|
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2020 / 291 KARAR NO : 2020 / 377 KARAR TR : 22.6.2020 |
ÖZET : “Türk Uyruklu/Yerli Misafir Sanatçı” sözleşmesi ile sözleşmeli olarak, atölye elemanı unvanıyla görev yapan davacının; fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil alacağı, hafta tatili alacağı, fark ücret alacağı ve ikramiye alacağının faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılan davanın, İDARİ YARGI YERİNDE görülmesi gerektiği hk.
|
K A R A R
Davacı : B.B.
Vekili : Av. H.F. K.
Davalı : Samsun Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü/ Devlet Opera ve Balesi Genel
Müdürlüğü
Vekili : Av. A.Ö.Ş.
O L A Y : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin 23.9.2009 tarihinde şirket işçisi olarak davalı kurumda çalışmaya başladığını, 2011 tarihinden itibaren “Yerli Misafir Sanatçı” unvanı ile sözleşmeli olarak davalı kurumda çalışmasını sürdürdüğünü; müvekkilinin iş sözleşmesinin her yıl zincirleme şekilde yenilenmeye devam edildiğini, müvekkilinin kadrolu çalışanlarla aynı şartlarda ve 30 tam gün boyunca çalışmasına rağmen prim gününün eksik yatırıldığını, ücretli yıllık izin ve ücretli hafta tatili hakkı olmasına rağmen bu haklarının müvekkiline kullandırılmadığını, müvekkilinin çalıştığı süre boyunca haftanın 6 günü çalışma yaptığını ve programa göre haftada en az 60 saat çalışma yaptığını, bunun 80 saate kadar ulaştığını, ancak ücretlerinin kendisine ödenmediğini ileri sürerek; öncelikle müvekkili ile davalılar arasında akdedilen iş sözleşmesinin ve iş ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti, 1.000,00-TL fazla mesai ücreti, 750,00-TL UBGT(Ulusal Bayram ve Genel Tatil) alacağı, 750,00-TL hafta tatili alacağı, 750,00-TL fark ücret alacağı, 750,00-TL ikramiye alacağının faiziyle birlikte davalıdan tahsili istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.
SAMSUN 1. İŞ MAHKEMESİ: 14.3.2019 gün, E:2018/854, K:2019/193 sayı ile, konu ile ilgili Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin E:2018/1927 K:2018/4677 sayılı ilamı ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin E:2016/12461, K:2016/13666 sayılı ilamına yer verdikten sonra; "… davalı kurum nezdinde sözleşmeli olarak misafir sanatçı olarak istihdam edilen davacının Bakanlar Kurulunca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde kurumun teklifi ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca vizelenen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlilerinden olduğu ve görevli yargı yerinin idare mahkemeleri olduğu kanaati ile davanın idari yargının görevli olması nedeni ile HMK'nın 114/1 -b, 115/2 md.leri gereğince dava şartı bulunmadığından davanın usulden reddine…” karar vermiş, bu karara karşı davacı vekili istinaf isteminde bulunmuştur.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi: 13.9.2019 gün, E:2019/1471, K:2019/2098 sayı ile, ilk derece mahkemesi kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK 'nın 353/1-b.1. maddesi gereğince esastan reddine kesin olmak üzere karar vermiş ve görevsizlik kararı kesinleşmiştir.
Davacı vekili bu kez, “müvekkili ile davalı arasında akdedilen iş sözleşmesinin ve iş ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti” istemine yer vermeden, diğer alacaklarına ilişkin olarak idari yargı yerinde dava açmıştır.
Samsun 3. İdare Mahkemesi, 20.11.2019 tarihinde Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğünün hasım mevkiine alınmasına karar vermiştir.
SAMSUN 3. İDARE MAHKEMESİ: 24.2.2020 tarih ve E:2019/253 sayı ile, 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 2., "Uyuşmazlıkların Çözüm Yeri" başlıklı 134.; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 3., 101.maddelerine; 4857 sayılı İş Kanununun 1., 8. maddelerine; 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun; 1. maddesi hükümlerine yer verdikten sonra; “Bakılan davada; davacının çalışma biçimi ile idareyle imzalanan sözleşme hükümlerine bakıldığında; davacı ile davalı kurum arasındaki hukuki ilişkide hizmet akdinin denetim, gözetim, zaman, bağımlılık ve ücret unsurlarının bulunduğu, davacının çalışmalarının 506 ve 5510 sayılı Yasalar kapsamında gerçekleştiği, sigortasının bu kapsamda yatırıldığı, taraflar arasında, idari sözleşmenin asli unsurları olan, idarenin tek taraflı, üstün hak ve yetkilerle donatılmasına yönelik kuralların bulunmadığı; taraflar arasında hizmet ilişkisinin mevcut olduğu, sözleşmelerin içeriğinde davacının, 657 sayılı Yasaya tabi olduğu yönünde ibarenin bulunmadığı, davacının tazminat taleplerinin davacının idare ile yapmış olduğu iş akdinden kaynaklanan bir uyuşmazlık olduğu, davadaki istemlerin 4857 Sayılı Yasa kapsamına girdiği, davanın görüm ve çözümünde İş Mahkemelerinin görevli olduğu sonucuna ulaşıldığından, Samsun 1. İş Mahkemesinin 14.03.2019 tarih ve E:2018/854 K:2019/193 sayılı kararı görev ret kararının kaldırılması için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesi'ne gönderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle adli yargının görev alanına giren davanın 2577 sayılı Yasanın 14/3-a ve 15/1-a maddeleri uyarınca görev yönünden reddi gerektiğinden, 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanunun 19. maddesi uyarınca önceki görevsizlik kararına ilişkin dava dosyası ile birlikte dava dosyalarının, görevli yargı yerinin belirlenmesi için Uyuşmazlık Mahkemesi'ne gönderilmesine ve dosya incelemesinin bu konuda Uyuşmazlık Mahkemesi'nce karar verilinceye kadar ertelenmesine…” karar vermiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE:
Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Hicabi DURSUN’un Başkanlığında, Üyeler: Şükrü BOZER, Mehmet AKSU, Birol SONER, Aydemir TUNÇ, Nurdane TOPUZ ve Ahmet ARSLAN'ın katılımlarıyla yapılan 22.6.2020 günlü toplantısında:
I-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre; İdare Mahkemesince, 2247 sayılı Yasa’nın 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, her iki yargı yerinde ortak talep olan, fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil alacağı, hafta tatili alacağı, fark ücret alacağı ve ikramiye alacağının faiziyle birlikte ödenmesi istemi yönünden olumsuz görev uyuşmazlığının doğduğu; idari yargı dosyasının Mahkemece, ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Taşkın ÇELİK’in, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava, davalı kurum bünyesinde 2009 yılında çalışmaya başlayarak, 2011 yılından itibaren “Türk Uyruklu/Yerli Misafir Sanatçı” sözleşmesi ile sözleşmeli olarak, atölye elemanı unvanıyla görev yapan davacının; iş sözleşmesinin ve ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti ile fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil alacağı, hafta tatili alacağı, fark ücret alacağı ve ikramiye alacağının faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmış; idari yargı yerinde açılan davada ise davacı ile davalı arasında akdedilen iş sözleşmesinin ve iş ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti” istemine yer verilmemiştir.
1309 sayılı Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü Kuruluşu Hakkında Kanunun;
4. maddesi: "a a) Genel Müzik Yöneticisi (Başorkestra Şefi niteliğinde), orkestra şefleri ve yardımcıları, başrejisör, rejisörler ve yardımcıları, koro sanatçıları, opera solistleri, orkestra sanatçıları, koro şefi ve yardımcıları, başkoreograf, bale başöğretmeni koreograflar, kordöbale şefi ve yardımcıları, bale öğretmenleri, bale sanatkarları, kostüm kraatörleri, Sanat Teknik Müdürü, bale- notatörleri, dekoratörler, başdekoratör, şan pedagogları, başkorrepetitör Devlet Opera ve Balesi sanatkar memurlarıdır.
b) Repetitörler, korrepetitörler, başdromaturg ve dramaturglar, teknik müdür, başrealizatör, başışık uzmanı, başperukacı Orkestra Müdürü (Müzisyen), suflörler, lutiyeler, kondüvitler, bale piyanistleri Devlet Opera ve Balesi uygulatıcı uzman memurlarıdır.
c) Işık uzmanları, perukacılar, realizatörler, sahne uzmanları, atelye şefleri, butaforlar, kaşörler, kostümcüler, sahne marangozları, sahne demircileri, sahne makinistleri, kopistler, sahne müdürü ve yardımcıları, akortçular, desinatörler, makyajcılar, aksesuvarcılar, sahne kunduracıları, saz tamir atelyesi şefi ve yardımcıları, opera yardımcı sınıf elemanları ile Teknik Kurul tarafından görevlerinin özelliği belirtilecek ihtısası bulunan elemanlar da Devlet Opera ve Balesi uzman memurları adını alırlar."
8. maddesi: " Devlet Opera ve Balesinde Devlet Konservatuvarı mezunları dışından da sanatkar istihdam edilebilir. Bu gibi sanatkarlar, teknik kurul tarafından sınava tabi tutularak gösterecekleri başarı ve kabiliyet derecesine göre kurulca tespit edilecek ücretlerle sanatkar olarak ve idari sözleşme ile hizmete alınırlar.(…)"
10. maddesi: " Genel Müdürlükte genel müdürle, müdürlüklerde müdürle sanatkarlar, uygulatıcı uzman memurlar ve sair sözleşmeli görevliler arasında yapılacak idari sözleşmeler noter huzurunda yapılmış sözleşmeler hükmündedir ve hiçbir harç, vergi ve resme tabi değildir."
12. maddesi: " a) Devlet Opera ve Balesi sanatkarları, uygulatıcı uzman memurlar ile uzman memurları ve stajiyerler tespit edilecek ehliyet ve iktidarları nazarı itibara alınarak aşağıda gösterilen ücretlerle çalıştırılırlar.
Stajiyer ayda 1 200 TL.
Uzman memurlar ayda 800 TL. - 3 500 TL.
Uygulatıcı uzman memurlar ayda 1 000 TL. - 4 250 TL.
Sanatkar memurlar ayda 1 500 TL. - 5 500 TL.
b) Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü ile Opera ve Bale müdürlerine en yüksek sanatkar memur ücretine ilave olarak, Cumhurbaşkanınca tayin edilecek miktarda idare ve temsil ödeneği verilir.
c) Devlet Opera ve Balesi sanatkarları, içkili gazino ve benzeri yerlerde çalışamazlar. Aksi halde, genel müdürlük ve müdürlüklerce re'sen sözleşmeleri feshedilir."
Hükümlerini içermektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının, 23.09.2009 tarihinde, şirket işçisi olarak davalı Kurumda çalışmaya başladığı, 14.9.2011 yılından itibaren birer yıllık sözleşmelerle "Türk Uyruklu/Yerli Misafir Sanatçı” sözleşmesi ile Atölye Elemanı ünvanı ile davalı kurumda görev yapmaya devam ettiği, tarafına yapılması gereken bir kısım ödemelerin yapılmadığı iddia edilerek; adli yargı yerinde davacı ile davalılar arasında akdedilen iş sözleşmesinin ve iş ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti, 1.000,00-TL fazla mesai ücreti, 750,00-TL UBGT(Ulusal Bayram ve Genel Tatil) alacağı, 750,00-TL hafta tatili alacağı, 750,00-TL fark ücret alacağı, 750,00-TL ikramiye alacağının faiziyle birlikte davalıdan tahsili istemiyle dava açılmış; davanın görevsizlik nedeniyle reddedilmesi üzerine idari yargı yerinde açılan davada ise yalnızca doğduğu iddia edilen alacaklarının tahsili istemine yer verildiği görülmüştür.
Öte yandan, davacı ile davalı Kurum arasında yenilenen “Türk Uyruklu Misafir Sanatçı Sözleşmeleri” irdelendiğinde; davacının Temsil Başına Çalışma Grubu pozisyonunda, Atölye Elemanı ünvanında ve sigortalı olduğu; görevi karşılığı, kanuni kesintiler yapıldıktan sonra temsil başına belirlenen günlük ücretin tahakkuk ettirilerek ödeneceği; İdarenin, yurtiçinde ve yurtdışında yapılacak etkinlikler için (temsiller, konserler, turneler, festivaller vb.) sanatçıyı, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü sanatçılarına uygulanan esaslar çerçevesinde (yolluk vererek) görevlendirebileceği; sanatçının, sözleşme süresinde, idarenin yürürlükte bulunan kanun, yönetmelik, genelge ve emirlerine uymayı kabul edeceği, sanatçının, sözleşme süresi içinde idarenin izni olmadıkça başka kurum ve kuruluşlarda özel veya resmi görev alamayacağı, sanatçının görevinde ve hizmetin yürütülmesinde, mesai saatlerine ve çalışma programına uyumda, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü sanatçılarına ait sözleşmenin devam ve disiplin ile ilgili hükümlerinin uygulanacağı; tarafların, sözleşmenin devamı sırasında iptaline karar verdiklerinde bu kararlarını bir ay öncesinden birbirlerine yazılı olarak bildirmek zorunda oldukları; sanatçının artistik yetenekleri veya Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü bünyesi içindeki diğer davranışları ve sanatsal çalışmalarının idarece yeterli görülmediği durumlarda 1 aylık süre beklenmeksizin bu sözleşmenin idarece iptal edilebileceği; bu durumun, sanatçı için herhangi bir yasal itiraz hakkı doğurmayacağı, sözleşmelerin süre sonunda her hangi bir bildirime gerek kalmadan sona ereceği hususlarına yer verildiği, sözleşmenin davacı “Sanatçı” ile İdare adına “Müdür ve Sanat Yönetmeni” tarafından karşılıklı imza altına alındığı görülmüştür.
İdare, özel hukuk kişileri gibi özel hukuk sözleşmeleri yapabildiği gibi; kamusal yetkisinin verdiği üstünlük ve ayrıcalıklara dayanarak konusu, hüküm ve koşulları bakımından özel hukuk sözleşmelerinden farklı olan sözleşmeler de yapabilir. İdare hukuku esaslarına tabi bulunan bu sözleşmeler “idari sözleşme” olarak adlandırılırlar. İdarenin, genel ehliyetini kullanarak, sözleşme serbestisi ve tarafların eşitliği gözetilerek gerçekleştirdiği sözleşmelerin tamamen özel hukuk hükümlerine tabi olması ve dolayısıyla bunların yargısal denetiminin adli yargı yerince yapılmasına karşılık, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun idari dava türlerinin sayıldığı 2/1-c maddesinde belirtildiği üzere, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi amacıyla ve kamusal nitelikte üstün hak ve yetkilere dayanarak yaptığı idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözümünde ise, idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.
Davacının çalışma biçimi ile idareyle imzalanan sözleşme hükümlerine bakıldığında; idarenin 1309 sayılı Yasanın yukarıda yer verilen hükümleri uyarınca ve kamusal nitelikte üstün hak ve yetkilere dayanarak yaptığı sözleşmenin idari nitelikte olduğu tartışmasızdır. Zira sözleşmede davacının serbest iradesinden söz edilemeyeceği gibi ücretlendirmenin dahi yasal düzenleme ile belirlendiği açıktır. Kaldı ki Yasakoyucu sözleşmenin idari nitelikte olduğunu Kanunda açıkça belirtmiştir.
Buna göre; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve davacının statüsü ile sözleşmenin niteliği dikkate alındığında, uyuşmazlığın, idare hukuku hükümlerine göre görüm ve çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın görüm ve çözümü idari yargı yerinin görevine girdiğinden, Samsun 3. İdare Mahkemesinin 24.2.2020 gün ve E:2019/253 sayılı başvurusunun reddine karar vermek gerekmiştir.
S O N U Ç: Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Samsun 3. İdare Mahkemesinin 24.2.2020 gün ve E:2019/253 sayılı BAŞVURUSUNUN REDDİNE, 22.6.2020 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Hicabi Şükrü Mehmet Birol
DURSUN BOZER AKSU SONER
Üye Üye Üye
Aydemir Nurdane Ahmet
TUNÇ TOPUZ ARSLAN