Davacı : Son Nokta Telekomünikasyon Ltd. Şti.

Vekili : Av. B. A.

Davalı : Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne izafeten

Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü / Başkanlığı

Vekili : Av. M. A.

O L A Y : Davacı ile Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü/Başkanlığı arasında 29.06.2006 tarihinde Bayilik sözleşmesi imzalanmış ve 124016 no.lu Bayilik Ruhsatı verilmiştir.

Davalı İdare tarafından tesis edilen 13.09.2006 Olur tarihli, 10/6305 sayılı işlemde aynen; "14.08.2002 tarih ve 24846 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliğinin 13.Maddesinde, bayilerin iptal ettikleri biletleri Teşkilatın belirleyeceği usule uygun olarak bildirilecek mercilere teslim edecekleri; 37.Maddesinde, bayinin bu Yönetmelik hükümleriyle Teşkilat tarafından yürürlüğe konulacak diğer yönetmelik, genelge ve emirlere uymak zorunda oldukları; 22.Maddesinde, bayilerin bayilik ruhsatının iptalini gerektiren fiil ve hareketlerinin tespit edilmesi halinde, Teşkilatın takdir hakkını kullanarak iptal kararı verebileceği, hükme bağlanmıştır.

Teşkilat Müdürlüğümüz ile tüm bayiler arasında imzalanan Bayilik Sözleşmesinin "Genel Şartlar" başlıklı 2. maddesinin (a) bendinde, Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği ile buna ait tebliğ ve talimatların sözleşmenin vazgeçilmez parçası olduğu ve bayilerin sözkonusu yönetmelik hükümlerine uymakla yükümlü oldukları, bayinin Teşkilatın re'sen vereceği talimatlara uymayı peşinen kabul ettiği; "Cezai Hükümler" başlıklı 8.Maddesinin (b) bendinde, bayinin Teşkilatın itibarını zedeleyecek veya Teşkilata olan güvenin sarsılmasına neden olacak davranış, yayın veya faaliyetlerde bulunması, verilen talimat ve kurallara riayet etmemesi, uyumlu çalışmayı bozması, bayinin haklı ve hukuken geçerli herhangi bir sebep olmaksızın kupon iptal etmesi hallerinde bayiliğin iptal edileceği, hükme bağlanmıştır.

Anılan Yönetmelik ve Sözleşme hükümlerine rağmen; sistem kayıtlarımızın incelenmesi neticesinde 124016 no'lu bayi Son Nokta Telekom Ltd. Şti.'nin 13.08.2006 tarihinde çok sayıda ve yüksek miktarlarda kupon iptali yaptığı tespit edilmiş, akabinde 15.08.2006 tarihli yazımız ile kupon iptallerine ait çıktılar ile iptal bilet asıllarının Teşkilatımıza gönderilmesi istenmiş ise de işyerinde hırsızlık yapıldığını ve iptal kuponların çalındığını belirtir İskenderun Yenişehir Polis Merkezi Amirliğince düzenlenmiş 21.08.2006 tarihli ifade tutanağı cevap olarak gönderilmiştir. Bunun üzerine 28.08.2006 tarihli yazımız ile bayinin 13.08.2006 tarihinde yapmış olduğu tüm kupon iptallerinin gerekçelerini yazılı olarak bildirilmesi istenmiştir.

Bayinin 07.09.2006 tarihinde göndermiş olduğu cevabi yazısındaki iptal gerekçelerinin incelenmesi neticesinde, gerekçelerin haklı ve hukuki herhangi bir dayanağının bulunmadığı anlaşılmıştır.

Yukarıda belirtilen fiili ve hukuki durum nedeniyle ve anılan Yönetmelik ve Sözleşme hükümleri gereğince; Makamınızca da uygun görüldüğü takdirde, Son Nokta Telekom Ltd. Şti. ünvanlı 124016 no'lu bayiliğin iptal edilmesini Olurlarınıza arz ederim." denilmiş; durum aynı tarih 10/6324 sayılı yazı ile davacı Şirkete bildirilmiştir.

Davacı vekili; sözleşmenin feshini gerektirecek hiçbir kusurlu eylemde bulunulmadığını; davalı idarenin, sözleşme ihlali olarak gösterdiği eylemin müeyyidesinin yine sözleşmede açıkça belirtildiğini; buna karşılık, daha ağır bir yaptırım uygulanarak sözleşmenin tek taraflı olarak feshedilmesinin hakkaniyette aykırılık oluşturduğunu ifade ederek, sonuç itibariyle; davalı idare ile müvekkili firma arasında imzalanan 29.06.2006 tarihli Bayilik Sözleşmesinin, davalı idare tarafından haksız olarak tek taraflı feshedilmiş olması sebebiyle, sözleşmenin aynen ifasına devam ettirilmesine karar verilmesi istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.

Davalı idare vekilince, birinci savunma dilekçesinde davanın görüm ve çözümünün idari yargının görevine girdiği ileri sürülerek görev itirazında bulunulmuştur.

İskenderun 1.Asliye Hukuk Mahkemesi; 15.11.2007 gün ve E:2006/338, K:2007/1296 sayı ile, 2577 sayılı Yasanın 2.maddesinin c bendi gereğince, tesis edilen işlemin idari bir işlem olduğu, bu işlemin iptali ve bayilik faaliyetinin devam etmesine ilişkin davanın idari yargıda görülmesi gerektiğinden bahisle, dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar vermiş; bu kararın temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay 13.Hukuk Dairesi 16.12.2008 gün ve E:2008/8324, K:2008/14835 sayı ile; "…

… Taraflar arasında düzenlenmiş bulunan sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle davalı tarafından gönderilen 13.9.2006 tarihli yazıyla davacının bayiliğinin iptaline karar verilmiş; davacı da haksız fesih işlemi nedeniyle eldeki davayı açmıştır. Uyuşmazlık sözleşmeden kaynaklanmış bulunduğundan ve uyuşmazlığın çözümü özel hukuk hükümlerinin uygulanmasını gerektirdiğinden, uyuşmazlığın çözümü adli yargı yerine ait bulunmaktadır. İdari bir tasarrufa karşılık açılmış bir dava söz konusu değildir. Bu nedenle görev nedeniyle davanın reddedilmiş olması usule ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir." gerekçesiyle Mahkeme kararını bozmuş; karar düzeltme istemi de aynı Dairenin 4.5.2009 gün ve E:2009/3317, K:2009/6094 sayılı kararıyla reddedilmiştir.

İSKENDERUN 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ; 8.10.2009 günlü 1. celsesinde, E:2009/213 sayı ile; Yargıtay bozma ilamına uyulmasına karar vermiştir.

Davalı idare vekilince, aynı gün içinde verilen dilekçe ile, olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması istemiyle başvuruda bulunulması üzerine dosya, Danıştay Başsavcılığına gönderilmiştir.

DANIŞTAY BAŞSAVCISI; idare tarafından feshedilen 29.6.2006 tarihli bayilik sözleşmesinin aynen ifasına karar verilmesi istemiyle İskenderun 1.Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davada, davalı idarece davanın görüm ve çözümünün idari yargının görevine girdiği ileri sürülerek görev itirazında bulunulduğu ve davanın görev yönünden reddine karar verildiği, bu kararın Yargıtay 13.Hukuk Dairesince bozulduğu, bozma kararına uyularak davalı idarenin görev itirazının reddi üzerine olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması istendiği anlaşılmış olmakla gereğinin düşünüldüğü; 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 2. maddesinde, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün futbol ve diğer spor müsabakalarına dayalı olarak sabit ihtimalli ve müşterek bahisler ile şans oyunlarını düzenleme hak ve yetkisini, kendisine bağlı, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı eliyle kullanacağı ve yürüteceği, Teşkilat Başkanlığının söz konusu yetkisini bizzat kullanabileceği gibi kısmen veya tamamen özel hukuk tüzel kişilerine devredebileceği hükmüne yer verilmiş olduğu; Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliğinin 15. maddesinde, Teşkilat tarafından bayilik ruhsatı verilen gerçek veya tüzel kişiler ile Teşkilat arasında bayilik sözleşmesi düzenleneceği, bayilik sözleşmesinin, ruhsatın iptali halinde başkaca bir işleme gerek olmaksızın kendiliğinden feshedileceği, 22. maddesinde, Bayilerin; bu yönetmeliğin 38 ve 39 uncu maddelerinde sayılmayan fakat bayilik ruhsatının iptalini gerektiren fiil ve hareketleri tespit edildiği takdirde, Teşkilatın takdir hakkını kullanarak iptal kararı verebileceği, 38/e maddesinde, Teşkilatın itibarını zedeleyecek veya Teşkilatla olan güvenin sarsılmasına neden olacak davranış, yayın ve faaliyetlerde bulunulması, verilen talimat ve kurallara riayet edilmemesi, uyumlu çalışmanın bozulması hallerinde bayilik ruhsatının, Teşkilat tarafından tek tarafı olarak ve herhangi bildirim süresine uyulmaksızın iptal edileceği hükmüne yer verildiği; öte yandan, davacının Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü ile, yapmış olduğu Bayilik Sözleşmesinde de anılan düzenlemeye koşut hükümlerin yer aldığı; uyuşmazlık konusu sözleşmenin hukuki niteliği incelendiğinde; İdarenin, özel hukuk kişileri gibi özel hukuk sözleşmeleri yapabildiği gibi; kamusal yetkisinin verdiği üstünlük ve ayrıcalıklara dayanarak, konusu, hüküm ve koşulları bakımından özel hukuk sözleşmelerinden farklı olan sözleşmeler de yapabileceği, idare hukuku esaslarına tabi bulunan bu sözleşmelerin "idari sözleşme" olarak adlandırıldıkları; 2577 sayılı Yasa'nın idari dava türlerinin sayıldığı 2/1-c maddesinde belirtildiği üzere "genel hizmetlerden birinin yürütülmesi" amacıyla ve kamusal nitelikte üstün hak ve yetkilere dayanılarak yaptığı idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözümünde idari yargı yerlerinin görevli bulundukları; anılan düzenlemeler uyarınca, müşterek bahisler ile şans oyunları düzenleme hak ve yetkisi sonuçta Spor Toto Teşkilat Başkanlığına ait olduğuna ve bu hakkın bir sözleşme ile bayilik ruhsatı alma koşullarını taşıyanlara devredilebildiğine göre, buna ilişkin bayilik sözleşmesinin yasayla tekel olarak kamu idaresine verilmiş bir genel hizmetin yürütülmesi için yapılan idari sözleşme olduğunun açık bulunduğu; olayda, davacının 13.8.2006 tarihinde iptal ettiği kuponları ve buna ilişkin çıktıları verilen süre içinde Spor Toto Teşkilat Müdürlüğüne göndermemesi nedeniyle, Yönetmelik ve bayilik sözleşmesi hükümleri uyarınca bayilik ruhsatının iptal edildiğinin anlaşıldığı; bu durumda, idarece kamu gücüne dayanılarak ve tek yanlı irade ile yapılan bayilik sözleşmesinde yer alan yaptırımların uygulanması dolayısıyla bayilik ruhsatının iptali nedeniyle bayilik sözleşmesinin kendiliğinden feshedilmiş sayılmasına ilişkin işlemin iptali isteminden doğan uyuşmazlığın çözümünde, idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna ulaşıldığı; ayrıca, Spor Toto Teşkilat Başkanlığının, ilgililerin bayilik ruhsatını, Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliğinin anılan hükümleri uyarınca tek taraflı olarak iptal etme yetkisinin bulunması ve davacının bayilik ruhsatının da anılan yönetmelik ve sözleşme hükümlerine dayanılarak iptal edilmesi karşısında, idari bir sözleşme olan bayilik sözleşmesi hükümlerinin uygulanmasının yanı sıra, idari bir düzenleme olan Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından kaynaklanan bir uyuşmazlığın bulunduğu hususunun da açık olduğu gerekçesiyle; 2247 sayılı Yasanın 10.maddesi uyarınca olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasına ve dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.

Başkanlıkça, 2247 sayılı Yasa'nın 13. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan düşüncesi istenilmiştir.

YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISI; Davacı ile Spor Toto Teşkilat Başkanlığı arasında 29.06.2006 tarihinde "bayilik sözleşmesi" imzalandığı, anılan Başkanlığın 13.09.2006 tarih ve 10/6305 sayılı oluru ile iptal edilen kuponların muhafaza edilmemesi nedeniyle Yönetmelik ve bayilik sözleşmesi hükümlerine istinaden söz konusu sözleşmenin idarece feshedilmesi üzerine feshedilen sözleşmenin aynen ifasına karar verilmesi için İskenderun 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davada davalı idare tarafından görev itirazında bulunulması üzerine olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığının anlaşıldığı; davanın, davalı idare ile davacı arasında yapılan bayilik sözleşmesinin idarece feshedilmesi üzerine sözleşmenin aynen ifasına karar verilmesi talebiyle açıldığı; 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 1. maddesi uyarınca, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Başbakanlığa bağlı ve tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu olduğu, anılan Kanun'un 4. maddesine göre, Spor Toto Teşkilat Başkanlığının Genel Müdürlüğe bağlı bir birim olduğu, söz konusu Kanun'un 2. maddesinin (i) bendi uyarınca, Türkiye'de düzenlenecek futbol ve diğer spor müsabakalarına dayalı müşterek ve sabit ihtimalli bahislerin düzenlenmesi ve yürütülmesi yetki ve görevi Genel Müdürlüğe ait olduğu; Genel Müdürlüğün bu yetkisini "7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 2. maddesi uyarınca Spor Toto Teşkilat Başkanlığı kanalı ile kullandığı; Başkanlığın ise kendisine ait olan bu faaliyetini sözleşme imzaladığı ve bayilik ruhsatı verdiği spor toto bayileri aracılığı ile yürüttüğü; 14.8.2002 tarih ve 24842 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Futbolda Müşterek Bahisler Uygulama Yönetmeliği hükümleri ile Spor Toto Teşkilat Başkanlığınca futbol müsabakaları üzerine düzenlenecek müşterek bahis oyunlarının uygulama şekli ile usul ve esaslarının belirlendiği; anılan Yönetmeliği'nin 22. maddesinde, bayilerin bayilik ruhsatının iptalini gerektiren fiil ve hareketlerinin tespit edilmesi halinde, Teşkilatın takdir hakkını kullanarak iptal kararı verebileceği; 37. maddesinde, bayiinin bu yönetmelik hükümleriyle Teşkilat tarafından yürürlüğe konulacak diğer yönetmelik, genelge ve emirlere uymak zorunda olduğu; "Ruhsatın İptali" başlıklı 38. maddesinde, Teşkilatın itibarını zedeleyecek veya Teşkilata olan güvenin sarsılmasına neden olacak davranış, yayın veya faaliyetlerde bulunması, verilen talimat ve kurallara riayet etmemesi, uyumlu çalışmayı bozması, hallerinde Teşkilat tarafından tek taraflı olarak herhangi bir bildirim süresine uyulmaksızın iptal edileceğinin hükme bağlanmış olduğu; öte yandan, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı ile davacı arasında imzalanan 29.06.2006 tarih ve 124016 no'lu Bayilik Sözleşmenin 2. maddesinin (a) bendinde, Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği ile buna ait tebliğ ve talimatların sözleşmenin vazgeçilmez parçası olduğu ve bayiinin söz konusu hükümlere uymakla yükümlü bulunduğu; (i) bendinde, bayiinin iptal biletlerini 18 ay süresince saklamak ve istendiğinde Teşkilata veya Başbayiye teslim etmek zorunda olduğu; "Cezai Hükümler" başlıklı 8. maddesinin (b) bendinde, bayiinin haklı ve hukuken geçerli herhangi bir sebebi olmaksızın kupon iptal etmesi halinde bayiliğin iptal edileceği ve yine aynı bentte bu sözleşmenin maddelerine uyulmaması halinde bayilik ruhsatının Teşkilat tarafından ayrıca herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin iptal edileceğinin hükme bağlanmış bulunduğu; 320 sayılı Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 29. maddesinde, Yönetim Kurulu veya Genel Müdürlüğün, kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, Yönetim Kurulu Kararları, tebliğ, genelge ve diğer emirle düzenlemekle görevli ve yetkili olduğu hükmüne yer verilmiş olduğu, 320 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak çıkarılan Sayısal Oyunlar Yönetmeliği'nin 27. maddesinde, bayiinin, bu Yönetmelik hükümleri ile idare tarafından yürürlüğe konulacak diğer mevzuat, sözleşme, karar, genelge ve talimatlara uymak zorunda olduğu; bayiliğin sona ermesi başlıklı 32, maddesinin (k) bendinde ise, idarenin izni olmaksızın, işyerinde idareye ait olmayan oyunlar oynatması halinde bayilik ruhsatının, idare tarafından tek taraflı olarak ve herhangi bir bildirim süresine uyulmaksızın iptal edileceğinin hükme bağlandığı; uyuşmazlık konusu bayilik sözleşmenin hukuki niteliği incelendiğinde; bir özel hukuk sözleşmesi olduğunun görüldüğü; bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi için sürekli bir kamu hizmetinin görülmesi amacının taşıması, taraflardan birinin idare olması ve kamu hukukuna özgü, kamu hukukundan doğan şart ve hükümlerin sözleşmede yer almasının zorunlu bulunduğu; uyuşmazlık konusu olayda, Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü sistem kayıtlarının incelenmesi neticesinde 13.08.2006 tarihinde çok sayıda ve yüksek miktarlarda kupon iptali yapıldığının tespit edilmesi üzerine taraflar arasında imzalanan 29.06.2006 tarihli ile 124016 no'lu bayilik sözleşmesi hükümlerine istinaden bayiliğin feshedilmesi üzerine davacı tarafından davanın ''feshedilen sözleşmenin aynen ifasına karar verilmesi" istemiyle açıldığı, dolayısıyla idari bir tasarrufa karşı açılan bir dava olmadığının anlaşıldığı; davalı idarenin davacı ile yapmış olduğu bayilik sözleşmesinin, bir özel hukuk sözleşmesi niteliği taşıdığı, idarenin özel hukuk alanında gerçekleştirdiği bir işlem olduğu göz önüne alındığında, sözleşme ile kurulan ilişkiden doğan hakların kullanılmasına ilişkin davaların da özel hukuk hükümleri çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğinden, taraflar arasında imzalanan sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli yargının görevinde bulunduğu; bu nedenle, Danıştay Başsavcılığı'nın 2247 sayılı Yasa'nın 10. maddesi gereğince yapmış olduğu başvurunun reddine karar verilmesinin gerektiği yolunda, yazılı düşünce vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü'nün, Ahmet AKYALÇIN'ın Başkanlığında, Üyeler: Mahmut BİLGEN, Erdoğan BUYURGAN, Sıddık YILDIZ, Ayper GÖKTUNA, Muhittin KARATOPRAK ve Sedat ÇELENLİOĞLU'nun katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa'nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, Davalı vekilince anılan Yasa'nın 10. maddesinde öngörülen yönteme uygun şekilde görev itirazında bulunulduğu ve Mahkemece, Yargıtay bozma kararına uyulmasına karar verilmesi üzerine 12/1. maddede belirtilen süre içinde başvuruda bulunması üzerine, Danıştay Başsavcılığı tarafından olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığı anlaşılmakta olup, esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ : Raportör-Hakim Taşkın ÇELİK'in, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ'ın davada adli yargının, Danıştay Savcısı Mehmet AKKAYA'nın ise davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ :

Dava, Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü tarafından 124016 no.lu bayiliğinin iptal edilmesi üzerine, davacı şirketin; davalı idare ile imzalanan 29.06.2006 tarihli Bayilik Sözleşmesinin, aynen ifasına devam ettirilmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 1. maddesine göre, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Başbakanlığa bağlı ve tüzelkişiliğe sahip bir kamu kurumudur. Aynı Kanunun 4. maddesine göre, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, Genel Müdürlüğe bağlı bir birim olup, tüzelkişiliği bulunmamaktadır. Söz konusu Kanunun 2. maddesinin (i) bendi uyarınca, Türkiye'de düzenlenecek futbol ve diğer spor müsabakaları üzerine sabit ihtimalli ve müşterek bahisler ile şans oyunlarının düzenlenmesi ve yürütülmesi yetki ve görevi Genel Müdürlüğe ait olup; Genel Müdürlük bu yetkisini, 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 2. maddesi uyarınca Spor Toto Teşkilat Başkanlığı kanalı ile kullanmakta; Başkanlık ise kendisine ait olan bu faaliyetini, sözleşme imzaladığı ve bayilik ruhsatı verdiği bayileri aracılığı ile yürütmektedir.

Olay tarihinde yürürlükte bulunan 14.8.2002 tarih ve 24846 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği (Mülga) hükümleri ile Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'nca, futbol müsabakaları üzerine düzenlenecek müşterek bahis oyunlarının uygulama şekli ile usul ve esasları belirlenmiştir.

Anılan Yönetmeliğin 13.maddesinde, bayilerin iptal ettikleri biletleri Teşkilatın belirleyeceği usule uygun olarak, bildirilecek mercilere teslim edecekleri; 22. maddesinde, Yönetmeliğin 38 ve 39 uncu maddelerinde sayılmayan fakat bayilerin bayilik ruhsatının iptalini gerektiren fiil ve hareketlerinin tespit edilmesi halinde, Teşkilatın takdir hakkını kullanarak iptal kararı verebileceği; 37. maddesinde, bayinin bu Yönetmelik hükümleriyle Teşkilat tarafından yürürlüğe konulacak diğer yönetmelik, genelge ve emirlere uymak zorunda olduğu; "Ruhsatın İptali" başlıklı 38. maddesinde, Teşkilatın itibarını zedeleyecek veya Teşkilata olan güvenin sarsılmasına neden olacak davranış, yayın veya faaliyetlerde bulunması, verilen talimat ve kurallara riayet etmemesi, uyumlu çalışmayı bozması halinde bayilik ruhsatının, Teşkilat tarafından tek taraflı olarak ve herhangi bildirim süresine uyulmaksızın iptal edileceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü ile davacı şirket arasında 29.06.2006 tarihinde Bayilik Sözleşmesi imzalanmış ve 124016 no.lu Bayilik Ruhsatı verilmiştir.

Söz konusu Sözleşmenin 2. maddesinin (a) bendinde, Futbol Müsabakalarında Müşterek Bahisler Tüzüğü, Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği, bunlara ait tebliğler ve talimatların, sözleşmenin vazgeçilmez parçası olduğu, bunların bayilere ait hükümlerine, bayinin aynen uymakla yükümlü bulunduğu; (d) bendinde, bayiliğin her türlü adli, idari, cezai ve mali sorumluluğunun bizzat bayiye ait olduğu; (i) bendinde, bayiinin iptal biletlerini 18 ay süresince saklamak ve istendiğinde Teşkilata veya Başbayiye teslim etmek zorunda olduğu; "Cezai Hükümler" başlıklı 8. Maddesinin (b) bendinde, sözleşme maddelerine uyulmaması halinde bayilik ruhsatının herhangi bir gerekçe gösterilmeden Teşkilatça tek taraflı olarak feshedileceği; b-4 bendinde, Teşkilatın itibarını zedeleyecek veya Teşkilata olan güvenin sarsılmasına neden olacak davranış, yayın veya faaliyetlerde bulunması hallerinin de iptal sebepleri arasında sayıldığı; (d) bendinde, bayilik ruhsatının iptali halinde sözleşmenin kendiliğinden feshedileceği, hükme bağlanmıştır.

Uyuşmazlık konusu sözleşmenin hukuki niteliği incelendiğinde;

İdare, özel hukuk kişileri gibi özel hukuk sözleşmeleri yapabildiği gibi; kamusal yetkisinin verdiği üstünlük ve ayrıcalıklara dayanarak konusu, hüküm ve koşulları bakımından özel hukuk sözleşmelerinden farklı olan sözleşmeler de yapabilir. İdare hukuku esaslarına tabi bulunan bu sözleşmeler "idari sözleşme" olarak adlandırılırlar. İdarenin, genel ehliyetini kullanarak, sözleşme serbestisi ve tarafların eşitliği gözetilerek gerçekleştirdiği sözleşmelerin tamamen özel hukuk hükümlerine tabi olması ve dolayısıyla bunların yargısal denetiminin adli yargı yerince yapılmasına karşılık, 2577 sayılı Yasa'nın idari dava türlerinin sayıldığı 2/1-c maddesinde belirtildiği üzere, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi amacıyla ve kamusal nitelikte üstün hak ve yetkilere dayanarak yaptığı idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözümünde ise, idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.

Anılan düzenlemeler uyarınca, müşterek bahisler ile şans oyunları düzenleme hak ve yetkisi sonuçta Spor Toto Teşkilat Başkanlığına ait olduğuna ve bu hak bir sözleşme ile bayilik ruhsatı alma koşullarını taşıyanlara devredilebildiğine göre, buna ilişkin bayilik sözleşmesinin, yasayla tekel olarak kamu idaresine verilmiş bir genel hizmetin yürütülmesi için yapılan idari sözleşme olduğu açıktır.

Olayda, davacının 13.8.2006 tarihinde iptal ettiği kuponları ve buna ilişkin çıktıları verilen süre içinde Spor Toto Teşkilat Müdürlüğüne göndermemesi nedeniyle, Yönetmelik ve bayilik sözleşmesi hükümleri uyarınca bayilik ruhsatının iptal edildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, idarece kamu gücüne dayanılarak tek yanlı irade ile yapılan bayilik sözleşmesinin feshedilmesi ile bayilik ruhsatının iptali karşısında; anılan sözleşmesinin devam ettirilmesine karar verilmesi isteminden doğan uyuşmazlığın çözümünde, idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, Spor Toto Teşkilat Başkanlığının, ilgililerin bayilik ruhsatını, Futbolda Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliğinin anılan hükümleri uyarınca tek taraflı olarak iptal etme yetkisinin bulunması ve davacının bayilik ruhsatının da anılan yönetmelik ve sözleşme hükümlerine dayanılarak iptal edilmesi nedeniyle, idari bir sözleşme olan bayilik sözleşmesi hükümlerinin uygulanmasının yanı sıra, idari bir düzenleme olan Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından kaynaklanan bir uyuşmazlığın bulunduğu da açıktır.

Açıklanan nedenle, Danıştay Başsavcısı'nın başvurusunun kabulü ile davalı idare vekilinin görev itirazının, (Yargıtay 13.Hukuk Dairesinin bozma ilamına uymak suretiyle) İskenderun 1.Asliye Hukuk Mahkemesi'nce reddine ilişkin kararının kaldırılması gerekmiştir.

SONUÇ : Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Danıştay Başsavcısı'nın BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile davalı idare vekilinin GÖREV İTİRAZININ REDDİNE İLİŞKİN İskenderun 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 8.10.2009 gün ve E:2009/213 sayılı KARARININ KALDIRILMASINA, 07.02.2011 gününde Üye Mahmut BİLGEN'in KARŞIOYU ve OYÇOKLUĞU İLE KESİN OLARAK karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Dava, Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü ile davacı arasında yapılan bayilik sözleşmesinin 8-b maddesine istinaden bayiliğin iptali nedeniyle; davalı idare ile imzalanan 29.06.2006 tarihli Bayilik Sözleşmesinin, aynen ifasına devam ettirilmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Davacı ile davalı arasındaki sözleşme özel hukuk sözleşmesi olup, benzer uyuşmazlıkların da ( Davacı eczacı ile Davalı Bağ-kur Genel Müdürlüğü, T.C Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Başkanlığı, SSK. Genel Müdürlüğü arasındaki ilaç satımı sözleşmesinin kurum tarafından feshedilmesinden kaynaklanan davalar) adli yargı yerinde görüleceğine ilişkin Yargıtay kararlarının bulunduğu (Y13HD.nin 17.04.2007, 2007/77,5389; 4.12.2007, 2007/9876-14633;10.12.2007, 2007/12566-14962 vb; YHGK. 'nun 28.9.2005 , 2005/ 13-535 2005/528 kararları ) gözetildiğinde, uyuşmazlığın çözüm yerinin adli yargı yeri olması gerektiği düşüncesinde olduğumdan çoğunluğun aksi yöndeki görüşlerine katılamamaktayım. 07.02.2011

Üye

Mahmut BİLGEN