilekçesinin HMK 114/1b ve 115/2 fıkrası gereğince dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiş, bu karar kesinleşmiştir.
3. Davacı vekili bu kez aynı istemle idari yargı yerinde dava açmıştır.
B. İdari Yargıda
4. Manisa 1. İdare Mahkemesinin 08/03/2021 tarihli ve E.2021/31 sayılı kararı ile, davacının davalı idareden iadesini talep ettiği dava konusu KDV dahil Hat Bakım İşletme Bedeli, Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ile Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ücretlerinin; davalı idare ile davacı şirket arasında 12/04/2018 tarihli abonelik sözleşmesiyle kurulan özel hukuk ilişkisi çerçevesinde ve davalı idarece yapılan hizmetin karşılığı olarak maliyet-kar esasına göre davalı idarece belirlenen ve aktarımı yapılan tarifeye dayanılarak alınan bir ücret olduğu anlaşıldığından sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevli olduğu gerekçesiyle2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun'un 19. maddesi uyarınca görevli yargı yerinin belirlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine ve dosya incelemesinin Uyuşmazlık Mahkemesinin kararına kadar ertelenmesine karar verilmiştir.
III. İLGİLİ HUKUK
5. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Belediyenin Yetkileri ve İmtiyazları" başlıklı 15. maddesinin (d) bendinde, özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmış iken,2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un 1. maddesi ile, İstanbul Büyükşehir Belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve bir elden işletmek üzere İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz bir kuruluş olarak İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
6. 2560 sayılı Kanun'un "Görev ve Yetkiler" başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi şöyledir:
"kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması veya bu sulardan yeniden yararlanılması için abonelerden başlanarak bu suların toplanacakları veya bırakılacakları noktaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak veya yaptırmak; gerektiğinde bu projelere göre tesisleri kurmak ya da kurdurmak; kurulu olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve onarımını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek", (d) bendinde ise, "su ve kanalizasyon hizmetleri konusunda hizmet alanı içindeki belediyelere verilen görevleri yürütmek ve bu konulardaki yetkileri kullanmak,"
7. "Gelirler" başlıklı 13. maddesinin (a) bendinde, su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılmasına karşılık, tarifesine göre abonelerden alınacak ücretler, (b) bendinde, Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca, su ve kanalizasyon tesislerinden yararlananlardan ilgili belediye adına alınacak katılma payları İSKİ’nin gelirleri arasında sayılmıştır.
8. "Tarife tespit esasları" başlıklı 23. maddesi şöyledir:
“Su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması, septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılır. Bu tarifelerin tespitinde yönetim ve işletme giderleri ile, amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve %10’dan aşağı olmayacak nispetinde bir kâr oranı esas alınır. Tarifelerin tespiti ile tahsilatla ilgili usul ve esaslar bir yönetmelik ile belirlenir.”
9. Aynı Kanun'un ek 5. maddesinde ise, "Bu Kanun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanır." hükmüne yer verilmek suretiyle, söz konusu Kanun'un hükümlerinin tüm büyükşehir belediyelerinde geçerli olacağı vurgulanmıştır.
10. Atık su altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atıksu altyapı yönetimleri, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından belirlenmesi, ayarlanması ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla hazırlanan ve Resmi Gazete'nin 27/10/2010 tarih ve 27742 sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde,
Yönetmeliğin uygulanmasında abone kavramının "su ve atıksu ve katı atık hizmetlerinden faydalanan ve/veya faydalanacak gerçek veya tüzel kişiyi" ifade ettiği;
11. "Abonelik" başlıklı 10. maddesi şöyledir:
"Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunludur."
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
12. Uyuşmazlık Mahkemesinin Celal Mümtaz AKINCI’nın başkanlığında, Üyeler Şükrü BOZER, Mehmet AKSU, Birol SONER, Aydemir TUNÇ, Nurdane TOPUZ ve Ahmet ARSLAN'ın katılımlarıyla yapılan 07/06/2021 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince, anılan Kanun'un 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, Mahkemece idari yargı dosyasının ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
13. Raportör-Hakim Gülşen AKAR PEHLİVAN’ın, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ’nin ve Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
14. Dava, davacı şirket tarafından yapılan Manisa İli, Yunusemre İlçesi, Muradiye Mahallesinde bulunan Sultan-3 sitesindeki konutlara ilişkin yapılan iskan ruhsatı müracaatı esnasında 14/11/2019 tarihinde MASKİ tarafından tahsil edilen Hat Bakım İşletme Bedeli ve Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı için KDV dahil 115.699 TL, Su Tesisleri Harcamalarına katılma payı için KDV dahil 76.327,92 TL, Su Tesisleri Harcamalarına katılma payı için KDV ile vergi ve diğer amme alacakları dahil 681,25 TL olmak üzere toplam 192.708,17 TL'nin tahsil edildiği tarihten itibaren bankaların uyguladığı en yüksek mevduat faizi ile birlikte istirdadına karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
15. Somut olay ve mevzuat hükümleri birlikte irdelendiğinde, davalı MASKİ tarafından davacıdan tahsil edilmiş olan paraların gerek su ve kanalizasyon hizmetlerinin özel bir kanun ile düzenlenmiş olan MASKİ tarafından tesis edilmiş olması, gerekse de taraflar arasında bir abonelik ilişkisinin bulunması hususları birlikte değerlendirildiğinde, söz konusu katılma payının, idareyle kişi arasında abonman sözleşmesiyle kurulan özel hukuk ilişkisi çerçevesinde ve hizmet karşılığında maliyet-kâr esasına göre idarece belirlenen tarifeye dayanılarak alınan bir ücret olduğunun görüldüğü; anılan bedellerin iadesi istemiyle açılan işbu davanın görüm ve çözümünün de adli yargının görev alanına girdiği sonucuna varılmıştır.
16. Yukarıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak; Manisa 1. İdare Mahkemesinin başvurusunun kabulü ile Manisa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 09/10/2020 tarihli ve E.2020/274, K.2020/50 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde ADLİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Manisa 1. İdare Mahkemesinin BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile Manisa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 09/10/2020 tarihli ve E.2020/274, K.2020/50 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
07/06/2021 tarihinde, OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Celal Mümtaz Şükrü Mehmet Birol
AKINCI BOZER AKSU SONER
Üye Üye Üye
Aydemir Nurdane Ahmet
TUNÇ TOPUZ ARSLAN