OLAY : Sivil kişi sanıklar A.T. ile M.S.S.'in 23/4/1995 günü saat 22:30 sıralarında Çaldıran İlçesi Toprakseven köyü ile Alakaya köyü arasında Türkiye - İran sınırına 400 metre kala 2. Jandarma Sınır Bölük Komutanlığı görevlilerince yakalandıkları, böylece birinci derece kara askeri yasak bölgesine izinsiz girdikleri ileri sürülerek eylemlerine uyan 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yasası'nın 25/b. maddesi uyarınca ayrı ayrı cezalandırılmaları istemiyle Çaldıran Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 4/5/1995 gün ve 39-25 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

ÇALDIRAN ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 19/6/1997 gün ve 1995/39 - 1996/29 sayıyla; sanıklar hakkında 2565 sayılı Yasa'ya muhalefet suçundan cezalandırılmaları istemiyle kamu davası açılmış ise de, davanın çözümünün 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın 57. ve 353 sayılı Yasa'nın 11/A maddeleri uyarınca askeri yargıya ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşmiştir.

21. JANDARMA SINIR TÜMEN KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24/3/1998 gün ve 376-67 sayıyla; işlendiği ileri sürülen suçla ilgili yargılama yapma yetkisinin suç tarihi itibariyle Genelkurmay Başkanlığı Askeri Mahkemesine ait olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı vermiştir.

GENELKURMAY BAŞKANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24/11/1998 gün ve 234-200 sayıyla; dosya kapsamına göre sanıkların asıl amaçlarının pasaportları olmaksızın yasa dışı yollarla İran'a geçmek olduğu, bu amaçla zorunlu olarak birinci derece kara askeri yasak bölgesine girdikleri ve yakalandıkları, böylece eylemlerinin Pasaport Yasası'na muhalefet suçunu oluşturduğu bu durumda da davanın çözümünün adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karar temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

Böylece, adli ve askeri yargı yerleri arasında 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuş, dosya, Genelkurmay Başkanlığı Askeri Savcılığı'nın 23/2/1999 gün ve 205 sayılı yazısı ile Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı'na gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Mustafa Bumin'in Başkanlığında, Üyeler: Teoman Üneri, Casim Yılmaz, Zeki Aslan, M. Münip Emre, A. Necmi Özler ve Necmettin Özkan'ın katılımlarıyla yapılan 16/4/1999 günlü toplantısında Raportör-Hakim G. Fatma Büyükeren'in davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa Ekinci ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Yavuz Sezai Karaa'ın davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Yasası'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Yasası dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Yasası'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Yasası'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, görevsizlik kararı veren adli mahkemece sanıklara yüklenen suçun 1632 sayılı Yasa'nın 57. maddesi uyarınca "askeri suç" olduğu gerekçesine yer verilmiş ise de; olay kısmında ve yerel mahkemelerin görevsizlik kararlarında belirlendiği üzere, yüklenen eylem "askeri yasak bölgeye girmek"ten ibarettir.

2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yasası'nın 25. maddesine uyan bu suçun; askeri bir suç olmadığı gibi, askeri bir suça bağlı bulunmadığı da açıktır.

Biran için eylemin 5682 sayılı Pasaport Yasası'na aykırılık suçunu oluşturduğu düşünülse bile, bu suçun da askeri bir suç olmadığı, askeri bir suça bağlı bulunmadığı kuşkusuzdur.

Olayda 353 sayılı Yasa'nın asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen 11. maddesi ve benzer düzenlemenin yer aldığı 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın Ek-6. maddesinde yazılı koşullarında bulunmaması nedeni ile davanın adli yargı yerinde çözümlenmesi, bu nedenle Çaldıran Asliye Ceza Mahkemesinin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre davanın adli yargı yerinde görülmesi gerektiğine, bu nedenle Çaldıran Asliye Ceza Mahkemesi'nin 19/6/1997 gün ve 1995/39 - 1996/29 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına 16/4/1999 gününde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.