|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2022/742 KARAR NO : 2023/535 KARAR TR : 10/07/2023 |
ÖZET: Hizan-Pervari yolunun yapımı esnasında çıkan hafriyatın, davacıya ait taşınmaza dökülmek suretiyle zarar verildiği ileri sürülerek, oluşan zararın davalılardan tahsili istemiyle açılan davanın, ADLİ YARGI YERİNDE görülmesi gerektiği hk. |
K A R A R
Davacı : M.S
Vekili : Av. Ş.
Davalılar : İdari Yargıda
Karayolları Genel Müdürlüğü
Adli Yargıda
1- Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü
Vekili : Av. V. B
2- ....İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.
Vekili : Av. A. O. K
I. DAVA KONUSU OLAY
1. Davacı vekili, davacının Bitlis ili, Hizan ilçesi, .... Köyü .... Mevkiinde bulunan .... ada, .... parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, Hizan-Pervari yolunun yapılması işinin davalı idarece davalı şirkete verildiğini, bu işin yapımı sırasında çıkan hafriyatın davacıya ait taşınmaza dökülmek suretiyle taşınmaza zarar verildiğini ileri sürerek, davalıların taşınmaza vaki işgallerinin menine, taşınmaza doldurulan tüm hafriyatın temizlenerek eski haline ve kullanılabilir duruma getirilmesine bunun yanı sıra üç yıllık haksız işgallerinden ötürü toplam olarak 15.000 TL tazminata hükmedilmesi istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. Adli Yargıda
2. Hizan Asliye Hukuk Mahkemesi 06/07/2022 tarih ve E.2020/218, K.2022/113 sayılı kararı ile, yargı yolunun caiz olmaması nedeniyle HMK'nin 114/1-b maddesi uyarınca davanın usulden reddine karar vermiş, tarafların istinaf etmemesi üzerine karar kesinleşmiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:
"Tüm deliller bir kül halinde değerlendirildiğinde ve yukarıdaki kabul ve oluşa göre dava konusu taşınmaza davalı Karayolları Genel Müdürlüğünün doğrudan el atması yoktur. Dosya içerisindeki kadastro paftası krokisi, kamulaştırma planı, haritalar incelendiğinde Karayolları ile dava konusu taşınmazın komşu olmasına rağmen, taşınmazdan karayolu geçmediği gibi, idarenin doğrudan bir el atması da görülmemektedir. Bilirkişi raporlarında ve davacının imzalı beyanında olduğu gibi yol yapımı çalışmaları nedeniyle davacının taşınmazına toprak dökülmesi sonucu taşınmazın kullanılamaz duruma geldiği, taşınmaza idarenin doğrudan el atması, müdahalesi olmadığından, dolaylı müdahale sonucu zarar meydana gelmiş ise uğranılan zararın tahsili davası yukarıda belirtilen içtihatlar çerçevesinde idari yargının görev sınırları içerisinde bulunur cümlesinde de belirtildiği üzere dava konusu uyuşmazlık hakkında yargılama yapma görevi idari yargıya ait olduğundan Mahkememizin görevsizliğine, dava dilekçesiningörevsizlik nedeni ile reddine, karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur."
3. Davacı vekili bu kez fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 250 TL zararın ve 250 TL ecrimisilin hafriyatın döküldüğü tarih itibariyle işleyecek yasal faiziyle birlikte tahsili istemiyle idari yargı yerinde dava açmıştır.
B. İdari Yargıda
4. Van 3. İdare Mahkemesi 13/10/2022 tarih ve E.2022/2451 sayılı kararı ile, davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu gerekçesiyle, 2247 sayılıKanun'un 19. maddesi uyarınca görevli yargı yerinin belirlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine ve dosya incelemesinin bu konuda Uyuşmazlık Mahkemesince karar verilinceye kadar ertelenmesine karar vermiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:
"Dava dosyasının incelenmesinden; dosyamız davacısı tarafından Bitlis ili, Hizan ilçesi .... .... Mevkiinde kain .... ada .... parsel sayılı taşınmazın harfiyat dökülmek suretiyle kullanılamaz hale geldiği, dolayısıylataşınmaza vaki işgallerin mennine ve meydana gelen zararın giderilmesi için fazlaya ilişkin haklar saklı tutulmak suretiyle 15,000.00 TL maddi tazminata hükmedilmesi istemiyle Hizan Asliye Hukuk Mahkemesinde 03.11.2020 tarihinde dava açıldığı, açılan bu davada Hizan Asliye Hukuk Mahkemesinin 06.07.2022 tarih 2020/218 E. 2022/113 sayılı kararı ile idari yargının görevli olduğu belirtilmek suretiyle görevsizlik kararı verilmesi üzerine davacı M.S tarafından Mahkememiz kayıtlarına giren 30/09/2022 tarihli dilekçe ile Bitlis ili, Hizan ilçesi .... .... Mevkiinde kain .... ada .... parsel sayılı taşınmazın yol yapım işini yapan şirket tarafından harfiyat dökülerek zarar verilmesi nedeniyle Karayolları Genel Müdürlüğü hasım gösterilerek fazlaya ait ilişkin haklar saklı tutulmak kaydıyla 250 TL maddi tazminat ile 250 TL ecrimisil bedelinin harfiyatın döküldüğü tarih itibariyle işleyecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yukarıda yapılan açıklamalar ışığında davalı idare tarafından, plan ve proje kapsamı haricinde, hafriyat dökülmek suretiyle dava konusu taşınmazın kullanılmasının engellendiği iddiasıyla meydana gelen zararın tazmini söz konusu olduğundan,davanın haksız fiilden doğan bir tazminat davası sayılacağı, belirtilen duruma ve davanın niteliğine göre, idarenin ayni bir hakka müdahalesinin hukuka uygunluğunun yargısal denetimi işin esasını teşkil etmekte olup, açılan dava ile bir idari tasarrufun iptalinin ya da böyle bir tasarruf nedeniyle uğranılan zararın tazmininin istenilmemiş bulunması karşısında, haksız fiilden doğan zararların tazmini davasının, özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli görevli olduğu sonucuna ulaşılmaktadır."
III. İLGİLİ HUKUK
A. Mevzuat
5. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 1. maddesi şöyledir:
"Bu Kanunun amacı, karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemektir."
6. Kanun'un “Kapsam” başlıklı 2. maddesi şöyledir:
"Bu Kanun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsar. Bu kanun karayollarında uygulanır..."
7. Kanun’un “Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri” başlıklı 7. maddesi şöyledir:
“ Karayolları Genel Müdürlüğünün bu Kanunla ilgili görev ve yetkileri şunlardır:
a) Yapım ve bakımdan sorumlu olduğu karayollarında can ve mal güvenliği yönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlemleri almak ve aldırmak,
b) Tüm karayollarındaki işaretleme standartlarını tespit etmek, yayınlamak ve kontrol etmek,
c) (Mülga: 17/10/1996-4199/47 md.)
d) Trafik ve araç tekniğine ait görüş bildirmek, karayolu güvenliğini ilgilendiren konulardaki projeleri incelemek ve onaylamak,
e) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında, İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle, yönetmelikte belirlenen hız sınırlarının üstünde veya altında hız sınırları belirlemek ve işaretlemek,
f) Trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak ve karayollarında, gerekli önleyici teknik tedbirleri almak veya aldırmak,
g) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında trafik güvenliğini ilgilendiren kavşak, durak yeri, aydınlatma, yol dışı park yerleri ve benzeri tesisleri yapmak, yaptırmak veya diğer kuruluşlarca hazırlanan projeleri tetkik ve uygun olanları tasdik etmek,
h) Yetkili birimlerce veya trafik zabıtasınca tespit edilen trafik kaza analizi sonucu, altyapı ve yolun fiziki yapısı ile işaretlemeye dayalı kaza sebepleri göz önünde bulundurularak önerilen gerekli önlemleri almak veya aldırmak,
i) (Mülga: 3/5/2006 – 5495/4 md.)
j) (Değişik: 17/10/1996-4199/5 md.) Trafik zabıtasının görev ve yetkileri saklı kalmak üzere Bu Kanunun 13,14,16,17,18,47/a ve 65 inci maddeleri hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında suç veya ceza tutanağı düzenlemek; 47 nci maddenin (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen kural ihlallerinin tespiti halinde, durumu bir tutanakla belirlemek ve gerekli işlemin yapılması için en yakın trafik kuruluşuna teslim etmek,
k) (Ek:18/10/2018-7148/14 md.) Bu Kanunun 31 ve 49 uncu maddeleri kapsamında takoğraf ve çalışma-dinlenme süreleri yönünden karayolları denetim istasyonlarında denetim yapmak ve trafik idari para cezası karar tutanağı düzenlemek,
l) (Ek:29/11/2018-7153/9 md.)(5) Otoyolların habitatları böldüğü yerlerde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün görüşünü alarak yaban hayvanlarının geçişlerine izin verecek menfez, ekolojik köprü ve benzeri tesisleri yapmak,
m) (Ek:29/11/2018-7153/9 md.)(5) Otoyollarda yaban hayvanlarından kaynaklanacak trafik kazalarını önlemek maksadı ile kafes tel çit yapmak,
n) (Ek:29/11/2018-7153/9 md.)(5) Yaban hayvanlarının muhtemel yaşam alanlarının bulunduğu bölgelerdeki karayollarında uyarıcı levhalara yer vermek,
o) Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılmış olan yönetmeliklerle verilen diğer görevleri yapmaktır.
(Son fıkra Mülga : 28/3/1985 - 3176/16 md.)”
B. Yargı Kararları
8. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 11/02/1959 tarihli ve E.1958/17, K,1959/15 sayılı kararının, III. bölümü şöyledir:
“İstimlâksiz el atma halinde amme teşekkülü İstimlâk Kanununa uygun hareket etmeden ferdin malını elinden almış olması sebebiyle kanunsuz bir harekette bulunmuş durumdadır. Ve bu bakımdan dava Medeni Kanun hükümlerine giren mülkiyete tecavüzün önlenmesi veya haksız fiil neticesinde meydana gelen zararın tazmini davasıdır. Ve bu bakımdan adliye mahkemesinin vazifesi içindedir.
Bundan başka, bir amme teşekkülü tarafından bir tesisin yaptırılması sırasında Devlet malı olmayan yerlerden toprak alınması veya böyle yerlere toprak veya moloz yığılması neticesinde meydana gelen zararların tazmini davası da başkasının malına amme teşekkülünün dilediği gibi el atma hakkı bulunmadığı ve plan ve projelere ve şartnamelere başkasının malına ihtiyaca göre el atılabilmesini gerektirecek esaslar konulamayacağı cihetle, haksız fiilden doğan bir tazminat davası sayılır.
Yapılan işlerin plan veya projeye aykırı olarak yapılması hali de idari karara aykırı bir hareket bulunması itibariyle yine idari kararın tatbiki olan bir fiil sayılamaz ve bu bakımdan bu iddia ile açılmış bir dava haksız fiilden doğan bir davadan ibaret olacaktır.
Bu bentte anılan davalar, içtihadı birleştirme kararının dışında kaldıklarından kararın bunlara şümulü yoktur.”
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
9. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL'ın Başkanlığında, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Eyüp SARICALAR, Ahmet ARSLAN, Mahmut BALLI ve Bilal ÇALIŞKAN’ınkatılımlarıyla yapılan 10/07/2023 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince, anılan Kanun'un 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, Mahkemece idari yargı dosyası ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
10. Raportör-Hâkim Süleyman ARIDURU'nun, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Dava, Hizan-Pervari yolunun yapımı esnasında çıkan hafriyatın davacıya ait taşınmaza dökülmek suretiyle taşınmaza zarar verildiği ileri sürülerek, oluşan zararın faiziyle birlikte tahsili istemiyle açılmıştır.
12. İdarenin yürütmekle yükümlü bulunduğu kamu hizmetine ilişkin olarak uygulamaya koyduğu plan ve projeye göre meydana getirdiği yol, kanal, baraj, su yolları, su şebekesi gibi tesislerin kurulması, işletilmesi ve bakımı sırasında kişilere verdiği zararların tazmini istemiyle açılacak davaların görüm ve çözümünün, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları muhtel olanlar tarafından açılacak tam yargı davaları kapsamında yargısal denetim yapan idari yargı yerine ait olduğu; idarece herhangi bir ayni hakka müdahalede bulunulduğu; özel mülkiyete konu taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığı veya plan ve projeye aykırı iş görüldüğü iddiasıyla açılacak müdahalenin men'i ve meydana gelen zararın tazmini davalarının ise, mülkiyete tecavüzün önlenmesine ve haksız fiillere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerince çözümleneceği, yerleşik yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır. Nitekim yukarıda belirtilen genel kabul doğrultusundaki Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu kararı da bu doğrultudadır.
13. Dava dosyalarının incelenmesinden, Hizan-Pervari yolunun yapılması amacıyla, davalı idarece diğer davalı taşeron şirkete, yolun yapımı işinin verildiği, bu işin yapımı sırasında çıkan hafriyatın davacıya ait taşınmaza döküldüğü, zararın yolun yapımından değil, davacıya ait taşınmaza hafriyat malzemesi dökülmesi nedeniyle, bu hafriyatın kaldırılması için katlanmak zorunda kalınan masrafın davalılardan tahsili iddiasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
14. Bu bağlamda, mülkiyeti davacıya ait olduğu ifade edilen taşınmaza, izin alınmadan davalı idarece hafriyat döküldüğü iddia edilerek, uğranılan zararın tazmini söz konusu olduğundan,davanın haksız fiilden doğan bir tazminat davası sayılacağı kuşkusuzdur.
15. Belirtilen duruma ve davanın niteliğine göre, idarenin ayni bir hakka müdahalesinin hukuka uygunluğunun yargısal denetimi işin esasını teşkil etmekte olup, açılan dava ile bir idari tasarrufun iptalinin ya da böyle bir tasarruf nedeniyle uğranılan zararın tazmininin istenilmemiş bulunması karşısında, haksız fiilden doğan zararların tazmini davasının, özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
16. Yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak, Van 3. İdare Mahkemesinin başvurusunun kabulü ile, Hizan Asliye Hukuk Mahkemesinin 06/07/2022 tarih ve E.2020/218, K.2022/113 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde ADLİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Van 3. İdare Mahkemesinin BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile, Hizan Asliye Hukuk Mahkemesinin 06/07/2022 tarih ve E.2020/218, K.2022/113 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
10/07/2023 tarihinde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Muammer Nigün Doğan Eyüp
TOPAL TAŞ AĞIRMAN SARICALAR
Üye Üye Üye
Ahmet Mahmut Bilal
ARSLAN BALLI ÇALIŞKAN