T.C.

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ

HUKUK BÖLÜMÜ

ESAS NO : 2016 / 83

KARAR NO : 2016 / 135

KARAR TR : 14.03.2016

ÖZET: İller Bankası Van Bölge Müdürlüğünde görev yapmakta iken Van İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne atanan davacı tarafından, 16.11.2011 tarihine kadar görev yaptığı bu nedenle 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi istemine ilişkin 18.09.2013 tarihli davalı idare işlemine itirazını ve payına düşen 2011 yılına ait temettü tutarının ödenmesi talebini içerir başvurusunun reddine ilişkin 10.10.2013 gün ve 1092 sayılı işlemin iptali ile 2011 yılı temettüsünün tazmini istemiyle açılan davanın; 6107 sayılı Yasanın hükümleri ile Anayasa Mahkemesinin konuya ilişkin kararı birlikte değerlendirildiğinde; 1) Davanın, davacıya 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi yolunda tesis edilen davalı idare işleminin iptaline ilişkin kısmının İDARİ YARGI YERİNDE, 2) Davacının payına düştüğünü ileri sürdüğü, 2011 yılına ait temettü başvurusunun reddi yönünde tesis edilen davalı idare işleminin iptal edilmesi istemine ilişkin kısmının ise, ADLİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.

K A R A R

Davacı : E.Ç.Y.

Vekili : Av. H.A.

Davalı : İller Bankası A.Ş.

Vekilleri : Av. C.K.F.

O L A Y : Davacı, dava dilekçesinde özetle; 26/04/2010 tarihinde İller Bankası Van Bölge Müdürlüğünde göreve başladığını, İller Bankasının 08/02/2011 tarihli 27840 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 6107 Sayılı Kanunla Anonim Şirket statüsüne dönüştürüldüğünü, takiben geçici görevlendirme ile mevcut statüsü ile davalı idarede görevlendirildiğini, bankadan ayrıldığı 16/11/2011 tarihine kadar bu görevinin devam ettiğini, halen Van İl Milli Eğitim Müdürlüğünde çalışmaya devam ettiğini, 2010 yılı safi karından %5'lik kar-temettü 31/03/2011 tarihinde tüm banka çalışanlarına olduğu gibi kendisine de ödendiğini, 2011 yılına ait %9 temettü ödenmesi, kararındaki hususlara aykırı olarak sadece sözleşme imzalamak suretiyle bankada kalanlara yapıldığını, sözleşme imzalamayarak emekli olan ya da başka kurumlara atananlara yapılmadığını ileri sürerek, 16.11.2011 tarihine kadar görev yaptığı, bu nedenle 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi istemine ilişkin 18.9.2013 tarihli davalı idare işlemine itirazını ve payına düşen 2011 yılına ait temettü tutarının ödenmesi talebini içerir başvurusunun reddine ilişkin 10.10.2013 gün ve 1092 sayılı İller Bankası Van Bölge Müdürlüğü işleminin iptali ile 2011 yılı temettüsünün kurumdan ayrıldığı tarih itibariyle hesaplanarak yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle idari yargıda dava açmıştır.

VAN 1. İDARE MAHKEMESİ: 22.12.2014 gün ve E:2014/1528, K:2014/2306 sayı ile, İller Bankası'nın 6107 sayılı Kanun ile anonim şirkete dönüştürüldüğü, 14.8.2012 tarih ve 24/426 sayılı İller Bankası Anonim Şirketi Yönetim Kurulu kararıyla 2011 yılı temettü dağıtımına karar verildiği, bu tarih itibarıyla kamu kuruluşu niteliği taşımayıp özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip ve anonim şirket statüsünde bulunduğu, Yönetim Kurulunun aldığı kararın, özel hukuk süjesi tarafından, idari bir hizmetin görülmesine ilişkin olmayan, elde edilen kârın dağıtımına ilişkin bir karar olduğu, davalı iller Bankasının Ana Sözleşmesinde belirtilen Yönetim Kurulu üyeleri ile Banka personeline temettü olarak dağıtılmak üzere ayrılan yıllık kar (temettü) paylarının ödenmesine ilişkin davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli bulunduğu gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15/1-a maddesi uyarınca davanın görev yönünden reddine karar vermiş, bu karar kesinleşmiştir.

Davacı bu kez, 10.10.2011 tarihine kadar banka personeli olmasına karşın bu ödemeden yararlandırılmadığını; 2010 tarihinde kendisine ödenen 2.100,00 TL’nin de geri istenildiğini; bütün bu nedenlerle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 500,00 TL hakediş tarihinden itibaren hesaplanacak faiziyle birlikte davalıdan tahsili ile kendisine verilmesine, davalının kendisinden talep ettiği 2.100,00 TL’nin menfi tespitine karar verilmesini talep ederek adli yargı yerinde dava açmıştır.

VAN 1. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ: 17.11.2015 gün ve E:2015/112, K:2015/793 sayı ile, 6100 sayılı HMK.nun 1 ve 2 sayılı maddeleri gereğince kamu teşekkülü olan İller Bankası'nın aldığı kararlar ve tasarruflar nedeniyle doğan uyuşmazlıklarda idare hukuku kurallarına göre yargılama yapılması gerektiği ve 2577 sayılı İYUK 2/1-a ve b maddesinde sayılan iptal tam yargı davalarında görülüp ve çözümünde idari yargı yerleri görevli olduğundan davaların görüleceği yerin Hukuk Mahkemeleri değil İdare Mahkemeleri olduğu, görev her aşamada re'sen değerlendirilebileceğinden Mahkemelerinin görevsizliğine ve 2247 Sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyiş Hakkındaki Kanunun l4.madde hükmü uyarınca olumsuz görev uyuşmazlığı çıkarılmak istendiği taktirde davacının uyuşmazlık mahkemesine sunulmak üzere düzenleyeceği dilekçesi ile birlikte bu kararın kesinleşmesinden sonra mahkemelerine başvurabileceği gerekçesiyle mahkemelerinin yargı yolu bakımından görevsizliğine karar vermiş, bu karar kesinleşmiştir.

Davacı vekili, idari ve adli yargı yerlerince verilmiş olan görevsizlik kararları nedeniyle oluştuğunu ileri sürdüğü olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi istemiyle başvuruda bulunmuştur.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Ali ÇOLAK, Yusuf Ziyaattin CENİK, Alaittin Ali ÖĞÜŞ, Süleyman Hilmi AYDIN, Mehmet AKBULUT ve Yüksel DOĞAN’ın katılımlarıyla yapılan 14.03.2016 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27.maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre; 2247 sayılı Yasa’nın 14.maddesinde öngörülen biçimde, idari yargı ile adli yargı arasında olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu, davacının istemi üzerine, idari yargı dosyasının son görevsizlik kararını veren mahkemece, adli yargı dosyasının da temin edilmek suretiyle Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

I-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Gülşen AKAR PEHLİVAN’ın, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ve Raportör-Hakim Taşkın ÇELİK’in sözlü açıklamaları ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Uğurtan ALTUN ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, İller Bankası Van Bölge Müdürlüğünde görev yapmakta iken Van İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne atanan davacı tarafından, 16.11.2011 tarihine kadar görev yaptığı bu nedenle 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi istemine ilişkin 18.09.2013 tarihli davalı idare işlemine itirazını ve payına düşen 2011 yılına ait temettü tutarının ödenmesi talebini içerir başvurusunun reddine ilişkin 10.10.2013 gün ve 1092 sayılı iller Bankası Van Bölge Müdürlüğü işleminin iptali ile 2011 yılı temettüsünün kurumdan ayrıldığı tarih itibarıyla hesaplanarak yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Belediyelerin imar faaliyetlerini finanse etmek amacıyla 11.06.1933 tarih ve 2301 sayılı Kanun ile kurulan “Belediyeler Bankası” 13.06.1945 tarih 4759 sayılı Kanun ile “İller Bankası” olarak kabul edilerek, kanun kapsamına belediyelerin yanı sıra il özel idareleri ve köylerde dahil edilmiş ve son olarak 26.01.2011 tarih ve 6107 sayılı İller Bankası Anonim Şirketi Kanun’u ile “ İller Bankası Anonim Şirketi” adını alarak banka hakkında yeni düzenlemeler yapılmıştır.

6107 sayılı İller Bankası Anonim Şirket Kanunu’nun “Kuruluş” başlıklı 1. maddesinde; “ (1) Bu Kanun ile düzenlenen hususlar dışında, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip, anonim şirket statüsünde “İller Bankası Anonim Şirketi” unvanıyla bir kalkınma ve yatırım bankası kurulmuştur. Bankanın kısaltılmış unvanı “İLBANK”tır ve merkezi Ankara’dadır. Bankanın ilgili olduğu Bakanlık, Bayındırlık ve İskân Bakanlığıdır.”

“Banka Personeli” başlıklı 11. maddesinde ; “ (1) Banka hizmetlerinin gerektirdiği görevler, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütülür.

(2) Banka personelinin hizmete alınması, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, görevden alınma şekilleri, görev ve yetkileri, disiplin esasları, yükümlülükleri, unvan ve sayıları Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Yönetim Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik ile düzenlenir.”

“Mali ve sosyal haklar” başlıklı 12. maddesinde “ (1) Yönetim Kurulu üyelerine, her yıl Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen miktarı aşmayacak şekilde ve Genel Kurul tarafından belirlenen miktarda aylık ücret ve diğer ödemeler yapılabilir.

(2) Banka personelinin aylık ücret, ikramiye ve diğer mali ve sosyal hakları ile sözleşme esasları, Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararı ile belirlenir. Ancak, aylık ücret, her türlü sosyal yardım, zam, tazminat, ödenek veya diğer adlar altında yapılan bütün ödemelerin aylık ortalaması, Yüksek Planlama Kurulunca Banka için tespit edilecek üst sınırı aşamaz.

(3) Bankada sözleşmeli personel olarak istihdam edilecekler, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Yönetim Kurulu üyeliği görevi, 5510 sayılı Kanuna göre sosyal sigorta veya genel sağlık sigortası yönünden sigortalı olmayı gerektirmez. Yönetim Kurulu Başkanı ve üyelerine birinci fıkra uyarınca yapılacak ödemeler sigorta primine esas kazanca dâhil edilmez.

(4) Bankada sözleşmeli statüde çalışan personele, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında istihdam edilenlere ilişkin esas ve usuller çerçevesinde iş sonu tazminatı ödenir.”

“Çeşitli hükümler” başlıklı 134. Maddesinde “ (1) Banka, bu Kanunda yer alan hükümler dışında, 5411 sayılı Kanun, 6762 sayılı Kanun ve diğer kanunların ilgili hükümlerine tabidir.”

“Yürürlükten kaldırılan hükümler” başlıklı 14. maddesinde; “(1) 13/6/1945 tarihli ve 4759 sayılı İller Bankası Kanunu ile 8/12/1987 tarihli ve 298 sayılı 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte İller Bankası Genel Müdürlüğüne ait kadrolar iptal edilerek 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ilgili bölümünden çıkarılmıştır.”;

Geçici 1. Maddesinde “4759 sayılı Kanunun 19. maddesinin (c) bendi hükmünün uygulanmasına 2010 yılı kârı dağıtımı için 31.12.2011 tarihine kadar devam olunur”;

Geçici 2. maddesinde, “Bankanın Ana Sözleşmesi, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç üç ay içinde yapılacak Genel Kurulun onayı ile yürürlüğe girer…”;

“Geçici 4. maddesinde :“ (1) Bu Kanunun 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasıyla kadroları iptal edilen personelden Bankada sözleşmeli olarak çalışmak isteyenler; bu Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içerisinde Bankadaki durumlarına uygun pozisyonlara atanır ve söz konusu pozisyonlara atama işlemi yapılıncaya kadar Bankaca ihtiyaç duyulan ve statülerine uygun işlerde görevlendirilir. Bunlar, Bankada yeni bir pozisyona atanıncaya kadar, eski kadrolarının aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali haklarını almaya devam ederler.

(2) Sözleşmeli olarak çalışmayı kabul etmeyen personel, bu Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içerisinde Banka tarafından Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bu personel, Devlet Personel Başkanlığınca 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun değişik 22 nci maddesinin ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen esas ve usuller çerçevesinde, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilir. Ancak, 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca Özelleştirme Fonundan karşılanması öngörülen ödemeler, Banka tarafından karşılanır. Bu şekilde yeni bir kadroya nakledilenlerden, haklarında şahsa bağlı hak ve/veya fark tazminatı uygulaması devam eden personelin 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin altıncı fıkrası kapsamındaki hakları devam eder. Bu madde uyarınca yapılan atamalar, ilgililerin şahsa bağlı haklarının ve fark tazminatının tespitine esas önceki kadro ve pozisyonlarının ücretlerinin artırılması ve şahsa bağlı haktan yararlanma süresinin yeniden başlaması sonucunu doğurmaz.

(3) a) Bankanın bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihteki mevcut personelinden 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca haklarında 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulananların Bankada sözleşmeli olarak atandıkları tarihten başlayarak otuz gün içinde 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalı olma talebinde bulunmamaları halinde, emekli kesenekleri kendilerince, kurum karşılıkları Banka tarafından karşılanmak suretiyle 5434 sayılı Kanun ile ilgileri devam ettirilir. Bu şekilde 5434 sayılı Kanunla ilgileri devam ettirilenlerin emeklilik hak ve yükümlülüklerinin tespitinde, önceden emeklilik hak ve yükümlülüklerine esas alınmakta olan kadro, görev veya pozisyonları aynı şekilde dikkate alınmaya devam olunur. Ayrıca, bu şekilde ilgi devamında geçen süreleri kıdem aylıklarının hesabında dikkate alınır ve bunların kazanılmış hak aylık derece ve kademeleri de genel hükümler çerçevesinde yükseltilmeye ve ilerletilmeye devam olunur. 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi gereğince 5434 sayılı Kanuna göre emekli keseneği ve kurum karşılığı ödenenlerden 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalı olma talebinde bulunanların sigorta primleri ile sosyal güvenliğe ilişkin diğer hak ve yükümlülükleri ise 5510 sayılı Kanunun ilgili hükümlerine göre belirlenir. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Devlet memuru statüsünde çalışmakta iken sözleşmeli personel statüsüne geçenlerden 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanların, Devlet memuru statüsünde geçmiş hizmet süreleri, iş sonu tazminatına hak kazanmada ve hesabında dikkate alınır.

b) 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra göreve başlayan ve aynı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılmak suretiyle sigorta primine esas kazançları aynı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenenlerden, bu Kanun hükümlerine göre sözleşmeli olarak atananlar hakkında ise 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükümleri uygulanır.

(4) a) Bankada sürekli işçi kadrolarında ve geçici işçi pozisyonlarında çalışanlar, mevcut statülerinde çalıştırılmaya devam olunur. Bunlardan büro hizmetlerinde çalışmakta olup, Bankada sözleşmeli olarak çalışmak isteyenler, bu Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içerisinde Bankadaki durumlarına uygun pozisyonlara atanırlar. Bu şekilde sözleşmeli personel statüsüne geçirilenlere iş mevzuatına göre herhangi bir tazminat ödenmez. Bu personelin önceden kıdem tazminatı ödenmiş süreleri hariç, kıdem tazminatına esas olan toplam hizmet süreleri, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasında belirtilen iş sonu tazminatına hak kazanmada ve hesabında dikkate alınır.

b) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte boş olan ve sözleşmeli personel statüsüne yapılan geçişler ile emeklilik, ölüm, istifa ve benzeri sebeplerle boşalacak sürekli işçi kadroları ve geçici işçi pozisyonları başka bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır.

(5) Bankada 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre sözleşmeli olarak çalışanlardan Bankada bu Kanuna göre sözleşmeli olarak çalışmak isteyenler, Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içerisinde Bankadaki durumlarına uygun pozisyonlara atanır. Bu personelden sözleşmeli olarak çalışmayı kabul etmeyenlerin Banka ile olan ilişikleri, bu Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç üç ay içerisinde kesilir.

(6) Banka personeliyle yapılacak ilk sözleşmenin süresi üç yıl olarak belirlenir.

(7) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olanlardan emekli aylığı bağlanmasına hak kazanmış olanlara, bu Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren iki ay içinde emeklilik başvurusunda bulunmaları halinde, emeklilik ikramiyeleri yüzde otuz fazlasıyla ödenir. Ancak, bu kapsamda emekli olan personel, emekli oldukları tarihten itibaren üç yıl içinde Bankada yeniden istihdam edilemez.

(8) 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin uygulamasında, Bankada bu Kanunla kaldırılan daire başkanlığı kadrosuna asaleten atanmak suretiyle görev yapmakta olanlar için (3.600) ek gösterge rakamı esas alınır.” hükümleri düzenlenmiş;

“Yürürlük” başlıklı 15. maddesinde de bu Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiş; Kanun 8.2.2011 gün ve 27840 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

6107 sayılı Kanunun 11. maddesinin iptali istemiyle Danıştay 12. Dairesince yapılan itiraz başvurusu üzerine konuyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, şu gerekçeler ile anılan kuralı Anayasaya aykırı görmemiş ve iptal istemini reddetmiştir: “…Anayasa'nın 123. maddesinin birinci fıkrasında 'İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.' hükmü yer almaktadır. Bu maddede yer verilen idarenin kanuniliği ilkesi, idarenin ve organlarının görev ve yetkilerinin hiçbir duraksamaya yer vermeyecek şekilde, açık bir biçimde kanunla düzenlenmesini gerekli kılar.

Anayasa'nın 128. maddesinde ise Devlet'in, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerinin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütüleceği, bu kapsama giren personelin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülüklerinin de kanunla düzenleneceği öngörülmüştür. Anayasa'nın 128. maddesi anlamında bir kamu hizmetinden söz edilebilmesi için, söz konusu hizmetin Devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmeti olması, bu kamu hizmetinin 'genel idare esasları'na göre yürütülmesi ile görevin 'asli ve sürekli' nitelikte olması şarttır.

6107 sayılı Kanunla yeniden yapılandırılan, hukuki statüsü ve personel yapısı değiştirilen İller Bankasında, banka hizmetlerinin gerektirdiği görevlerin, 657 sayılı Kanun'a ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütüleceği kurala bağlanarak farklı bir istihdam politikası benimsenmiştir

6107 sayılı Kanun'dan önceki süreçte banka faaliyetlerine ilişkin işlemler 657 sayılı Kanun'a tabi olarak istihdam edilen memurlar ve sözleşmeli personel ile 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında görev yapan işçiler eliyle gerçekleştirilmekteyken, itiraz konusu kural ile İller Bankasının personel rejiminin yeniden düzenlendiği anlaşılmaktadır.

İller Bankası, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 58. maddesiyle getirilen 'istisna' hükmü ile anılan KHK'nin kapsamı dışında bırakılmıştır. Banka, Kuruluş Kanunu'nun 1. maddesinde de belirtildiği üzere özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliği haiz, anonim şirket statüsünde bir kalkınma ve yatırım bankasıdır.

Kanun koyucunun, 6107 sayılı Kanun ile İller Bankası'nın tüm iş ve işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi olarak, olanakları ölçüsünde yerel yönetimlerin her türlü kredi ihtiyaçlarını karşılayan ve bankacılık işlemlerine aracılık eden, bunlar için projeler üreten, danışmanlık hizmeti veren ve anonim şirket şeklinde yapılanan, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu'na göre örgütlenen, çağdaş bankacılık esaslarına göre faaliyet gösteren ve görev alanlarında uzmanlaşmış bir kalkınma ve yatırım bankasına dönüşmesini amaçladığı görülmektedir.

5411 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar, özel hukuk hükümleri çerçevesinde, bankacılık sektörü ve ekonomik kurallara uygun biçimde verimlilik ve rekabet esaslarına göre çalışması gereken kuruluşlar olduğundan, personel rejiminin de bu esaslara uygun olması doğaldır.

Çağdaş bankacılığın ve uluslararası rekabetin gereklerine uygun olarak yeniden yapılandırılan İller Bankasının çalışmalarını etkin, verimli, özerk bir yapıda sürdürebilmesi, belirlenecek personel rejimine de bağlı olacaktır. Bu doğrultuda İller Bankası, 6107 sayılı Kanun dışında Bankacılık Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde, özel hukuka ve özel işletmecilik esaslarına tabi olarak faaliyet yürüttüğünden, özel hukuk hükümlerine bağlı tutulan bu bankanın hizmeti Anayasa'nın 128. maddesi kapsamında genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerden sayılamaz ve personeli de aynı madde kapsamında memur ya da diğer kamu görevlisi olarak değerlendirilemez.

Buna göre, özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirket statüsüne geçirilerek ekonominin gereklerine uygun olarak yeniden yapılandırılan İller Bankasında personel statüsünün değiştirilmesi ve bu doğrultuda Banka personelinin, 657 sayılı Kanun ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli statüde istihdam edilmesi hususu yasa koyucunun takdirindedir.

İller Bankasının özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirket statüsünde olması ve personelinin de Anayasa'nın 128. maddesi kapsamında yer almaması dikkate alındığında, itiraz konusu kuralda Anayasa'ya aykırı bir yön bulunmamaktadır.”

Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa'nın 123. ve 128. maddelerine aykırı değildir. İptal isteminin reddi gerekir.

…

B- Kanun'un 11. Maddesinin (2) Numaralı Fıkrasının İncelenmesi

Başvuru kararında, İller Bankası Anonim Şirketinin bir kamu tüzel kişisi olduğu, İller Bankası Anonim Şirketinin de idarenin bütünlüğü içinde yer aldığı ve Banka personelinin hizmete alınması, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, görevden alınma şekilleri, görev ve yetkileri, disiplin esasları, yükümlülükleri, unvan ve sayılarına ilişkin hususların kanunla düzenlenmesi gerektiği belirtilerek kuralın, Anayasa'nın 7., 123. ve 128. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Kanun'un 11. maddesinin (2) numaralı fıkrasında yer alan 'Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılacak' ibaresi, 16.5.2012 günlü, 6306 sayılı Kanun'un 21. maddesiyle 'Yönetim Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan' şeklinde değiştirilmiştir. Bu nedenle, konusu kalmayan istem hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekir.” denilerek 6107 sayılı İller Bankası Anonim Şirketi Hakkındaki Kanun’un 11. Maddesinin anayasaya aykırı olmadığına ve ilgili yönetmeliğin “bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılacak” hükmünün de 6306 sayılı kanun ile “yönetim Kurulu Kararı ile Yürürlüğe konulur” şeklinde değiştirilmiş olması nedeniyle bu konuda karar verilmesine yer olmadığına…” ( Anayasa Mahkemesinin 18.10.2012 tarih ve E:2012/29 K:2012/155 sayılı kararı; R.G. 13.02.2013, Sayı: 28558)

Anayasa Mahkemesi yukarıda açıklanan bu kararında; özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirket statüsüne sahip İller Bankası personelinin, yasa koyucunun takdirine göre, 657 sayılı Kanun ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli statüde istihdam edilmesi hususunun Anayasa’ya aykırı olmadığını açıkça ifade etmiştir.

6107 sayılı Kanun’un 11. maddesinin ilk haline göre 04.04.2011 tarih ve 2011/1675 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan mülga İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliği’nin

“Atamaya ve sözleşme imzalamaya yetkili merciler ve sözleşme süreleri” başlıklı 36. maddesinde” (1) Banka personelinden;

a) Genel Müdür ortak kararnameyle,

b) Genel Müdür Yardımcıları, Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararı üzerine ilgili Bakanın onayıyla,

c) Teftiş Kurulu Başkanı, 1. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanları ve Bölge Müdürleri, Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararıyla,

ç) Diğer personel Genel Müdürün onayıyla,

atanır.

(2) Atamalarda Bankacılık Kanununda ve ilgili mevzuatında aranan şartlar saklı kalmak üzere bu Yönetmelikteki usul ve esaslar dikkate alınır.

(3) Personel ile hizmet sözleşmesi imzalamaya Genel Müdür yetkilidir. Genel Müdür bu yetkisini daha alt kademelere devredebilir.

(4) Personelle imzalanacak sözleşmeler, takvim yılı itibarıyla yıllık olarak düzenlenir. Sözleşme süreleri sona eren personelin hizmet sözleşmeleri, fesih kararı alınmadıkça, meydana gelecek ücret artışından yararlanmak suretiyle bir yıl süreyle yenilenmiş sayılır.”

“Mevcut personelin durumu” başlıklı Geçici 2. maddesinde “ (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olan personelden Bankada sözleşmeli olarak çalışmayı kabul edenlerin bu Yönetmeliğin yayımından itibaren üç ay içinde yapılacak ilk atamalarında, 37 nci ve 38 inci maddelerde belirtilen pozisyonlara yapılacak atamalar ve ek-2’deki yükselme tablosunda belirtilen Bankada en az çalışma süreleri hariç olmak üzere, bu Yönetmeliğin atamaya ve görevde yükselmeye ilişkin hükümleri uygulanmaz. Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olan başmüfettiş ve müfettişlerden Bankada sözleşmeli olarak çalışmayı kabul edenler, bu Yönetmelikle ihdas edilen aynı unvanlı pozisyonlara atanmış sayılır.

(2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olan personelden dört yıllık yükseköğrenim mezunu olanlar için iki defa uzmanlık ve teknik uzmanlık sınavı açılır. Bu sınavlarda başarılı olanlar uzman veya teknik uzman pozisyonlarına atanırlar. Halen Bankada görev yapmakta olan ve lisans öğrenimlerine devam eden personel de dört yıl içinde öğrenimlerini tamamlamaları kaydıyla bu haktan yararlanır.

(3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce askerlik görevini yapmak üzere ayrılan veya diğer nedenlerle ücretsiz izinde olan Banka personeli ile göreve başladıkları tarihi takip eden otuz gün içinde müracaatları halinde sözleşme yapılır. Otuz gün içerisinde sözleşme yapmak için müracaat etmeyenler başka kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak ilk milletvekili genel seçimleri için istifa edenler hakkında da, 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun ek 7 nci maddesi uyarınca Bankaya dönmeleri halinde bu fıkra hükmü uygulanır.” denilmiştir.

Daha sonra 04.01.2013 tarih 28518 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliği ile 2011 tarihinde yürürlükte olan yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır. 22/6/2012 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren bu yönetmeliğin

“Atamaya ve sözleşme imzalamaya yetkili merciler ve sözleşme süreleri” başlıklı 33. maddesinde; “(1) Banka personelinden;

a) Genel Müdür, ilgili Bakanın teklifi üzerine Başbakan tarafından atanır.

b) Genel Müdür Yardımcıları, Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararı üzerine ilgili Bakanın onayıyla,

c) Teftiş Kurulu Başkanı, 1. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanları ve Bölge Müdürleri, Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararıyla,

ç) Diğer personel Genel Müdürün onayıyla,

atanır.

(2) Atamalarda Bankacılık Kanununda ve ilgili mevzuatında aranan şartlar saklı kalmak üzere bu Yönetmelikteki usul ve esaslar dikkate alınır.

(3) Yönetim Kurulu, personel ile hizmet sözleşmesi imzalamaya Genel Müdürü veya daha alt kademeler yetkili kılabilir.

(5) Deneme süresine tabi tutulan personelin müteakip sözleşmeleri bir kereye mahsus olmak üzere cari yıl sonuna kadar yenilenmiş sayılır.”

“Yer değiştirme esasları” başlıklı 40. maddesinde; “ (1) Yer değiştirme, personelin isteği üzerine veya hizmet gereği olarak aynı veya başka bir yerdeki pozisyona atanmasıdır.

(2) Yer değiştirme;

a) İş gücü ihtiyacındaki değişimlerin karşılanması,

b) Personelin nitelik ve yeteneklerine uygun işlerde çalıştırılması,

c) Farklı hizmetlerde görevlendirilmek suretiyle personelin üst görevlere hazırlanması,

ç) Teftiş ve soruşturmanın güvenle yürütülmesi,

d) İnceleme ve soruşturma raporları üzerine, disiplin kurulu kararı neticesinde veya acil hallerde sonradan düzenlenecek raporlar gereği işlem yapılmak üzere, atamaya yetkili makamca gerek görülmesi,

e) Eş durumu, sağlık ve benzeri zorunlu nedenlerle personelin bulunduğu yerden başka bir yerde görev talep etmesi ve orada mevcut görevine uygun pozisyon bulunması,

hallerinde yapılır.

(3) Ancak çalıştığı birim ya da bölgede çalışma ahengini bozucu ya da verimliliği düşürücü tutum ve davranışları somut bilgi ve belgeye dayalı olarak tespit edilen Banka personeli, birim amirince yazılı olarak uyarılmasına rağmen aynı tutum ve davranışlarını tekrarlaması halinde, birim amiri Genel Müdürden söz konusu personelin başka bir birim veya bölgeye naklini talep edebilir. Genel Müdür gerekli inceleme ve değerlendirme sonucunda uygun görürse söz konusu personeli başka bir bölge veya birime atayabilir.

“Mevcut personelin durumu” başlıklı Geçici 1. maddesinde; “ (1) 4/4/2011 tarihli ve 2011/1675 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan mülga İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olan personelden lisans öğrenimlerine devam edenler için dört yıl içinde öğrenimlerini tamamlamaları kaydıyla iki defa uzmanlık ve teknik uzmanlık sınavı açılır. Bu sınavlarda başarılı olanlar uzman veya teknik uzman pozisyonlarına atanırlar.

(2) 4/4/2011 tarihli ve 2011/1675 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan mülga İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiği tarihten önce ücretsiz izinde olan Banka personeli ile göreve başladıkları tarihi takip eden otuz gün içinde müracaatları halinde sözleşme yapılır. Otuz gün içerisinde sözleşme yapmak için müracaat etmeyenler başka kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.

(3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada Genel Müdür Müşaviri olarak görev yapan personel Müşavir, Yönetim Kurulu Büro Müdürü ve Tesisler Müdürü olarak görev yapan personel ise Müdür pozisyonlarına hiçbir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılır.

(4) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte ve sonrasında Bankada Daire Başkanı, Bölge Müdürü ve daha üst pozisyonlarda asaleten görev yapanlardan, ücretten kesme cezası ve daha üst cezalardan birisi ile cezalandırılmamış olanlar, Başmüfettiş ve Müfettiş pozisyon sayısının yüzde 20’sini geçmemek kaydıyla Müfettiş pozisyonuna atanabilir.

“Sözleşme süresi” başlıklı Geçici 2. maddesinde; “ (1) 4/4/2011 tarihli ve 2011/1675 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan mülga İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiği tarihte Bankada görev yapmakta olanlardan Bankada sözleşmeli olarak çalışmayı kabul eden personelle imzalanacak ilk sözleşmenin süresi üç yıl, takip eden sözleşmelerin süresi bir yıl olarak belirlenir. Ancak, müteakip sözleşmeleri bir kereye mahsus olmak üzere cari yıl sonuna kadar yenilenmiş sayılır.”şeklinde düzenlemeler yapılmıştır.

Dosyalar kapsamında yapılan incelemede; davacının, 26.4.2010 tarihinde İller Bankası Van Bölge Müdürlüğünde göreve başladığı, İller Bankasının 8.2.2011 gün ve 27840 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6107 sayılı Kanunla Anonim Şirket statüsüne dönüşmesi üzerine, Yönetim Kurulunun 8.2.2011 gün ve 6/39 sayılı kararına istinaden İnsan Kaynakları Daire Başkanlığının 8.2.2011 gün ve 5823 sayılı yazıları ile davacının statüsünün geçici olarak korunduğu; ve Devlet Personel Dairesi Başkanlığınca ihtiyaç fazlası personel olarak davacının 16.11.2011 tarihi itibariyle Van İl Milli Eğitim Müdürlüğü emrine atandığı; Banka Yönetim Kurulunun 24.03.2011 tarih ve 12/141 sayılı Kararı ile Genel Müdürlük Makamının 29.03.2011 tarih ve 13232 sayılı oluru ile Banka 2010 yılı safi karından ayrılan %5 temettü tutarlarının 31.03.2011 tarihinde personele ödendiği; ancak Maliye Bakanlığı’nın 20.01.2012 tarihli ve 642 sayılı yazısı ile yapılan ödemenin, Anayasa’nın 128 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre devlet memurlarına herhangi bir ödemede bulunulabilmesi için bunun ya Kanunda ya da Kanunun açıkça ücret ödenebilmesinin belirlenmesi konusunda verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılacak diğer mevzuatta düzenlenmiş olması gerektiği ve memur unvanlı kadrolarda görev yapmakta iken 6107 sayılı Kanun geçici 4 üncü maddesi ile 4046 sayılı Kanun 22 nci maddesi hükmü uyarınca diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilmiş olan personele temettü ödenemeyeceğinin belirtilmiş olduğu; bu nedenle ilgililere yapılmış olan ödemelerin geri alınmasının istenildiği; bankaca, Maliye Bakanlığının ilgili yazısının iptaline ilişkin Ankara 14. İdare Mahkemesine 2012/764 E. sayılı dosyası ile dava açıldığı ancak; 23.05.2012 tarih ve 2012/683 sayılı Karar ile davanın reddine karar verildiği; mahkemenin vermiş olduğu karar doğrultusunda, Banka Yönetim Kurulu tarafından 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesi hükmü uyarınca diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilmiş olan ve Bankayla Hizmet Sözleşmesi imzalamadan ayrılan personele yapılan temettü ödemelerinin geri alınmasına karar verildiği; buna göre davalıya yapılan 2.210.76. (İkibinikiyüzonlirayetmişaltıkuruş) anapara ile hesaplanacak olan faizin yatırılması gerektiği; borcun verilen süre içersinde ödenmemesi halinde hukuki yoldan tahsili için işlem başlatılacağının bildirildiği anlaşılmıştır.

Davanın, davalı idarece 2010 yılı için ödenmiş olan temettü tutarının davacıdan geri istenilmesine ilişkin kısmı yönünden yapılan incelemede, 6107 sayılı Yasanın Geçici 1 ve 2. madde hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu işleme esas teşkil eden dönemde davacının 657 sayılı Yasaya tabi personel olarak görev yaptığı, ve Yönetim Kurulu Kararı ile bu statüsünün geçici olarak korunduğu, daha sonrasında da sözleşme imzalamaması nedeniyle Devlet Personel Daire Başkanlığınca 657 sayılı Yasa kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bir göreve naklen atandığı, dolayısıyla davacının halen de kamu personeli olduğu gözetildiğinde, ödenmiş olan temettünün geri istenilmesi yolunda İller Bankasınca tesis edilmiş olan işlemin iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünde davalı kurumun ve kamu hukukuna tabi çalışan personelinin statüsü itibariyle idari yargının görevli bulunduğu sonucuna varılmıştır.

Davanın, davacının 2011 yılına ait temettü tutarının ödenmesi talebini içeren başvurusunun reddi yolundaki işlemin iptali istemine ilişkin kısmı yönünden ise, 6107 sayılı Kanunun 8.2.2011 günü yayımlanarak yürürlüğe girdiği ve yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile Anayasa Mahkemesinin konuya ilişkin kararı birlikte değerlendirildiğinde; İller Bankasının 6107 sayılı Kanun dışında Bankacılık Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde özel hukuka tabi ve özel işletmecilik esaslarına dayanarak faaliyet gösteren, Anonim Şirket statüsünde bir tüzel kişilik olduğu, İller Bankasının yürüttüğü faaliyetin Anayasanın 128.maddesi kapsamında genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerden sayılamayacağı, Banka personelinin Anayasanın anılan maddesi kapsamında memur ya da diğer kamu görevlisi olarak değerlendirilemeyeceği, 6107 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten çok önce anılan Banka’da göreve başlamakla birlikte, İller Bankası'nın 6107 sayılı Kanun ile anonim şirkete dönüştürüldüğü, 14.8.2012 tarih ve 24/426 sayılı İller Bankası Anonim Şirketi Yönetim Kurulu kararıyla 2011 yılı temettü dağıtımına karar verildiği, bu tarih itibarıyla kamu kuruluşu niteliği taşımayıp özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip ve anonim şirket statüsünde bulunduğu, Yönetim Kurulunun aldığı kararın, özel hukuk süjesi tarafından, idari bir hizmetin görülmesine ilişkin olmayan elde edilen kârın dağıtımına ilişkin bir karar olduğu, davanın davalı İller Bankasının Ana Sözleşmesinde belirtilen Yönetim Kumlu üyeleri ile Banka personeline temettü olarak dağıtılmak üzere ayrılan yıllık kar (temettü) paylarının ödenmesi isteminin reddine ilişkin davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli bulunduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 1) Davanın, davacıya 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi yolunda tesis edilen davalı idare işleminin iptaline ilişkin kısmı yönünden İdari Yargı yeri görevli olduğundan Van 1. İdare Mahkemesinin bu konuda vermiş olduğu görevsizlik kararının,

2) Davacının payına düştüğünü ileri sürdüğü, 2011 yılına ait temettü başvurusunun reddi yönünde tesis edilen davalı idare işleminin iptal edilmesi istemine ilişkin kısmı yönünden ise, Adli Yargı yeri görevli olduğundan Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin bu konuda vermiş olduğu görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.

S O N U Ç : 1) Davanın, davacıya 2010 yılı için ödenen temettü tutarının iadesi yolunda tesis edilen davalı idare işleminin iptaline ilişkin KISMI YÖNÜNDEN İDARİ YARGININ görevli olduğuna; bu nedenle Van 1. İdare Mahkemesinin bu konuda vermiş olduğu 22.12.2014 gün ve E:2014/1528, K:2014/2306 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ;

2) Davanın, davacının payına düştüğünü ileri sürdüğü, 2011 yılına ait temettü başvurusunun reddi yönünde tesis edilen davalı idare işleminin iptal edilmesi istemine ilişkin KISMI YÖNÜNDEN İSE, ADLİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUA; bu nedenle Van 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin bu konuda vermiş olduğu 17.11.2015 gün ve E:2015/112, K:2015/793 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 14.03.2016 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.

Başkan

Serdar

ÖZGÜLDÜR

Üye

Ali

ÇOLAK

Üye

Süleyman Hilmi

AYDIN

Üye

Yusuf Ziyaattin

CENİK

Üye

Mehmet

AKBULUT

Üye

Alaittin Ali

ÖĞÜŞ

Üye

Yüksel

DOĞAN