Yakınanlar    : 1-N.Ö.

                                     2-M.K.

                                     3-H.K.

                                     4-B.Ç.

                                     5-C.S.

                                     6-Z.A.

                                     7-K.Ç.

                                     8-İ.T.

                                     9-N.K.

                                   10-A.B.

                                    11-Ş.G.

                                   12-S.P.

            Sanık                         : M.B.

 O L A Y          :Tutak Jandarma Karakol Komutanlığı emrinde görevli sanık Uz. J. Çvş. M.B.’ın, 1996 yılının sonbahar aylarından 1997 yılının Eylül ayına kadar geçen dönem içinde, yakınanları kandırarak bir kısmından canlı hayvan, bir kısmından elektronik eşya ve borç para alarak toplam 4.097.500.000.-TL. dolandırdığı ileri sürülerek eylemine uyan Türk Ceza Kanunu’nun 503/1, 522, 80. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle Tutak Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 12.1.1998 gün ve E:1998/1, K:1998/1 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

 TUTAK ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 16.12.1999 gün ve E: 1998/8, K:1999/162 sayıyla; sanığın, Jandarma Karakol Komutanlığı’nda görevli Uzman Jandarma Çavuş olarak çalıştığı sırada, aynı Komutanlık emrinde görevli yakınan J. Erler A.B., Ş.G. ve S.P.’den borç para aldığı, herhangi bir hile ve desise olmaksızın yakınanların kendi rızaları ile sanığa borç para verdikleri, bu nedenle sanığın bu eyleminin dolandırıcılık suçunu oluşturmayıp Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nun 16. maddesinde yazılı suçu oluşturduğu ve sanığın beyanından da bu suçtan askeri mahkemede yargılandığının anlaşıldığı, yakınan M.K.’dan bir adet müzik seti ve uydu anteni,  diğer yakınanlardan kurbanlık tosun satın aldığı, paraların bir kısmını peşin verip, geri kalan kısmı için senet düzenlediği, senetleri vadesinde ödemediği, böylece aralarındaki sorunun hukuki mahiyette olduğu, ancak sanığın bu eyleminin de Askeri Ceza Kanunu’nun Ek-2. maddesi kapsamında bulunduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 12. Mekanize Piyade Tümen Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.

 12. MEKANİZE PİYADE TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 22.12.2000 gün ve E:2000/937, K:2000/717 sayıyla; sanığın 1998 yılında Türk Silahlı Kuvvetlerinden idari yolla tard edildiği, yüklenen suçun askeri suç olmadığı, askeri bir suça da bağlı bulunmadığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılması nedeniyle askeri mahkemede yargılanmasını gerektiren ilginin de kesildiği gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, 12. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı'nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ali HÜNER’in Başkanlığında, Üyeler; Cengiz ERDOĞAN, Refik DİZDAROĞLU, Keskin KAYLAN, Necmettin ÖZKAN, Recep SÖZEN, Tamer KORKMAZ'ın katılımlarıyla yapılan 9.7.2001 günlü toplantısında, Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’ in, davanın çözümünde askeri yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Atilla POYRAZ'ın, davanın çözümünün askeri yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmemiştir. Askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuştur. Esasa ilişkin inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

            a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

            b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar, 

            c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalâa edilmektedir.       

 Dosyanın incelenmesinden, yakınan A.B., Ş.G. ve S.P.’in Tutak Jandarma Karakol Komutanlığı emrinde J. Er olarak görevli bulundukları sırada, ayrı ayrı zamanlarda sanığa borç para verdikleri, yakınan M.K.’ın sanığa müzik seti ve uydu anteni sattığı borcun ödenmesi için senet düzenledikleri ancak iki senedin ödenip geri kalanların ödenmediği, diğer yakınanlardan da canlı hayvan satın alan sanığın, borcunun bir kısmını peşin olarak ödeyip, geri kalanı için senet düzenlediği, ancak senetleri ödemediği anlaşıldığından, sanığa yüklenen eylemin dolandırıcılık suçuna uygun bulunmadığı, yakınanlar ile arasındaki uyuşmazlığın hukuki mahiyette olduğu, ancak iddianamede ve görevsizlik kararlarında belirtilen eylemin Askeri Ceza Kanunu’nun Ek-1/A, ve 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu Yargılama Usulü Ve Disiplin Suç Ve Cezaları Hakkında Kanun’un 53. maddelerinde düzenlenen suçları oluşturabileceği görülmektedir.

 353 sayılı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17. maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmektedir.

Ancak, Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı  kararı ile maddenin ikinci tümcesinde yer alan "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." sözcükleri iptal edilmiştir.

 Bu duruma göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle birlikte sanığa yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. Artık, sanık hakkında kamu davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

 Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, görevsizlik kararı veren askeri yargı yerince sanığa yüklenen eylemin askeri suç olmadığı gerekçesine yer verilmiş ise de; tüm dosya kapsamından sanığın eyleminin sübutu halinde, Askeri Ceza Kanunu'nun Ek-2. maddesi ve 477 sayılı Yasa’nın 53. maddesi kapsamında kalan suçları oluşturabileceğinden ve 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği,  ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş olup, somut olayda, yüklenen eylemler askeri suç kapsamında kaldığından, sanığı yargılama görevi askeri yargı yerine aittir, bu nedenle 12. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

 SONUÇ: Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümünde askeri yargı yerinin görevli olduğuna, bu nedenle 12. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin 22.12.2000 günlü, E:2000/937, K:2000/717 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına, 9.7.2001 günü kesin olarak oybirliği ile karar verildi.