OLAY : Ardahan 25. Mknz.P.Tug. 1. Mu.Bl.Komutanlığı emrinde görevli Mu.Er sanık Mehmet Turmuş'un 14.11.1995 günü, aynı Komutanlık emrinde ve koğuş nöbetçisi olarak görevli Mu.Er sanık Tahir Eken'e, nöbete kaldırmak için kendisini uyandırmaya çalıştığı sırada, tekme atıp yumruk vurması üzerine, sanık Tahir Eken'in de karşılık vererek vurduğu yumruk sonucu kafasını kalorifere çarptığı, duyduğu acı nedeniyle sinkaflı sözlerle hakaret ettiği ileri sürülerek, 9. Piyade Tümen Komutanlığı Askeri Savcılığı'nın 11.12.1995 gün ve E: 1995/2112, K: 1995/1350 sayılı iddianame ve kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile, sanıklardan Tahir Eken'e yüklenen "etkili eylem" suçu ile, sanık Mehmet Turmuş'a yüklenen "görevli memura hakaret" suçu nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına, sanık Mehmet Turmuş'a yüklenen "etkili eylem" suçu nedeniyle eylemine uyan Türk Ceza Kanunu'nun 456, 271/1. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmıştır.

9. Piyade Tümen Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin, sanığa yüklenen suçun askeri suç olmaması ve sanığın yargılama sırasında terhis edilmesiyle askeri mahkemede yargılanmasını gerektiren ilginin de kesildiği gerekçesiyle verdiği görevsizlik kararı üzerine, Ardahan Asliye Ceza Mahkemesi'nce de, sanığın askeri mahkemede yargılandığı sırada terhis edilmesi nedeniyle 353 sayılı Yasa'nın değişik 17. maddesi uyarınca askeri mahkemenin görevinin sona ermeyeceği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmesiyle oluşan olumsuz görev uyuşmazlığı nedeniyle, Uyuşmazlık Mahkemesi, 27.11.1998 gün ve E: 1998/46, K: 1998/48 sayıyla, asker kişiye karşı, askeri mahalde işlendiği ileri sürülen suç nedeniyle, asker kişi olduğu sırada, askeri mahkemede kamu davası açılmış olduğundan davanın askeri yargı yerinde görülmesine karar vermiştir.

9. PİYADE TÜMEN KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 30.3.2000 gün ve E: 2000/70, K: 2000/98 sayıyla; sanığa yüklenen suçun askeri suç olmaması, sanığın yargılama sırasında terhis edilmesiyle askeri mahkemede yargılanmasını gerektiren ilginin kesilmesi ve Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 ve 23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararı karşısında, yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Ardahan Asliye Ceza Mahkemesi'ne gönderilmiştir.

ARDAHAN ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 11.7.2000 gün ve E: 2000/167, K: 2000/280 sayıyla; suç günü asker olan sanığı, asker kişiye karşı, askeri mahalde, askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlediği ileri sürülen suçu nedeniyle yargılama görevinin, askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Ardahan Cumhuriyet Başsavcılığı'nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ali HÜNER'in Başkanlığında, Üyeler; Cengiz ERDOĞAN, Refik DİZDAROĞLU, Keskin KAYLAN, Mehmet KAPUSUZ, Ahmet ALKIŞ, A. Fahir KAYACAN'ın katılımlarıyla yapılan 18.12.2000 günlü toplantısında, Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN'in, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan UZUNGER'in, davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmemiştir. Askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuştur. Esasa ilişkin inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Aynı Yasa'nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4191 sayılı Yasa'yla değişik 17. maddesinde; "askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer" denilmektedir.

Ancak, Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E: 1996/74, K: 1998/45 sayılı kararı ile maddenin ikinci tümcesinde yer alan "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." sözcükleri iptal edilmiştir.

Bu duruma göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle birlikte sanığa yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. Artık, sanık hakkında kamu davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Somut olayda, asker kişi sanık hakkında, asker kişiye karşı, askeri mahalde, askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlendiği ileri sürülen "etkili eylem" suçu nedeniyle askeri mahkemeye kamu davası açıldığı, yargılama sırasında sanığın terhis edildiği, dosya içindeki bilgilerden anlaşılmaktadır.

Her ne kadar, Uyuşmazlık Mahkemesi kararları kesin ve mahkemeleri bağlayıcı nitelikte ise de, görev konusu, kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle yargılamanın her evresinde gözönünde bulundurulmalıdır. Uyuşmazlık Mahkemesi'nin görevi belirleyen kararından sonra dahi, usule ilişkin, özellikle görev konusundaki yasa değişikliklerinin dikkate alınması zorunludur.

Açıklanan nedenlerle, 353 sayılı Yasa'nın 4191 sayılı Yasa ile değişik 17. maddesinin ikinci tümcesinde yer alan "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." sözcüklerinin iptali karşısında, yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Ardahan Asliye Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Ardahan Asliye Ceza Mahkemesi'nin 11.7.2000 günlü, E: 2000/167, K: 2000/280 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 18.12.2000 günü KESİN OLARAK OYBİRLİĞİ ile karar verildi.