|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2023/298 KARAR NO : 2023/421 KARAR TR : 19/06/2023 |
ÖZET: Davalı idarenin hizmet kusuru nedeniyle meydana geldiği ileri sürülen zararın tazmini istemiyle açılan davanın İDARİ YARGI YERİNDE görülmesi gerektiği hk |
K A R A R
Davacı : M.Ç
Vekili : Av. A. Ş
Davalı : Karayolları Genel Müdürlüğü
I. DAVA KONUSU OLAY
1. Davacı vekili, 12/05/2018 tarihinde Van ilinde yağan yağmur suyunun alt yapının yetersiz veya tıkalı olması nedeni ile karayolunda birikip taştığını ve müvekkilinin işyerine sızdığını, Sulh Hukuk Mahkemesince yaptırılan delil tespitine göre müvekkilinin toplamda 134.869 TL zarara uğradığının tespit edildiğini, olayda davalı idareninkusurlu olduğundan bahisle uğranılan zararın tazmini talep edilmiş ise de, davalının 21/02/2019 tarihli cevabi yazı ile tazminat taleplerini reddettiğini, dava konusu olayda hizmetin kötü ve geç işlediğini,dolayısıyla davalı idarenin kusurlu olduğunu ve zarara uğrayan müvekkilinin zararını karşılaması gerektiğini ifade ederek;uğranılan zarara karşılık134.869 TL maddi tazminatın,olayın meydana geldiği tarihten itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsili istemiyle idari yargı yerinde dava açmıştır.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. İdari Yargıda
2. Van 1. İdare Mahkemesi 10/02/2021 tarih ve E.2019/785, K.2021/165 sayı ile, yağmur suyu drenaj kanallarının tıkanması sonucunda davacıya ait iş yerini su basması olayında davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle açılan iş bu davanın görüm ve çözümünde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 110. maddesi uyarınca adli yargı yerlerinin görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş ve bu karar kesinleşmiştir.
3. Davacı vekili bu kez aynı istemle adli yargı yerinde dava açmıştır.
B. Adli Yargıda
4. Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesi 11/11/2021 tarih ve E.2021/411, K.2021/819 sayı ile, uyuşmazlığın esasını inceleyerek davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar vermiş,istinaf yoluna başvurulması üzerine Van Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi 22/02/2022 tarih ve E.2022/176, K.2022/125 sayı ile, yargı yolu caiz olmadığından, dava şartı yokluğundan davanınusulden reddine karar verilmesi gerekirken davanın esasına girilerek karar verilmesininyerinde görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesininkararınınkaldırılmasına,davanın yeniden görülmesi için dava dosyasınınmahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.
5. Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesi 30/06/2022 tarih ve E.2022/301, K.2022/738 sayı ile, uyuşmazlığın görüm ve çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu gerekçesiylegörevsizlik kararı vermiş ve bu karar kesinleşmiştir.Kararın ilgili kısımları şöyledir:
"...
Dava, davacının iş yerinin, alt yapının tıkalı olması nedeniyle yağan yağmur sularının karayolunda birikip taşması neticesinde zarar görmesinden dolayı tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili; davacının iş yerinin, yağan yağmur suyunun alt yapının yetersiz veya tıkalı olması nedeni ile karayolunda birikip taşması neticesinde zarar gördüğünü, meydana gelen zarar nedeni ile müvekkili tarafından Van Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2018/29 D. İş dosyası ile delil tespiti yaptırıldığı, tespit dosyasında alınan bilirkişi raporlarında davacının toplamda 134.869,00 TL zarara uğradığı tespit edildiğini beyanla tazminat talep etmiştir.
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunun
1. Maddesine göre Bu Kanunun amacı, karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemektir.
Tanımlar başlıklı 3. Maddesinde ;
Trafik : Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.
Trafik kazası : Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.
Trafik işaretleri : Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.
110. Maddesinde; İşleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dâhil, bu Kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür. Zarar görenin kamu görevlisi olması, bu fıkra hükmünün uygulanmasını önlemez. Hemzemin geçitte meydana gelen tren-trafik kazalarında da bu Kanun hükümleri uygulanır.
Anılan yasa maddelerinden de anlaşılacağı üzere kanunun amacı karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren konularda alınacak önlemleri düzenlemektir.
Davamızda davacının iddiası alt yapının yetersiz olması nedeniyle karayolunda biriken suyun davacının işyerine sızması nedeniyle oluşan zararın tazmini talep edilmektedir. Davaya konu talep, yasada tanımlanan trafik, trafik düzeni veya trafik güvenliği kapsamında alınacak önlemlerle ile ilgili bir husus olmadığı gibi, davacıya ait işyeri, trafik tanımında yer alan unsurlardan biri değildir. Davacının talebinde açıkça ifade ettiği gibi alt yapının yetersiz ve tıkalı olmasına dayalı hizmet kusuruna yönelik tazminat talebidir.
Davalı Karayolları Genel Müdürlüğü bir kamu kurumu niteliğinde olup eylem ve işlemleri de kamusal nitelik taşımaktadır. Kamu hizmeti görmekle yükümlü olan idareler, kamu hizmeti sırasında verdikleri zararlardan dolayı özel hukuk hükümlerine tabi değildirler. Kamu tüzel kişilerinin yasalar tarafından kendilerine verilen görev ve yetkilerin kullanılması sırasında oluşan zararlar, niteliği itibariyle hizmet kusurundan kaynaklanan zararlar olup, bu zararların tazmini amacıyla hizmet kusurlarına dayalı olarak İdari Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun’un 2. maddesi hükmü uyarınca idari yargı yerinde tam yargı davası ikame edilmesi gerekmektedir. Görevin hiç veya gereği gibi yerine getirilmemesi hizmet kusuru niteliğindedir. Görev kuralları kamu düzenine ilişkin olup, mahkemece kendiliğinden (re'sen) dikkate alınması zorunludur. (Aynı yönde Yargıtay 17. H.D.'nin 19/04/2019 gün 2016/10474 Esas 2019/4373 Karar sayılı ilamı ve 16/10/2019 gün 2016/14025 Esas 2019/9516 Karar sayılı ilamı) Açıklanan nedenlerle mahkememizce istinaf kararı doğrultusunda görevsizlik kararı verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir. "
III. İLGİLİ HUKUK
6. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, Kanun'un amacının karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlayacak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemek olduğu; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, bu Kanun'un trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri bunların uygulamasını ve denetlenmesini ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsadığı ve bu Kanun'un karayollarında uygulanacağı hüküm altına alınmış; "Tanımlar" başlıklı 3.maddesinde de trafik, yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleri olarak; karayolu, trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlar olarak tanımlanmıştır.
7. Anayasa'nın 125. maddesinin son fıkrası şöyledir:
"İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür."
8. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı" başlıklı 2. maddesi şöyledir:
"1. (Değişik: 10/6/1994-4001/1 md.) İdari dava türleri şunlardır:
a) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 21/9/1995 tarihli ve E:1995/27, K:1995/47 sayılı kararı ile; Yeniden Düzenleme: 8/6/2000-4577/5 md.) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları,
b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları,
c) (Değişik: 18/12/1999-4492/6 md.) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.
2. İdari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.
3. (Mülga: 2/7/2018 - KHK-703/185 md.)"
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
9. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL'ın Başkanlığında, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Eyüp SARICALAR, Ahmet ARSLAN, Mahmut BALLI ve Ali ÖZGÜR'ün katılımlarıyla yapılan 19/06/2023 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, idari ve adli yargı yerleri arasında anılan Kanun’un 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu, davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren mahkemece idari ve adli yargı dosyalarının 15. madde uyarınca Uyuşmazlık Mahkemesi yerine sehven Yargıtay'a gönderildiği ancak, ilgili Daireniniade etmesi üzerine dosyaların Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve sonuçta usule ilişkin işlemlerde herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
10. Raportör-Hâkim Taşkın ÇELİK’in, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Dava, davacının iş yerinin, alt yapının tıkalı olması nedeniyle yağan yağmur sularının karayolunda birikip taşması neticesinde zarar görmesinden dolayı tazminat istemine ilişkindir.
12. Somut olaya ilişkin olarak İdare Mahkemesince yapılan keşif sonrası düzenlenen 07/01/2021tarihli Bilirkişi Raporunda, "Yapılan tespitler ve değerlendirmelerde dava dosyası içerisinde yer alan Van Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2018/29 D.İŞnolu dosyası ve içerisinde yer alan bilirkişi raporundan yararlanılmıştır. Keşif esnasında ise dava konusu taşınmazın sular altında kalan bölümleri ile su basmasına neden olan Van-Erciş transit yoluna ait yağmur suyu tahliye kanalları üzerinde gerekli olan ölçümler, fotoğraflamalar ve kot okumaları yapılmıştır. Ayrıca dava dosyası içerisinde yer alan ve dava konusu iş yerindeki su basmasını gösteren içeriklerin yer aldığı Cd incelenmiştir. Yapılan incelemeler ve ölçümler sonucunda su basma olayının Karayolu Genel Müdürlüğü’nün bakım ve gözetiminde olan Van-Erciş transit yolunda (Bölge Trafik Müdürlüğü’nün olduğu civarda) yer alan yağmur suyu drenaj kanallarının tıkanması sonucu meydana geldiği tespit edilmiştir.
Yerinde yapılan ölçüm ve gözlemlerde yağmur suyu kanalı ve işyerinin giriş noktasında herhangi bir düzeltme veya kot yükseltme işleminin yapılmadığı tespit edilmiş ve Yağmur suyu kanalının kotu 1703,42 metre, iş yerinin giriş kotu ise 1703,03 metre olarak ölçülmüştür. (Şekil l’de bütün noktalardan alman kotlar gösterilmiştir.) Böylece -40 cm yükseklikte Van-Erciş transit yolu üzerinde yer alan yağmur suyu uzaklaştırma kanalından iş yerine doğru yağmur sularının yöneldiği ve dava konusu iş yerini basarak hasara nedenolduğu tespit edilmiştir.
Yağmur suyu tahliye kanalı ile iş yerinin girişi arasına olaydan sonra asfalt döküldüğü yerinde yapılan gözlemlerde tespit edilmiş yerinde alınan kot ölçümleri ile de Van-Erciş transit yolunun yan yolu olarak faaliyet gösteren yolun asfalt dökülerek yükseltildiği ve böylece ana yol ile iş yeri arasında set görevi gören bir yapı oluşturulduğu gözlemlenmiştir.""tespitlerine yer verildiği görülmüştür.
13. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu amacı karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren konularda alınacak önlemleri düzenlemektir.
14. Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin görevsizlik kararında da işaret edildiği üzere, uyuşmazlık konusu davada davacı, alt yapının yetersiz olması nedeniyle karayolunda biriken suyun iş yerine sızması nedeniyle oluşan zararın, idarenin hizmet kusuru kapsamında tazmininitalep etmektedir. Davaya konu talep, yasada tanımlanan trafik, trafik düzeni veya trafik güvenliği kapsamında alınacak önlemlerleilgili bir husus olmadığı gibi, davacıya ait işyeri, trafik tanımında yer alan unsurlardan biri de değildir.
15. Buna göre,kamu hizmeti yürüten idarenin bu hizmeti yürüttüğü sırada verdiği zararın tazmini istemiyle açılan dava, kamu hizmetinin yöntemine ve hukuka uygun olarak yürütülüp yürütülmediğinin, bu hizmetin yürütülmesinde hizmet kusuru veya başka nedenle idarenin sorumluluğu bulunup bulunmadığının saptanmasını gerektirmektedir. Bu hususların saptanması ise idare hukuku ilkelerine göre yapılabileceğinden, 2577 sayılı Kanun'un ilgili maddesi kapsamında bulunan tam yargı davasının görüm ve çözümünde idari yargı yeri görevli bulunmaktadır.
16. Bu durumda, davalı idarenin hizmet kusuru nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemi niteliğindeki davanın idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
17. Yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak, Van 1. İdare Mahkemesinin 10/02/2021 tarih ve E.2019/785, K.2021/165 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde İDARİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Van 1. İdare Mahkemesinin 10/02/2021 tarih ve E.2019/785, K.2021/165 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
19/06/2023 tarihinde, OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Muammer Nigün Doğan Eyüp
TOPAL TAŞ AĞIRMAN SARICALAR
Üye Üye Üye
Ahmet Mahmut Ali
ARSLAN BALLI ÖZGÜR