|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ HUKUK BÖLÜMÜ ESAS NO : 2015 / 850 KARAR NO : 2015 / 886 KARAR TR : 28.12.2015 |
ÖZET: Davacı ile Davalı Ego Genel Müdürlüğü arasında imzalanan, Özel Toplu Taşıma Araçları Sözleşmesinin 12/b maddesinde düzenlenen Durak Katılım Payının ödenmemesi nedeni ile feshine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemi ile açılan davanın, sözleşmenin özel hukuk hükümlerine göre tarafların eşitliği prensibi gereğince imzalanan bir sözleşme niteliğinde olmaması, idareye tek taraflı üstün hak ve yetkiler tanıyan, usul ve esasları yönetmeliklerle belirlenen idari niteliğe haiz bir sözleşme olması nedenleri ile 2577 sayılı Kanun’un 2./1-c Maddesi gereğince İDARİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk. |
Davacı : C.K.
Davalılar : 1.EGO Genel Müdürlüğü
Vekili : Av.M.B.
2.Ankara B.B.B.
Vekili : Av. N.K.
O L A Y : Davacı dava dilekçesinde özetle; sahibi bulunduğu otobüs hattına ilişkin UKOME kararı olmadan davalı idare tarafından, sadece Genel Müdür oluru ile usulsüz olarak alınan 21.05.2014 tarih ve 24270 sayılı karar uyarınca sözleşmesinin feshedildiğini belirterek; davalıların hukuka, yasalara ve eşitlik ilkesine aykırı anayasal hakların kullanılmasını engelleyen kararları uyarınca ödenemeyen Durak Katılım Payı nedeniyle, haksız ve kötüniyetli 21.05.2014 tarih ve 24270 sayılı yazı ile bildirilen sözleşmenin feshine ilişkin kararının uygulanmasının durdurulması için, yürütmenin durdurulmasına, ilgili kararın iptaline karar verilmesi istemi ile idari yargı yerinde dava açmıştır.
Ankara 2.İdare Mahkemesi: 09.01.2015 tarih ve 2014/1146 Esas, 2015/13 Karar sayılı kararı ile; “Dava dosyasının incelenmesinden, davacı ile davalı idare arasında imzalanan "Ankara Şehiriçi Toplu Taşımında Kiralanacak Olan Süreli Hatlarda Çalışacak Özel Toplu Taşıma Araçları Sözleşmesi"nin 12.maddesi (b) bendinde "İşleticinin araç başına her ay EGO'ya 1500 tam bilet tutarı ücreti durak katılım payı olarak ödemek zorundadır" hükmünün bulunduğu, Sincan - Ankara hattında faaliyet gösteren davacıya ait 06 BE 1095 plakalı araca yönelik durak katılım payı ödenmediğinden bahisle özel toplu taşıma araçları sözleşmesinin feshine ilişkin 21/05/2014 tarih ve 24270 sayılı davalı idare işleminin tesis edilmesi üzerine bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacı ile davalı idare arasında imzalanmış olan sözleşme özel hukuk sözleşmesi, dava konusu uyuşmazlıkta sözleşmeden kaynaklanan bir uyuşmazlık niteliğinde olduğundan bu davanın görüm ve çözümünde idari yargının görevli olmadığı, adli yargının görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 15/1-a. maddesi hükmü uyarınca görev yönünden reddine” karar vermiş, karar davacıya 05.02.2015 tarihinde, davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na 10.02.2015 tarihinde, davalı EGO Genel Müdürlüğü’ne 05.02.2015 tarihinde tebliğ edilmiş, yasal süresi içerisinde temyiz edilmediğinden kesinleşmiştir.
Davacı bu kez aynı gerekçelerle; adli yargı yerinde dava açmıştır.
Ankara 1.Sulh Hukuk Mahkemesi: 10.03.2015 gün ve 2015/408 Esas, 2015/372 Karar sayılı kararı ile aynen: “01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren, 6100 Sayılı HMK nun 2. ve 4. Maddesi gereğince, Sulh Hukuk Mahkemesinin görevi, belirlendiğinden, davanın konusunun idari işlemle ilgili yürütmenin durdurulması talebinin idare mahkemesinin görevine girdiği, İdare mahkemesinde açılan dava derdest olduğundan, Mahkememizin görevsizliği nedeniyle dava dilekçesinin reddine, davaya bakmak görev ve yetkisinin Ankara, İdare Mahkemesine ait olduğuna, kararın kesinleşmesine müteakip HMK'nun 20.maddesi gereğince iki hafta içerisinde talep halinde, dosyanın görevli ve yetkili Ankara İdare Mahkemesine gönderilmesine” karar vermiş, karar davacıya 28.05.2015 tarihinde, davalı EGO Genel Müdürlüğü ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı’na 02.11.2015 tarihinde tebliğ edilmiş, süresinde kanun yoluna başvurulmaksızın karar şerh edildiği üzere 11.11.2015 tarihinde kesinleşmiştir.
Davacı adli ve idari yargı yerlerince verilen görevsizlik kararları nedeniyle oluşan olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi istemiyle başvuruda bulunmuştur.
İNCELEME VE GEREKÇE :
Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Ali ÇOLAK, Yusuf Ziyaattin CENİK, Alaittin Ali ÖĞÜŞ, Süleyman Hilmi AYDIN, Mehmet AKBULUT ve Yüksel DOĞAN’ın katılımlarıyla yapılan 28.12.2015 günlü toplantısında:
l-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, adli ve idari yargı yerleri arasında 2247 sayılı Yasa’nın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu, adli yargı dosyasının 15. maddede belirtilen yönteme uygun olarak davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren mahkemece, ekinde idari yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Birgül YİĞİT’in, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Uğurtan ALTUN ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava, davalı Ego Genel Müdürlüğü arasında imzalanan, Davacı dava dilekçesinde özetle; sahibi bulunduğu otobüs hattına ilişkin UKOME kararı olmadan davalı idare tarafından, sadece Genel Müdür oluru ile usulsüz olarak alınan 21.05.2014 tarih ve 24270 sayılı karar uyarınca sözleşmesinin feshedildiğini belirterek; davalıların hukuka, yasalara ve eşitlik ilkesine aykırı anayasal hakların kullanılmasını engelleyen kararları uyarınca ödenemeyen Durak Katılım Payı nedeniyle, haksız ve kötü niyetli 21.05.2014 tarih ve 24270 sayılı yazı ile bildirilen sözleşmenin feshine ilişkin kararının uygulanmasının durdurulması için, yürütmenin durdurulmasına, ilgili kararın iptaline karar verilmesi istemi ile idari yargı yerinde dava açmıştır.
Dosya kapsamında, davacı ile davalı arasında imzalanan sözleşmenin niteliği ve süreci hakkında bilgi ve belge bulunmaması nedeni ile Ego Genel Müdürlüğü’ne müzekkere yazılarak davacıya ait sözleşme dosyasının bulunup bulunmadığının sorulduğu, var ise bir örneğinin istendiği, Mahkememize verilen 07.12.2015 tarihli cevap ile davaya konu sözleşme dosyasının gönderildiği anlaşılmıştır. Dosya içeriği incelendiğinde; davalı Ankara EGO Genel Müdürlüğü ile dava dışı Özdeşler Toplu Taşımacılık Gıda, Nak.İnş. San ve Tic. Ltd.Şti ve Alp Gıda Turizm Taşımacılık İnş. San. Ltd. Şti arasında 05.08.2008 tarihli Özel Toplu Taşıma Araçları Sözleşmesi’nin imzalandığı, bu sözleşme uyarınca Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı sınırları içinde bulunan 505,508,510,511,512,515,517 ve 520 nolu özel otobüs hatlarının dava dışı şirketlere devredildiği, bu devir sonrasında Ankara 62. Noterliği’nin 19.08.2009 gün ve 04470 yevmiye numaralı sözleşmesi ile dava dışı şirketler tarafından 06 BE 1095 plakalı araç için Sincan Ankara hattının hak ve sorumlulukları ile bir bütün olarak davacıya 30.180 TL karşılığı devredildiği anlaşılmıştır.
Davalı EGO Genel Müdürlüğü Ulaşım Dairesi Başkanlığı 09.04.2014 tarih ve 1763 sayılı yazısı ile; davacıdan, 05.08.2008 tarihli Özel Toplu Taşıma Araçları Sözleşmesi’nin 12/b maddesi gereğince durak katılım payının 7 gün içinde ödenmesi gerektiği, aksi halde sözleşmenin feshedileceği yolunda ihtarat yapıldığı, söz konusu ihtaratın davacıya 12.04.2014 tarihinde tebliğ edildiği, söz konusu katkı payının ödenmemesi üzerine davalı bu kurumun 22.04.2014 gün ve 2145 sayılı yazısı ile tekrar ihtarat gönderdiği ve bu kez 30 gün süre tanıdığı, ancak tanınan bu sürede de katkı payının ödenmemesi üzerine 20.05.2014 tarihinde davaya konu sözleşmenin feshine hükmedildiği, davacının bu fesih işleminin hukuka aykırı olduğu iddiası ile ve iptali istemi idari yargıda iptal davası açıldığı, Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin 09.01.2015 gün ve 2014/1146 Esas, 2015/13 Karar sayılı kararı ile davanın görev yönünden reddine karar verildiği, davacının bu kez aynı istemle Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava açtığı, Ankara 1. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 13.03.2015 gün ve 2015/408 Esas, 2015/372 Karar sayılı kararı ile davanın görev nedeni ile reddine karar verildiği, bunun üzerine davacının Mahkememize müracaat ederek görev uyuşmazlığının giderilmesini talep ettiği, ancak Ankara 1. Sulh Hukuk Mahkemesi kararının kesinleşmediğinin tespit edilmesi üzerine Mahkememizin 28.09.2015 gün ve 2015/527 Esas, 2015/5698 Karar sayılı kararı ile 2247 sayılı Kanun’un 14. Maddesi koşullarını taşımayan başvurunun usulden reddine karar verildiği ve dosyanın mahkemesine iade edildiği, Davacının Ankara 1. Sulh Hukuk Mahkemesi kararının 11.11.2015 tarihinde kesinleştirilmesi ve bu durumun karara şerh edilmesi üzerine tekrar görev uyuşmazlığının giderilmesi istemi ile Mahkememize müracaat ettiği anlaşılmıştır.
Tüm bu incelemelerden hareketle, davaya konu uyuşmazlığın, davacı ile dava dışı şirketler arasında imzalanan Sincan Ankara Hattı devir sözleşmesinin dayanağını teşkil eden 05.08.2008 tarihli Özel Toplu Taşıma Araçları Sözleşmesi’nin feshinin iptaline ilişkin davaya, hangi mahkemede bakılması gerektiği ile ilgili olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu nedenle söz konusu sözleşmenin niteliğinin ortaya konulması, görevli mahkemenin tespiti açısından gereklidir.
03/07/2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinin ( a ) bendinde; “Belediyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Belediyenin görev ve sorumlulukları Madde 14- Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları (Bu Kanunun 75 inci maddesinin son fıkrası, belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler tarafından, orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları ile Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım ve onarımı ile tefrişinde uygulanmaz.); sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. (Mülga son cümle: 12/11/2012- 6360/17 md.) (…)(Ek cümleler: 12/11/2012-6360/17 md.) Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler.” Denilmek sureti ile ulaşım hizmetlerinin de içinde yer aldığı kimi kentsel hizmetlerin sağlanması Belediyelerin görev alanı içinde düzenlenmiştir.
Aynı Kanun’un ‘Belediyelerin Yetkileri ve İmtiyazları ‘ başlıklı 15 inci maddesinin ( f ) bendinde; “Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek” şeklindeki faaliyetlerin bu yetki ve imtiyazlar kapsamında olduğu belirtilmiştir.
5393 sayılı Kanun ile Belediyelere verilen bu ulaşım hizmeti sağlama görev ve yükümlülüğünün ne şekilde kullanılacağının ve nasıl düzenleneceğinin belirlenmesi amacı ile 15/06/2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Ego Genel Müdürlüğü Özel Toplu Taşıma Araçları Yönetmeliği’nin çıkarıldığı. Dava konu olayda sözleşmenin ve fesih işlemlerinin UKOME Genel Müdürlüğü tarafından değil, EGO Genel Müdürlüğü tarafından yapılması nedeni ile Ankara Büyükşehir Belediyesi Ego Genel Müdürlüğü Özel Toplu Taşıma Araçları Yönetmeliği kapsamında dava dosyası ele alınacaktır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi Ego Genel Müdürlüğü Özel Toplu Taşıma Araçları Yönetmeliği’nin ‘Amaç’ başlıklı 1. Maddesinde; “Bu Yönetmelik, Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde özel ve tüzel kişilerce işletilen ve Belediyece ruhsat verilen özel toplu taşıma araçlarının çalışma şekillerini, şartlarını, taşıma tarifelerinin tespitini, denetim ve sorumlulukları ile taşımacılığa katılma, çekilme, çıkarılma ve hat düzenlemelerine ilişkin konuları düzenlemeyi amaçlamaktadır.” denilmek sureti ile özel toplu taşıma araçlarına ilişkin usul, esas ve şartların incelemeye konu yönetmelik kapsamında EGO Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak belirtilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin ‘Kapsam’ başlıklı 2. Maddesinde; “Bu Yönetmelik, Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde belirlenen yerler arasında, yolcu taşımacılığını Belediyenin izni ve denetimi altında yapan özel toplu taşıma araçlarını kapsar.” Şeklindeki belirleme ile Belediye’nin izni ve denetimi altındaki özel toplu taşıma araçlarının incelenen yönetmelikle belirlenen çerçevede faaliyet gösterecekleri düzenlenmiştir.
Aynı Yönetmeliğin ‘Tanımlar’ başlıklı 4. Maddesinin ‘n’ bendinde sözleşme tanımlanmış ve “İşletici ile EGO arasında karşılıklı imzalanan yazılı belgeyi ifade eder” denilmiş; aynı yönetmeliğin ‘Taşımacılığa Katılma’ başlıklı 17. Maddesinde; “(1) EGO ile sözleşme yaparak Ankara Büyük Şehir Belediyesi sınırları içerisinde özel toplu taşıma aracı hakkını alan işleticiler, EGO tarafından belirlenen günde aracını, özel toplu taşıma aracı belgesi ile birlikte EGO Genel Müdürlüğü Ulaşım Dairesi Başkanlığı’na getirmek zorundadır./ (2) Araç, teknik bir komisyon tarafından ek-1’de bulunan araçlarda aranacak olan teknik özellikleri gösteren esaslara göre incelenir. İnceleme sonunda aracın yeterli görülmesi halinde uygunluk belgesi verilir. / (3) Araç, ilk incelemede uygun bulunmamışsa, komisyon tarafından tespit edilen eksiklikler yazılı olarak işleticilere iletilir. İşletici on beş gün içerisinde eksikliklerini tamamlayarak aracını ikinci defa yeterlilik açısından kontrol ettirir. Eksikliklerin giderildiğinin anlaşılması halinde uygunluk belgesi verilir. Aksi halde araca uygunluk belgesi verilmeyerek sözleşme iptal edilir. / (4) Uygunluk belgesi olan özel toplu taşıma aracına işletme ruhsatı verilir ve her yıl EGO Ulaşım Dairesi Başkanlığınca kontrolden geçirilerek araçların ruhsatları yenilenir./ (5) Yenileme yoluyla verilecek uygunluk belgeleri için işleticilerden EGO İdare Encümeninin belirlediği miktar kadar ücret alınır. / (6) İşleticiler ruhsata aracın özelliklerini ve işleticisine ait bilgileri işletmek zorundadır. Bu bilgileri işletmeyenlere yönetmelikte belirlenen ceza uygulanır. Ayrıca işleticiler ruhsatlarını araçlarında bulundurmak zorundadırlar. İşleticiler sürücü adlarını ve daha sonra yapacakları değişiklikleri zamanında EGO’ya bildirmek zorundadır. / (7) EGO, teknolojinin getirdiği her türlü yeniliği özel toplu taşıma araçlarında uygulama hakkına sahiptir. Bu yeniliklerin şartnamede belirtilmiş olması gerekmez.” Şeklindeki düzenlemeler ile özel toplu taşıma araçlarının faaliyet gösterebilmeleri için EGO Genel Müdürlüğü ile bu konuda sözleşme yapmaları gerektiği belirtilmiş ve bu sözleşme sonrası hat hakkı sahibinin yerine getirmesi gereken usuli işlemler düzenleme altında alınmıştır. Dava dışı taşıma şirketleri ile EGO Genel Müdürlüğü arasında imzalanan 05.08.2008 tarihli sözleşme de bu kapsamda imzalanan bir sözleşmedir.
05.08.2008 tarih ve Özel Taşıma Araçları Sözleşmesi’nin ‘ Taşıma Ücret Tarifesi ve Mali Konular ‘ başlıklı 12. Maddesinin ‘b’ bendinde, işleticinin araç başına her ay EGO’ya 1500 tam bilet tutarı durak katkı payı ödemek zorunda olduğunun belirtildiği, aynı sözleşmenin ‘Sözleşmenin Feshi’ başlıklı 15. Maddesinin ‘d’ bendinde ise durak katılım payının ödenmemesinin, sözleşmenin feshi sebepleri arasında sayıldığı anlaşılmaktadır. Sözleşmenin Uygulanacak Diğer Hükümler’ başlıklı 31. Maddesinde; bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde EGO şartnamesi, Özel Halk Otobüsleri Yönetmeliği ile UKOME kararlarının geçerli olacağı belirtilmiş, Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu ya da benzeri özel hukuk mevzuatına atıf yapılmamıştır.
Dosya kapsamında edinilen bilgi ve belgeler ile yukarıda incelenen yasal mevzuat birlikte ele alındığında, davacı ile dava dışı şirketler arasında imzalanan Sincan Ankara Hattı devir sözleşmesinin dayanağını oluşturan 05.08.2008 tarihli sözleşmenin, Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı EGO Genel Müdürlüğü ile dava dışı taşıma şirketleri arasında 5393 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye istinaden, bir kamu hizmetinin yürütülmesine esas olmak üzere Ankara Büyükşehir Belediyesi Ego Genel Müdürlüğü Özel Toplu Taşıma Araçları Yönetmeliği çerçevesinde imzalanan matbu nitelikte bir sözleşme olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca sözleşme içeriği incelendiğinde özel hukuk hükümlerine göre tarafların eşitliği prensibi gereğince imzalanan bir sözleşme niteliğinde olmadığı, idareye tek taraflı üstün hak ve yetkiler tanıyan, usul ve esasları yönetmeliklerle belirlenen idari niteliğe haiz bir sözleşme olduğu kanaatine ulaşılmıştır. Bu nedenlerle uyuşmazlığın 2577 sayılı Kanun’un 2./1-c Maddesi kapsamında idari yargı yerinde görülmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin 09.01.2015 gün ve 2014/1146 Esas, 2015/13 Karar sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
S O N U Ç : Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin 09.01.2015 gün ve 2014/1146 Esas, 2015/13 Karar sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 28.12.2015 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
|
Başkan Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye Ali ÇOLAK
Üye Süleyman Hilmi AYDIN |
Üye Yusuf Ziyaattin CENİK
Üye Mehmet AKBULUT |
Üye Alaittin Ali ÖĞÜŞ
Üye Yüksel DOĞAN |