OLAY : Pasinler İlçe Jandarma Bölük Komutanlığınca ceza ve tutukevi'nin dış korumasında görevlendirilen sanık J. Er C. Ç.'ın, mahkumların siparişi üzerine, iki şişe alkollü içkiyi (Votka) tekel satış yerinden alarak, kule nöbetinde bulunduğu sırada cezaevi bahçesindeki mahkumlara satmak suretiyle görevini kötüye kullandığı, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış koruma görevinin jandarmanın idari görevleri arasında bulunduğu, bu görev sırasında işlendiği ileri sürülen suç nedeniyle sanığın yargılanabilmesi için İlçe Yönetim Kurulunca Lüzumu muhakeme kararı verilmesi gerektiğini açıklayan Pasinler Cumhuriyet Başsavcılığı, 25.6.1996 gün ve 197-6 sayıyla görevsizlik kararı vererek, hazırlık soruşturması evrakını İlçe Yönetim Kurulu'na gönderilmiştir. Dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesi'ne geldiği ve ilk incelemesinin yapıldığı 28.5.1997 gününde yapılan araştırmada Pasinler İlçe Yönetim Kurulunca 30.7.1996 gün ve 1996/2 sayılı Lüzumu muhakeme kararı ile sanığın TCK. 240. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Pasinler Asliye Ceza Mahkemesi'ne dava açıldığı, halen yargılamanın devam ettiği belirlenmiştir.

ERZURUM 9. KOLORDU KOMUTANLIĞI DİSİPLİN SUBAYLIĞI: 12.8.1996 gün ve 233-61 sayılı iddianameyle; Pasinler Kapalı Cezaevi II. nolu Kule nöbetçisi olan sanık J. Er C.Ç,'ın 21.6.1996 tarihinde mahkumlardan para alarak tedarik ettiği alkollü içkiyi, mahkuma vermek suretiyle nöbet talimatına aykırı hareket ettiği ileri sürülerek 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Yasa'nın 56 ve 62/1. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle aynı Komutanlık'ın Disiplin Mahkemesi'ne dava açmıştır.

ERZURUM 9. KOLORDU KOMUTANLIĞI DİSİPLİN MAHKEMESİ: 23.8.1996 gün ve 61-63 sayıyla; suç gününde Pasinler Kapalı Cezaevi nöbetçisi olan sanığın, Jandarmanın adli görevleri arasında bulunan cezaevi dışı koruma görevini yaptığı sırada, görevi kötüye kullanmak suçunu işlediğinin ileri sürüldüğü, bu suç nedeniyle de sanığın adli yargı yerinde yargılanması gerektiği belirtilerek, 477 sayılı Yasa'nın 27/2. maddesi gereğince Disiplin Mahkemesi'nin görevsizliğine karar vermiş, itiraz edilmeyen karar kesinleşmiştir.

PASİNLER ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 24.9.1996 gün ve 97/107 sayıyla; sanık hakkında; Erzurum İl Jandarma Alay Komutanlığı'nın 16.7.1996 gün ve Per-5835 sayılı yazısı üzerine nöbet talimatına aykırı hareket etmek olarak nitelendirilen eylem nedeniyle Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı Disiplin Mahkemesi'ne açılan davanın, disiplin suçuna yönelik olarak açıldığı, bu sebeple yargılamasının disiplin mahkemesinde yapılmasının gerektiği açıklanarak mahkemenin görevsizliğine karar vermiş, karar temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

Böylece; askeri ve adli yargı yerleri arasında 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuş, dosya kendisine gelen Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı 3.4.1997 gün ve 6/16908 sayılı yazısı ekinde dosyayı Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı'na göndermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümü'nün Selçuk Tüzün'ün Başkanlığında, Üyeler: İrfan Kılınç, Teoman Üneri, Seydi Yetkin, Fahrettin Demirağ, Dr. Ferhat Ferhanoğlu ve A. Necmi Özler'in katılımlarıyla yaptığı 27.6.1997 günlü toplantısında; Raportör-Hakim Sadi Büyükeren'in davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Erdoğan Güneş ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ali Fahir Kayacan'nın da davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşülüp, düşünüldü:

Anayasa'nın "Askeri Yargı" başlığını taşıyan 145. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinde; "Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür" hükmü bulunmaktadır. Anayasa'nın bu düzenlemesi karşısında; disiplin mahkemeleri askeri yargı mercii olduğundan bu mahkemeler ile adli yargı yerleri arasında oluşan olumsuz görev uyuşmazlıkları, 2247 sayılı Yasa'nın 1 ve 14. maddeleri uyarınca Uyuşmazlık Mahkemesince çözümlenmelidir.

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığını taşıyan 9. maddesinde; "Askeri mahkemelerin görevleri, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara bakmak" olarak sayılmıştır. Askeri suç ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Yasası'nda yazılı olan, başka bir anlatımla Askeri Ceza Yasası dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Yasası'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Yasası'na atıf suretiyle askeri suç haline getirilen suçlar olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Yasası'nın 7. maddesinde

Jandarmanın sorumluluk alanlarında görevleri;

a) Mülki görevleri; Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığın men takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevleri dış korumalarını yapmak.

b) Adli görevleri; İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirtilen işlemleri yapmak ve bunlara ilişkin adli görevleri yerine getirmek.

c) Askeri görevleri; Askeri kanun ve nizamların gereği görevlerle ilgili Genelkurmay Başkanlığınca verilen görevleri yapmak.

d) Diğer görevleri; Yukarıda belirtilen görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla Jandarmaya verilen görevleri yapmak şeklinde sayılmıştır.

477 sayılı Yasa'nın 14. maddesinin 2. fıkrasında; "Nezdinde disiplin mahkemesi kurulan komutan veya askeri kurum amiri herhangibir suretle bir disiplin suçunun işlendiğini öğrendiğinde doğrudan doğruya disiplin cezası vermeye yetkili olur ve buna dayanarak oda veya göz hapsi cezasıyla cezalandırılmasını uygun görmez ise dava açmanın gerekip gerekmediğine karar vermek üzere derhal disiplin hazırlık soruşturması yapılmasını emreder" denilmekte, aynı Yasa'nın 15. maddesinin 1. fıkrasında ve A bendinde; disiplin hazırlık hazırlık soruşturması sonunda nezdinde disiplin mahkemesi kurulan komutan veya askeri kurum amiri tarafından sanığa yüklenen eylemin adliye veya askeri mahkemelerinin görevine giren bir suçu oluşturmakta ise evrakın görevli mercie gönderileceği, aynı Yasa'nın "Duruşmanın Bitmesi ve Hüküm" başlığını taşıyan 27. maddesinin 2. fıkrasında ise; disiplin mahkemesince, sanığın beraatine veya hükümlülüğüne veya davanın düşmesine yahut mahkemenin görevsizliğine veya yetkisizliğine hüküm verebileceği düzenlemeleri yer almaktadır.

Olay, İlçe Jandarma Bölük Komutanlığı'nda J. Eri olan ve suç gününde Pasinler Kapalı Cezaevi'nin dış korumasında II nolu Kule nöbetçisi olarak görevli bulunan sanığın, aynı cezaevindeki mahkumlara para karşılığı alkollü içki temin etmek suretiyle; görevini kötüye kullandığı iddiasından ibaret olup, bu eylemi nedeniyle bir yandan Cumhuriyet Savcılığınca başlatılan hazırlık soruşturması görevsizlik kararı ile İlçe Yönetim Kurulu'na gönderilmiş, diğer yandan da sanık Er'in komutanı tarafından disiplin soruşturması yapılması emri verilerek Disiplin Mahkemesi'ne dava açılmıştır. Pasinler İlçe Yönetim Kurulu'nun 30.7.1996 gün ve 1996/2 sayılı Lüzumu muhakeme kararı ile sanığın TCK.nun 240. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açıldığı ve sanığın aynı eylemi nedeniyle açılan dava da Disiplin Mahkemesi'nin görevsizlik kararı ile adli yargı merciine gönderilmiş bulunmaktadır.

Sanık, cezaevinin dış korumasında görevli İlçe Jandarma Bölük Komutanlığı J. Erlerinden olup, asker kişi kapsamındadır. Sanığın suç gününde yerine getirmekte olduğu görev ise; ceza infaz kurumları ve tutukevleri dış korumasını yapmak olup, bu görev de Jandarmanın idari (mülki) görevleri arasında sayılmaktadır.

2803 sayılı Yasa'nın 15. maddesi 1. fıkrasının (d) bendinde, Jandarma personelinin mülki hizmetten doğan veya bu tür hizmeti yaparken işlenen suçlarından 1609 sayılı "Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Yasa" hükümleri saklı kalmak şartıyla "Memurun Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat" hükümlerine göre işlem yapılacağı belirtilmektedir.

Açıklanan nedenlerle, sanığa yüklenen suçun, Jandarmanın idari (mülki) görev sırasında işlendiğinin açıklanmasına göre davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Pasinler Asliye Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre davanın Adli yargı yerinde görülmesi gerektiğine bu nedenle Pasinler Asliye Ceza Mahkemesi'nin 24.9.1996 gün ve 97-197 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına 27.6.1997 gününde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.