|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2023/476 KARAR NO : 2023/749 KARAR TR : 18/12/2023 |
ÖZET: Davacı adına belediye tarafından tahakkuk ettirilen ''Tıbbi Atık ve Bertaraf Bedeli İhbarnamesinin'' iptali istemiyle açılan davanın, uyuşmazlığın idari işlemden kaynaklanması ve taraflar arasında imzalanan sözleşmenin idari sözleşme niteliğini taşıması nedeniyle, 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesiuyarınca, İDARİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk. |
K A R A R
Davacı : B. B. H. ile Pet.Taş. A.Ş
Vekili : Av. S. T
Davalı : Adana Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. B. B
I. DAVA KONUSU OLAY
1. Davacı vekili, müvekkili şirkete Tıbbi Atık ve Bertaraf Bedeline ilişkin Adana Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığı Gelir Şube Müdürlüğünün 31/03/2021 tarih ve 16218 sayılı ihbarnamesinin gönderildiğini ancak, belirtilen bedellerin daha önce ödendiğini ifade ederek, ihbarnamenin iptali istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. Adli Yargıda
2. Adana 3. Sulh Ceza Hakimliği 22/06/2021 tarih ve D.İş No: 2021/3656 sayılı kararı ile, ''idari yaptırım yönünden inceleme merciinin Ceyhan Sulh Ceza Hakimliği olduğundan'' yetkisizlik kararı vermiştir. Karar kesinleşmiş ve dosya Ceyhan Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmiştir.
3. Ceyhan Sulh Ceza Hakimliği 11/01/2023 tarih ve D.İş No: 2022/1094 sayılı kararı ile, Tıbbi Atık ve Bertaraf Bedeline ilişkin ihbarnamenin idari para cezası niteliğinde olmadığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karara itiraz edilmesi üzerine; Osmaniye 1. Sulh Ceza Hakimliği 26/01/2023 tarih ve D.İş No:2023/489 sayılı kararı ile, itirazın kesin olarak reddine karar vermiş ve karar kesinleşmiştir. Görevsizlik kararının ilgili kısımları şöyledir :
''...İtiraz dilekçesi, cevap dilekçesi ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; Adana Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığı tarafından hakkında düzenlenen 31/03/2021 tarih 16218 nolu Tıbbi Atık ve Bertaraf Bedeli İhbarnamesinin iptalini talep ettiği, 2872 sayılı Çevre Kanununun idari para cezasına itiraz konusunda görevli mahkeme gösterilmediği, bu durumda, Kabahatler Kanunu'nun 5560 sayılı Kanunla değişik 27/8. fıkrasındaki "idari yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili idari yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde; idari yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddiaları bu işlemin iptali talebiyle birlikte idari yargı merciinde görülür" hükmü gözetilerek yapılan değerlendirmede İdari Yargının görevli olduğu, keza Uyuşmazlık Mahkemesinin 24/09/2018 tarihli 2018/489 Esas, 2018/527 sayılı kararında da 'malların toptan satış bedeli üzerinden hesaplanan hal rüsumunun cezalı olarak istenilmesi ve söz konusu tutarın belediyeye ait bir gelir niteliğinde olması nedeniyle davaya konu edilen Mersin Büyükşehir Belediyesi Encümen Kararının iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünün 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendi hükmü uyarınca idari yargı yerinin görev alanına girdiği açıktır.' ibaresiyle bu durumun belirtildiği, muteriz hakkında 31/03/2021 tarihinde Adana Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığının 16218 nolu Tıbbi Atık ve Bertaraf Bedeli İhbarnamesinin iptalinin idari para cezası niteliğinde olmadığı anlaşıldığından hakimliğimizin görevsizliğine dair şekilde karar verilmiştir.
KARAR:Gerekçesi ekli kararda açıklanacağı üzere;
Hakimliğimizin GÖREVSİZLİĞİNE,
İtirazı incelemeye görevli ve yetkili merci ADANA İDARE MAHKEMESİ olduğundan itiraz edenin İdare Mahkemesine başvurmasının MUHTARİYETİNE,...''
4. Davacı vekili, bu kezaynı istemle idari yargı yerinde dava açmıştır.
B. İdari Yargıda
5. Adana 3. İdare Mahkemesi 28/04/2023 tarih ve E.2023/318, K.2023/497 sayılı kararı ile, davanın görev yönünden reddine kesin olarak karar verilmiştir. Kararın ilgili kısımları şöyledir :
''...Uyuşmazlıkta; Mahkememizin 10/03/2023 tarihli ilk incelemeye esas ara kararı ile davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanan tıbbi atık hizmet sözleşmesi bulunup bulunmadığı sorularak şayet tıbbi atık hizmet sözleşmesi mevcut ise bu sözleşmenin okunaklı ve onaylı bir suretinin gönderilmesinin istenildiği, ara kararına verilen cevabi yazı ekinde davacı şirket ile davalı idare arasında 24/01/2023 tarihli Tıbbi Atık Toplama-Taşıma-Bertaraf Sözleşmesinin imzalandığı görülmektedir.
Bu durumda; bakılan davaya konu uyuşmazlığın, davalı idare ile davacı arasında imzalanan özel hukuk sözleşmesi niteliğindeki Tıbbi Atık Toplama-Taşıma-Bertaraf sözleşmesinin uygulanmasından kaynaklandığı görüldüğünden, özel hukuk ilişkisinden doğan söz konusu uyuşmazlığı çözümleme görevinin adli yargı mercilerine ait olduğu sonucuna varılmıştır.''
III. İLGİLİ HUKUK
6. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı” başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
" 1. (Değişik: 10/6/1994-4001/1 md.) İdari dava türleri şunlardır:
a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları,
b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları,
c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar"
7. 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesi şöyledir;
''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.
Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.''
8. 2872 sayılı Kanun'un ''İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü'' başlıklı 11. maddesinin ilgili kısımları şöyledir :
'' (Değişik: 26/4/2006-5491/8 md.)
...
Atık üreticileriuygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar. (Ek cümleler:24/12/2020-7261/13 md.) Atık üreticileri, atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine getirebilirler. Ancak, Bakanlıkça nitelikleri belirlenen atık üreticilerinin atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zorunludur. Atık üreticilerinin sorumlulukları ile atık yönetim sorumlusu firmaların yetkilendirilmesine ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
(Değişik fıkra:24/12/2020-7261/13 md.) Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Sıfır atık yönetim sistemini kurarak belge alanlar, türlerine göre kaynağında ayrı biriktirdikleri atıklarını, Bakanlıktan çevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere verebilirler. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ve sıfır atık yönetim sistemine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir ve bu çerçevede sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve işletilmesi zorunludur.
(Ek fıkra:24/12/2020-7261/13 md.) Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması amacıyla kullanılması esastır. Atıkların veya atıklardan elde edilen geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımına yönelik düzenlemeler ile zorunlu kullanıma ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
...
Tehlikeli atık üreticileri, yönetmelikle belirlenecek esaslara göre atıklarını bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler.
...''
9. 25.01.2017 tarih ve 29959 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ''Belediyenin yükümlülükleri'' başlıklı 8. Maddesinin ilgili kısımları şöyledir :
''(1) Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde belediyeler;
a) Tıbbi atık yönetim planını hazırlamak, il müdürlüğüne sunmak, uygulamak ve halkın bilgilenmesini sağlamakla,
b) Tıbbi atıkları tıbbi atık geçici depolarından/konteynerlerinden alarak tıbbi atık işleme tesisine taşımak/taşıttırmakla,
c) Herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik atıkların 20 nci maddede belirtilen yöntemle bertaraf edilmesini sağlamakla,
ç) Tıbbi atığın sterilizasyonunu ve/veya bertarafını sağlamak/sağlattırmakla, bu amaçla tıbbi atık işleme tesisi kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle,
...
yükümlüdürler.
...''
10. Aynı Yönetmeliğin ''Sağlık kuruluşlarının yükümlülükleri'' başlıklı 9. maddesinin ilgili kısımları şöyledir :
''(1) Sağlık kuruluşları;
a) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemi kurmakla,
b) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı amacıyla ilgili belediye ile protokol yapmakla,
c) Tıbbi atıkların ayrı toplanması, sağlık kuruluşu içinde taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren tıbbi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla,
...
yükümlüdürler.
...''
11. Aynı Yönetmeliğin ''Atık bertarafında mali yükümlülük'' başlıklı 24. maddesi şöyledir :
'' (1) Sağlık kuruluşları, ürettikleri atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf edene ödemekle yükümlüdürler. Ücretin ödenmemesi tıbbi atıkların bertarafı için bir engel oluşturmaz. Tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedel 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre sağlık kuruluşlarından tahsil edilir.
(2) Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olmak şartıyla, toplama, taşıma, sterilizasyon ve bertaraf harcamalarına esas olacak tıbbi atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atığın oluştuğu ilin mahalli çevre kurulu tarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlığa bildirilir. Tıbbi atık bertaraf ücretinin tespitinde, oluşan atığın gideceği sterilizasyon ve/veya bertaraf tesisine taşıma mesafesi ile sterilizasyon ve/veya bertaraf maliyetleri göz önüne alınır.''
12. T.C. Adana Büyükşehir Belediyesi Tıbbi Atık Toplama-Taşıma-Bertaraf Sözleşmesi başlığıyla taraflar arasında imzalanan 18/07/2017 düzenlenme tarihli sözleşmenin ''Ödeme Şekli ve Zamanı'' olarak belirtilen 6. maddesi şöyledir :
''Bu yönetmelik hükümlerine uygun olmak şartı ile toplama, taşıma, sterilizasyon ve bertaraf harcamalarına esas olacak Tıbbi Atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atığın oluştuğu ilin Mahalli Çevre Kurulu tarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlığa bildirilir. Tıbbi atık bertaraf ücretinin tespitinde, oluşan atığın gideceği sterilizasyon ve /veya bertaraf tesisine taşıma mesafesi ile sterilizasyon ve/veya bertaraf maliyetleri göz önüne alınır.
Sağlık kuruluşları, ürettikleri atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf edene ödemekle yükümlüdürler. Ücretin ödenmemesi, tıbbi atıkların bertarafı için bir engel oluşturmaz.
Tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedel 6183 sayılı Kanun Hükümlerine göre sağlık kuruluşlarından tahsil edilir.
Tahsilatı takip eden ertesi ayın 60. günü saat 17.00’a kadar yapılacak olup, aylık tıbbi atık alındı belgesi/makbuzları/Ulusal Atık Taşıma Formu ile işlem yapılacaktır.
Adana Valiliği Mahalli Çevre Kurulu tarafından her yıl belirlenen tıbbi atık taşıma ve bertaraf ücreti sağlık kuruluşunca aylık dönemler halinde idareye yapılacaktır. ''
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
13. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL'ın Başkanlığında, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Eyüp SARICALAR, Ahmet ARSLAN, Mahmut BALLI ve Bilal ÇALIŞKAN’ın katılımlarıyla yapılan18/12/2023 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, adli ve idari yargı yerleri arasında anılan Kanun’un 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu, adli ve idari yargı dosyalarının 15. maddede belirtilen yönteme uygun olarak davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren mahkemece Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin işlemlerde herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliğiyle karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
14. Raportör-Hâkim Gülay DOĞAN'ın, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ davada adli yargının, Danıştay Savcısı Yakup BAL'ın ise davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra,gereği görüşülüp düşünüldü:
15. Dava, Tıbbi Atık ve Bertaraf bedeline ilişkin Adana Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığı Gelir Şube Müdürlüğü tarafından davacı adına düzenlenen 31/03/2021 tarih ve 16218 sayılı ihbarnamenin iptali istemiyle açılmıştır.
16. İdari işlem, idari makamların kamu gücü kullanarak idare işlevine ilişkin olarak tesis ettikleri, muhatapları yönünden çeşitli hak ve/veya yükümlülükler doğuran tek yanlı irade açıklamalarıdır. Buna göre, idari işlemin unsurlarının "idari makamlarca yapılmış olmaları", "tek yanlı olmaları" ve "icrailik niteliğini taşımaları" olduğu anlaşılmaktadır. İdari işlemin icrai (yürütülebilir) nitelikte olması için ilgililerin hukuksal durumunu değiştirmesi, ilgilileri hukuksal yönden etkilemesi gerekmektedir. İdari işlemin icrailik unsurunu değerlendirirken işlemin "kesin" ve "nihai" olması, yani; o işlemin idare tarafından kişi hakkında uygulanabilmesi için artık başka bir makam veya mercinin onay ve iznine ihtiyaç duyulmaması, kişi tarafından da, o işlemin dava konusu yapılabilmesi için tüketilmesi gerekli ve zorunlu herhangi bir itiraz ve başvuru zorunluluğunun bulunmaması gerekmektedir.
17. 25/01/2017 tarih ve 29959 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'nin "Atık bertarafında mali yükümlülük" başlıklı 24. maddesi ile tıbbi atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı için gereken harcamaların maliyetinin, sağlık kuruluşları tarafından tıbbi atıkları bertaraf eden kuruluşa ödenmesinin amaçlandığı, tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedelin6183 sayılı Kanun hükümlerine göretahsil edileceği hükmü dikkate alındığında ise; dava konusu işlemin, ilgilisine bir edim yüklediği ve bu edimin yerine getirilmemesi durumunda doğurduğu sonuç dikkate alındığında idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi gerekli bir işlem olduğu açıktır.
18. İdare, özel hukuk sözleşmeleri yapabildiği gibi, kamusal yetkisinin verdiği üstünlük ve ayrıcalıklara dayanarak, konusu, hüküm ve koşulları bakımından özel hukuk sözleşmelerinden farklı olan sözleşmeler de yapabilmektedir. İdare hukuku esaslarına tabi bulunan bu sözleşmeler "idari sözleşme" olarak adlandırılırlar. İdarenin, genel ehliyetini kullanarak sözleşme serbestisi ve tarafların eşitliği gözetilerek gerçekleştirdiği sözleşmelerin tamamen özel hukuk hükümlerine tabi olması ve dolayısıyla bunların yargısal denetiminin adli yargı yerlerince yapılmasına karşılık; 2577 sayılı Kanun'un idari dava türlerinin sayıldığı 2/1-c maddesinde ifade edildiği üzere "kamu hizmetlerden birinin yürütülmesi" amacıyla ve kamusal nitelikte üstün hak ve yetkilere dayanarak yaptığı idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözümünde ise idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.
19. Her ne kadar; davacı ve davalı belediye arasında imzalanan sözleşme gereği uyuşmazlığın özel hukuk ilişkisinden doğduğu belirtilerek idari yargı yerince görevsizlik kararı verilmişse de, sözleşme içeriğinde;25/01/2017 tarih ve 29959 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'nin uygulanması kapsamında hazırlanmış olduğunun belirtildiği, bu durumda sözleşme serbestisi ilkesi ile hazırlanmadığı gibi idareninalacağın tahsili yönünden sahip olduğu hak yönünden desözleşmeninözel hukuk sözleşmesi kapsamında kabul edilemeyeceği, dolayısıyla sözleşmenin idari bir sözleşme sayılabilmesi için sürekli bir kamu hizmetinin görülmesi amacını taşıdığı, taraflardan birinin idare olduğu ve kamu hukukuna özgü, kamu hukukundan doğan şart ve hükümlerin sözleşmede yer aldığı görülmekle idari sözleşmekoşullarının anılansözleşmede bulunduğu anlaşılmaktadır.
20. Bu durumda, konuya ilişkin mevzuat hükümleri ile somut olay birlikte irdelendiğinde, dava konusu uyuşmazlığın, idari bir işlemden kaynaklandığı, taraflar arasında imzalanan sözleşmenin de özel hukuk sözleşmesi kapsamında bulunmadığı anlaşıldığından; davanın 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde düzenlenen idari bir dava türü olduğu ve uyuşmazlığın esasının çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
21. Yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak; Adana 3. İdare Mahkemesinin 28/04/2023 tarih ve E.2023/318, K.2023/497 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde İDARİ YARGI YERİNİN GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Adana 3. İdare Mahkemesinin 28/04/2023 tarih ve E.2023/318, K.2023/497 sayılıGÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
18/12/2023 tarihinde, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN ve Eyüp SARICALAR'ın KARŞI OYLARI ve OY ÇOKLUĞUYLA KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Muammer Nilgün Doğan Eyüp
TOPAL TAŞ AĞIRMAN SARICALAR
Üye Üye Üye
Ahmet Mahmut Bilal
ARSLAN BALLI ÇALIŞKAN
KARŞI OY
Dava, davacı şirkete tıbbi atık ve bertaraf bedeline ilişkin Adana Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığı Gelir Şube Müdürlüğünce gönderilen 31/03/2021 tarih ve 16218 sayılı ihbarnamenin, söz konusu ihbarnamede belirtilen bedellerin daha önce ödendiği iddiasıyla iptali istemine ilişkindir.
Dosya kapsamına göre, davaya konu edilen ihbarname davacı ve davalı arasında imzalanan özel hukuk sözleşmesi niteliğindeki "Tıbbi Atık Toplama - Taşıma - Bertaraf sözleşmesi" uyarınca düzenlenmiştir. Bu haliyle uyuşmazlık taraflar arasındaki özel hukuk sözleşmesinin uygulanmasından kaynaklanmakta olup, söz konusu uyuşmazlığın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğunu düşündüğümüzden sayın çoğunluğun görüşüne katılmıyoruz.
Üye Üye Üye
Nilgün Doğan Eyüp
TAŞ AĞIRMAN SARICALAR