O L A Y:Erzurum/Aşkale 4. Zrh. Tug. Top. Tb. Kh. ve Hiz. Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık Top. Er Durmuş Düzenli'nin, 9. Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nce, firar suçu nedeniyle tutuklanarak kapatıldığı Erzurum Askeri Ceza ve Tutukevinde 11.3.2004 günü, cezaevi idaresine karşı ayaklanma eylemi nedeniyle açılan kamu davasının yanısıra ayrıca aynı Mahkemece 10 gün hücre hapis cezası ile cezalandırıldığı, bu cezanın infaz edildiği 11.3.2004-21.3.2004 tarihleri arasında çeşitli zamanlarda, nöbetçilerin de rahatça duyabileceği şekilde, diğer tutuklular ve hükümlüler ile kendi aralarında konuşarak, Askeri Ceza ve Tutukevi Müdürü, Askeri Savcı, askeri savcının Muhafız Takım Komutanı, İnfaz Astsubayı ve Gardiyan Kısım Komutan Yardımcısının namus, şeref ve haysiyetine ağır bir şekilde sözlü saldırıda bulunduğu, böylece üste hakaret suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan Askeri Ceza Kanunu'nun 85/1., Türk Ceza Kanunu'nun 80. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle 9. Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı'nın 21.5.2004 gün ve E:2004/507, K:2004/415 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

9. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 26.12.2005 gün ve E:2005/862, K:2005/644 sayıyla; dosya içinde mevcut sağlık kurulu raporuna göre, sanığın suç tarihinde askerliğe elverişli olmadığı anlaşıldığından, yüklenen eylemin görevli memura hakaret suçunu oluşturacağı, bu durumda sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Erzurum 2. Asliye Ceza Mahkemesi'ne gönderilmiştir.

ERZURUM 2. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 2.3.2006 gün ve E:2006/114, K:2006/90 sayıyla; sanığın, 353 sayılı Yasa'nın 10. maddesi (F) bendinde belirtildiği şekilde suç tarihinde asker kişi olduğu ve Askeri Ceza Kanunu'nda düzenlenmiş bulunan "üste hakaret" suçunu işlediği ileri sürüldüğünden, 353 sayılı Yasa'nın 9, 10/F ve 17. maddeleri uyarınca sanığı yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, kendisine gelmekle, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca, Mahkememize gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN'ın Başkanlığında, Üyeler; Süleyman ÖZCAN, Hamdi Yaver AKTAN, Muvaffak TATAR, Recep SÖZEN, Tamer KORKMAZ, Hasan DENGİZ'in katılımlarıyla yapılan 06.11.2006 günlü toplantısında;

I-İLK İNCELEME : Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ :Raportör-Hakim G.Fatma BÜYÜKEREN'in, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ'nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Namık ÖZTÜRK'ün, davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir.

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Dosyanın incelenmesinden, dosya içinde bulunan Erzurum 600 Yataklı Mareşal Çakmak Asker Hastanesi Sağlık Kurulu'nun 3.5.2004 gün ve 999 sayılı Raporuyla, sanığın 4.1.2003 tarihinden itibaren askerliğe elverişli olmadığına dair karar alındığı ve 4.5.2004 tarihinde de terhis edildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, Sağlık Kurulu Raporunun kapsam ve hukuki sonuçlarına göre, sanığın suç tarihinde "asker kişi" sıfatı kendiliğinden kalkmış sayılacağından, 353 sayılı Yasa'nın 9. maddesi anlamında "asker kişi" olarak kabul edilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Görevsizlik kararı veren adli yargı yerince, sanığın, 353 sayılı Yasa'nın 10. maddesinin (F) bendi uyarınca suç tarihinde asker kişi olduğu gerekçesine yer verilmiştir. (F) bendinde askeri yargı organlarınca tutuklanmış veya hapsedilmiş veya askeri makamlarca muhafaza altına alınmış veya gözaltı edilmiş kişilerin asker kişi oldukları düzenlenmiş iken, 5.7.2006 gün ve 26219 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanıp, üç ay sonra yürürlüğe giren 5530 sayılı Yasa'nın 62. maddesi ile, 353 sayılı Yasa'nın 10. maddesinin (F) bendinin yürürlükten kaldırılmış olması karşısında, sanığın asker kişi olarak kabulünün mümkün olamayacağı anlaşılmıştır.

Sanığın sivil kişi olması nedeniyle, 353 sayılı Yasa'nın asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.

353 sayılı Yasa'nın 11. maddesinde "Askeri mahkemeler, asker olmayan kişilerin aşağıda yazılı suçlarına ilişkin davalarına bakarlar.

A) Askeri Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 63, 64, 81, 93, 94, 95, 100, 101 ve 102nci maddelerinde yazılı suçlar;

B) Birinci askeri yasak bölgeler içinde veya nöbet yerlerinde, karakollarda, kışla ve karargahlarda, askeri kurumlarda, yerleşme ve konaklama amacıyla kullanılan bina ve mahaller içinde askerlere fiilen taarruzda bulunan, söven veya hakaret eden veyahut askerlik görevine ilişkin işleri yapmaya veya yapmamaya zorlamak için şiddet ve tehdide başvuranların Türk Ceza Kanunu'nun bu fiillere ilişkin 188, 190, 191, 254, 255, 256, 257, 258, 260, 266, 267, 268, 269, 271, 271 ve 273 üncü maddelerinde gösterilen suçları;

C) Nöbetçi, devriye, karakol, inzibat, askeri trafik, kolluk veya kurtarma ve yardım görevi yapan askerlere (Umumi emniyet ve asayişi korumaya ilişkin önleyici ve adli zabıta görevlerini ifa ettikleri sırada jandarma, subay, astsubay, erbaş ve erleri hariç) karşı bu görevleri yaptıkları sırada işlenen yukarıdaki (B) fıkrasında yazılı suçlar;"

D) (İptâl: Anayasa Mah. nin 14.2.1978 Tarihli ve E. 1977/130, K. 1978/13 sayılı kararı ile.)

E) Diğer kanunlar ile askeri mahkemelerde yargılamaları öngörülen suçlar" denilerek asker olmayan kişilerin askeri mahkemede yargılanma koşulları belirlenmiş iken, madde, 5530 sayılı Yasa'nın 3. maddesi ile değiştirilerek, uluslararası anlaşmalar gereğince yabancı asker kişilerin askeri mahkemede yargılanmalarını gerektiren suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasının Milli Savunma Bakanının iznine bağlı olacağı düzenlenmiştir.

Öte yandan, 353 sayılı Yasa'nın 14. maddesinin 5530 sayılı Yasa'nın 5. maddesi ile değiştirilen (G) bendinde,1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 63, 64, 75, 78, 80, 81, 93, 94, 95, 100, 101, 102, 124, 125 ve 127nci maddelerinde yazılı suçlara ait davaların; (H) bendinde, ilan olunan harekât bölgesinde, birinci derece askeri yasak bölgeler içinde veya nöbet yerlerinde karakollarda kışla ve karargâhlarda, askeri kurumlarda, yerleşme ve konaklama amacıyla kullanılan bina ve mahaller içinde askerlere karşı işlenen 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 86, 106, 108, 113, 125 ve 265inci maddelerinde yazılı suçlara ait davaların ve aynı maddeye eklenen (I) bendinde de, nöbet, devriye, karakol, inzibat, askeri trafik, kolluk veya kurtarma ve yardım görevi yapan askerlere karşı bu görevleri yaptıkları sırada işlenen (H) bendinde yazılı suçlara ait davaların, savaş halinde askeri mahkemenin görevleri arasında olduğu belirtilmiştir.

Açıklanan nedenlerle, olayda, 5530 sayılı Yasa ile değişik 353 sayılı Yasa'da belirtilen koşulların bulunmaması nedeniyle davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Erzurum 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.

SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Erzurum 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 2.3.2006 gün ve E:2006/114, K:2006/90 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 06.11.2006 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.