OLAY : Palandöken/Erzurum 9. Kolordu Mot.P.Tb.Komutanlığı emrinde görevli sanık P.Er Cumhur Atam'ın, 1999 yılı Haziran ayı içinde, reşit olmayan mağdure Fatma Kayım'ın, rızası ile ırzına geçip kızlığını bozduğu, 10.11.1999 günü ise, diğer sanık Nihat Atam ile birlikte zorla kaçırmaya teşebbüs ettiği ileri sürülerek, sanıklardan Cumhur Atam'ın eylemine uyan Türk Ceza Kanunu'nun 416/son, 418/2, 430/1, 61., sanık Nihat Atam'ın eylemine uyan aynı Kanun'un 430/1, 61, 65/3. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Üsküdar Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 23.11.1999 gün ve E: 1999/8441, K: 1999/529 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

ÜSKÜDAR 1. AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 1.12.1999 gün ve E: 1999/121, K: 1999/415 sayıyla; sanıklardan Cumhur Atam'ın asker kişi olup yüklenen suçun da 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 152. maddesi hükmü uyarınca askeri suç olduğu, bu durumda, 353 sayılı Yasa'nın 12. maddesi gereğince sanıkları yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 1. Ordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi'ne gönderilmiştir.

1. ORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 19.4.2000 gün ve E: 2000/442, K: 2000/181 sayıyla; dosya içinde mevcut askere sevk pusulasına göre, sanık Cumhur Atam'ın, 21.8.1999 günü kıtasına sevk edildiği, bu nedenle üzerine atılı ırza geçme suçunun işlendiği ileri sürülen tarihte sivil kişi olduğu, asker kişi olup izinde bulunduğu 10.11.1999 günü diğer sanık ile birlikte işlediği ileri sürülen "kaçırma" suçundan ise, Uyuşmazlık Mahkemesi Genel Kurulu'nun 11.3.1991 gün ve 1-1 sayılı İlke Kararı ile, Türk Ceza Kanunu'nun 430. maddesinde düzenlenen "kaçırma ve alıkoyma" suçlarının Askeri Ceza Kanunu'nun 152. maddesi kapsamında bulunmadığının belirlenmiş olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, 1. Ordu Komutanlığı Askeri Savcılığı'nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ali HÜNER'in Başkanlığında, Üyeler; Hasan GERÇEKER, Refik DİZDAROĞLU, Keskin KAYLAN, Necmettin ÖZKAN, Recep SÖZEN, Tamer KORKMAZ'ın katılımlarıyla yapılan 3.7.2000 günlü toplantısında, Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN'in, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İrfan YILMAZLAR'ın, davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinledikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmemiştir. Adli ve askeri yargı yerleri arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuştur. Esasa ilişkin inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

353 Sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında görevsizlik kararı veren adli yargı yerince, sanığın yüklenen suçu işlediği ileri sürülen günde asker kişi olması ve yüklenen suçun da "askeri suç" olduğu gerekçesine yer verilmiş ise de, dosya içinde mevcut belgelerden sanık Cumhur Atam'ın, yüklenen "ırza geçme" suçunu işlediği ileri sürülen 1999 yılı Haziran ayında asker kişi olmadığı, bu durumda bu suç açısından, 353 sayılı Yasa'nın asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen 11. maddesi ile 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın benzer düzenlemeyi içeren Ek. 6. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Sanığa yüklenen "reşit olmayan mağdurenin rızası ile ırzına geçmek" suçu, 353 sayılı Yasa'nın 11. ve 1632 sayılı Yasa'nın Ek. 6. maddesinde yer almadığına göre, bu suçtan açılan kamu davasının adli yargı yerinde çözümlenmesi gerekmektedir.

Kaldı ki, 26.5.2000 tarihinde yürürlüğe giren 26.3.2000 gün ve 24001 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4551 sayılı Yasa'nın 38. maddesi ile 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun, 152. maddesi yürürlükten kaldırılmış olduğundan sanığa yüklenen "ırza geçme" suçunun "askeri suç" niteliği ortadan kalkmıştır. 10.11.1999 günü asker kişi olup izinde bulunan sanık Cumhur ile sivil kişi sanık Nihat'a yüklenen zorla kız kaçırmaya teşebbüs suçundan açılan kamu davasında ise; Uyuşmazlık Mahkemesi Genel Kurulu'nun 27.5.1991 gün ve 20877 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 11.3.1991 gün ve 1 - 1 sayılı İlke Kararında; 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 152. maddesi ile Türk Ceza Kanunu'nun 8. babına yapılan göndermenin 8. babın 1. faslında yer alan ırz ve iffete tecavüz fiillerinin cezalandırılmasına ilişkin hükümleri kapsadığı; 8. babın 2. faslında yer alan Türk Ceza Kanunu'nun 430. maddesinde düzenlenen "kaçırma ve alıkoyma" eylemlerinin bu kapsamda bulunmadığı, bu nedenle askeri suç sayılmayacağı gerekçesiyle asker kişilerin bu suça ilişkin davalarının çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu kararlaştırılmış olup, yukarıda açıklandığı üzere Askeri Ceza Kanunu'nun 152. maddesi de yürürlükten kaldırılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, sanıklara yüklenen "ırza geçme, kaçırıp-alıkoyma" suçları askeri suç olmadığından, asker kişiye karşı veya askeri mahalde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlendiğinin de ileri sürülmemesine göre, açılan kamu davasının adli yargı yerinde çözümlenmesi ve Üsküdar 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Üsküdar 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 1.12.1999 günlü, E: 1999/121, K: 1999/415 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 3.7.2000 günü KESİN OLARAK OYBİRLİĞİ ile karar verildi.