|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2022/27 KARAR NO : 2022/100 KARAR TR : 28/02/2022 |
ÖZET: Davalı Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (ESKİ) tarafından kaçak su kullanıldığı iddiasıyla tahakkuk ettirilen para cezasının iptali istemiyle açılan davanın, İDARİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk. |
K A R A R
Davacı : Ö... M.... İnş. G... D...Amb. İth. İhr. San ve Tic. Ltd. Şti.
Vekili : Av. N..Ç Av. S. Ç
Davalı : Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi (ESKİ) Genel Müdürlüğü
Vekili : Av. S. Ö
I. DAVA KONUSU OLAY
1. Davacı vekili; Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Sazova Mahallesi, ... Ada, .. parselindeki adreste ... nolu elektronik kartlı sayaç inşaat aboneliği tesisinden sonra 01/09/2021 tarihinde yapılan kontrolde, binaların bittiği, oturanların olduğu, .... nolu elektronik kartlı sayacın sadece ... numaralı binayı beslediği, bağımsız bölümlerin şebeke hattına direkt bağlı olduğu tespit edildiğinden bahisle davalı idarece tahakkuk ettirilen 34.827,15 TL'niniptaline karar verilmesi istemiyle adli yargı yerine müracaat etmiştir.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. Adli Yargıda
2. Eskişehir 3. Sulh Ceza Hâkimliğinin D.İş. 2021/5191 sayılı dosyasında 17/11/2021 tarihinde, başvuruya bakmakla görev ve yetkili merciinin İdare Mahkemeleri olduğundan bahisle başvurunun görev yönünden reddine dair verdiği karar 30/11/2021 tarihinde kesinleşmiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:
"... Somut olayda; 01/09/2021 tarihinde kontrol amaçlı adrese gidildiğinde binaların bittiği, oturanların olduğu, 339128 nolu Elektronik Kartlı Sayacın sadece ... numaralı binayı beslediği ve diğer bağımsız bölümlerin şebeke hattından direk bağlı olduğunun tespit edildiği, ESKİ Tarifeler Yönetmeliği'nin 41.maddesi "Abone iken veya abone olmaksızın ESKİ' ye ait su dağıtım şebeke hattı veya şebeke yolundan, kuyu veya kaynaktan boru döşeyerek, motor bağlayarak, şebekeyi delerek, sayacı söküp yerine boru bağlayarak, kayıtsız sayaç takmak veya abone olmadan sayaç takarak, sayacın tüketimini doğru olarak kaydetmesini önleyecek bir tertibat kurarak, mühür kopararak (mukavelesiz) su temin etmek ve kullanmak, şehir şebeke suyu haricinde, kendi imkanları ile ESKİ’ nin görev alanı içerisinde kalan yer altı veya yerüstü kaynaklarından izinsiz ve ruhsatsız olarak su temin ederek atık su üretmek işlenmesi yasak olan fiillerden olup, aynı zamanda su hırsızlığı suçunu oluşturduğundan, bu gibiler hakkında yasal soruşturma yapılmakla birlikte, tespit edilen kaçak su ve atık su tüketim miktarı, cezalı olarak tahakkuk ve tahsil edilir ve kaçak bağlantı iptal edilir." hükmü gereğince muteriz hakkında uygulanan idari yaptırım kararlarına karşı yapılan başvurularda idari yargının görevli olduğu..."
3. Davacı, aynı yöndeki taleple bu kez idari yargı yerinde dava açmıştır.
B. İdari Yargıda
4. Eskişehir 2. İdare Mahkemesince E.2021/940 sayılı dosyada 07/12/2021 tarihinde, davanın adlî yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varıldığından bahisle, görevli yargı yerinin belirlenmesi için dosyaların Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine, Uyuşmazlık Mahkemesi kararına kadar uyuşmazlığın incelemesinin ertelenmesine karar verilmiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:
"... Olayda taraflar arasında abonelik sözleşmesi bulunduğu ve dava konusu işlemin de Abone Sözleşmesi ve onun işaret ettiği Tarifeler Yönetmeliği hükümlerine istinaden ve kullanılan su tüketimi dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda kaçak su bedeli tahakkuk ettirildiği görülmektedir.
Bu nedenle, idari bir sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanmayan, davacı abone ile davalı idare arasında yapılmış su abone sözleşmesine dayalı olarak ortaya çıkan uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, anılan uyuşmazlıkla ilgili Eskişehir 3. Sulh Ceza Hakimliğinin 17/11/2021 tarih ve 2021/5191 Değişik İş Nolu kararı kesinleşmiş olduğu anlaşıldığından; yukarıda hükmüne yer verilen 2247 sayılı Kanun uyarınca görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvuru zorunluluğu doğmuştur..."
III. İLGİLİ HUKUK
A. Mevzuat
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun "İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı" başlıklı 2. maddesi şöyledir:
"1. İdari dava türleri şunlardır:
a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları,
b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları
c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.
2. İdari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler."
6. Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliği 'nin; "Kaçak su kullanımı" başlıklı 41. maddesi şöyledir:
" Abone iken veya abone olmaksızın ESKİ’ye ait su dağıtım şebeke hattı veya şebeke yolundan, kuyu veya kaynaktan boru döşeyerek, motor bağlayarak, şebekeyi delerek, sayacı söküp yerine boru bağlayarak, kayıtsız sayaç takmak veya abone olmadan sayaç takarak, sayacın tüketimini doğru olarak kaydetmesini önleyecek bir tertibat kurarak, mühür kopararak (mukavelesiz) su temin etmek ve kullanmak, şehir şebeke suyu haricinde, kendi imkanları ile ESKİ’nin görev alanı içerisinde kalan yer altı veya yerüstü kaynaklarından izinsiz ve ruhsatsız olarak su temin ederek atık su üretmek işlenmesi yasak olan fiillerden olup, aynı zamanda su hırsızlığı suçunu oluşturduğundan, bu gibiler hakkında yasal soruşturma yapılmakla birlikte, tespit edilen kaçak su ve atık su tüketim miktarı, cezalı olarak tahakkuk ve tahsil edilir ve kaçak bağlantı iptal edilir."
7. Aynı Yönetmeliğin " Usulsüz su verme" başlıklı 43. maddesi ise şöyledir:
" (1) Aboneler, daimi veya geçici bağlantı yaparak başkalarına usulsüz su veremez. Usulsüz su veren abonenin suyu kesilir. Usulsüz su kullanımından dolayı suyu alan ve verenden 50 şer m3 su bedeli yüksek tarifeden ceza olarak tahsil edilir.
(2) İnşaat abonelerinin, ESKİ’ ye ibraz ettikleri yapı ruhsatı haricinde, aynı sayaçtan su alarak, ruhsatlı veya ruhsatsız başka bir inşaat yapmaları halinde (farklı ada,parsel), usulsüz su kullanma meydana geleceğinden bu abonelerin suyu kesilir.
(3) Yapılmakta olan diğer inşaatın, yapı ruhsatı ESKİ’ye ibraz edilip varsa eksik alınan su tüketim miktarı 14.6.a maddeye göre hesap edilerek, kendi tarife türünden 100 m3 su bedeli karşılığı ceza ile birlikte tahakkuk yapılır ve varsa teminat alındıktan sonra suyu açılır"
B. Yargı Kararları
8. Danıştay Sekizinci Dairesinin 11/11/2021 tarihli ve E.2018/6979, K.2021/5244 sayılı kararının; abonman sözleşmesi dışında, kaçak su kullanımı nedeniyle cezalı kaçak su bedeli istenmesine dair uyuşmazlıkların idare mahkemelerinin görev alanında olduğunu belirten ilgili kısmı şöyledir:
"... Uyuşmazlıkta; Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü Sülfürik Asit Fabrikasına şebeke suyu hattından tek bir girişin olduğu, bu girişin 2'sinde sayaç takılmak suretiyle kolektör hat ile 3 dağıtım hattına ayrıldığı, 1 numaralı sayacın kullanma suyu deposu girişindeki şebeke suyu kollektöründe bulunan sülfirik asit fabrikası ve asit lojmanları su tüketim toplamını gösteren sayaç olduğu, 2 numaralı sayacın kullanma suyu deposundan asit lojmanlarına su beslemesini gösteren sayaç olduğu, 3 numaralı sayacın ise su deposuna girmeden direkt fabrikaya giden su hattı tüketimini gösteren sayaç olduğu; 1 ve 2 numaralı sayaçlar için aboneliğin bulunduğu, ancak 3 numaralı sayaç için 22/08/2017 tarihinde yapılan denetimde sayaçlı abonesiz su kullanıldığının tespitinin yapıldığı ve 05/09/2017 tarihinde 3 numaralı sayaç için abonelik başvurusunun oluşturulduğu, abonelik sözleşmesi yapılmadan önce sayaçlı abonesiz su kullanıldığından bahisle 307.931,71-TL kaçak kullanım bedelinin tahakkuk ettirildiği; dolayısıyla davacı ile davalı idare arasında 3 numaralı sayaca ilişkin daha önceden belirlenmiş bir abonelik sözleşmesinin bulunmadığı, bu haliyle davacı adına 307.931,71-TL kaçak kullanım bedeli tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemin, idarece kamu gücüne dayanılarak hazırlanmış ve tek taraflı olarak uygulanan bir idari işlem niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda; uyuşmazlık konusu işlemin idari yargının görev alanına giren işlemlerden olduğu ve işin esasına girilerek bir değerlendirme yapıldıktan sonra karar verilmesi gerektiğinden, görev nedeniyle davayı reddeden İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır..."
9. Uyuşmazlık Mahkemesinin 03/05/2021 tarihli ve E.2021/238, K.2021/294 sayılı kararının, Davalı Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İSU) tarafından abonesiz ve kaçak su kullanıldığı iddiasıyla tahakkuk ettirilen para cezasının iptali istemiyle açılan davanın idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiğini ifade ettiği ilgili kısmı şöyledir:
"...Dosyanın incelenmesinden, davacıya ait olan işyerinde yapılan kontrolde otel içinde havuz kenarında bulunan musluktan direk bağlantı yapılarak su kullanılmadığının ve kaçak kullanımın türünün 'aboneli sayaçsız su kullanımı' olduğunun 09/06/2018 tarihinde Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğünün kaçak ve/veya usulsüz su kullanım tutanağı ile tespit edildiği; bu tutanak doğrultusunda 17/9/2018 tarihli olurla işyerinde aboneli, sayaçsız su kullanıldığı dolayısıyla İSU Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliğinin 38/B maddesine göre kaçak su kullanımından dolayı davacının siciline 52.158,15-TL'lik para cezası tahakkuk ettirildiği; uygunsuz olarak bağlanan tesisatın körlenerek, iptal edildiği; su kullanımı yapılacak ise ivedilikle kuruma müracaat edilerek abone olunması gerektiği; aksi halde kurumca yapılacak ikinci bir kontrolde tekrar aykırılıklar tespit edilirse yasal işlem yapılacağı; para cezasının 14 gün içerisinde ödenmemesi halinde Yönetmeliğin 37. maddesi hükmünün yerine getirileceği yolunda işlem tesis edildiği; davacının bu işleme bir dizi itirazda bulunduğu; ancak bir sonuç alamadığı, dolayısıyla işlemin iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmıştır..."
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
10. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL’ın başkanlığında, Üyeler Birol SONER, Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Aydemir TUNÇ, Nurdane TOPUZ ve Ahmet ARSLAN’ın katılımlarıyla yapılan 28/02/2022 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince, anılan Kanun'un 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, Mahkemece idari yargı dosyasının ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
11. Raportör-Hâkim Engin SELİMOĞLU'nun, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
12. Dava; davacı şirketin yaptığı konut inşaatı sebebiyle 339128 nolu elektronik kartlı sayaç inşaat aboneliği tesis edildiği,01/09/2021 tarihinde yapılan kontrolde, binaların bittiği, oturanların olduğu, 339128 nolu elektronik kartlı sayacın sadece 369 numaralı bağımsız bölümü beslediği, diğer bağımsız bölümlerin şebeke hattına direkt bağlı olduğu tespit edilerek ceza makbuzu tanzim edildiğinden bahisle, davacı hakkında düzenlenmiş olan cezanın iptaline karar verilmesi talebiyle açılmıştır.
13. Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, Anayasa'da belirtilen mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak amacı doğrultusunda belediyelerce yerine getirilen kamu hizmetleri arasında yer alan su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek üzere; Büyükşehir Belediyesine bağlı, müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kanunla kurulmuş bir kamu kuruluşu olup, bu kuruluşun kişilere sağladığı hizmete ilişkin işlemlerinin yargısal denetimini yapacak yargı düzenini belirleyebilmek için, işlemin özel hukuk ilişkilerinden veya kamusal yetkilerin kullanılmasından doğup doğmadığına bakılmalıdır.
14. Kamu idarelerince elektrik, su ve doğalgaz gibi belli bir tarife üzerinden bedeli belirlenmek suretiyle dağıtılan kamu hizmetlerinden, taraflar arasında imzalanan abonman sözleşmesi karşılığında yararlanılmakta olup, bu sözleşmelerde hizmet konusu ile şartlarının ve karşılıklı hak ve borçların belirlendiği, sözleşmede hüküm altına alınan hususlarda tarafların edimlerini yerine getirmekten kaçınmaları halinde ise, yine sözleşme gereğince cezai şartlara ilişkin hükümlerin uygulanacağı açık olduğundan, bu sözleşmelerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıkların özel hukuk hükümleri uyarınca adli yargı yerinde çözümleneceği tartışmasızdır.
15. Bununla birlikte, bu tür kamu hizmetlerinin ifası sırasında idarenin tek taraflı ve kamu gücüne dayalı olarak yerine getirdiği idari tasarruflarından doğan uyuşmazlıkların da idari yargı alanında çözümleneceğinin kabulü gerekmektedir.
16. Olayda, taraflar arasında inşaat abonelik sözleşmesi bulunduğu, ancak yapılan kontrolde inşaatın bittiği, konutlardan birinde inşaat aboneliği üzerinden, diğer konutlarda isekonut aboneliği tesis edilmeden su kullanımı yapıldığı; bunun üzerine su abonesi olmayan kişilerce kullanılan su tüketimi dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda davacı şirkete kaçak su bedeli tahakkuk ettirildiği görülmektedir.
17. Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri, Uyuşmazlık Mahkemesi ile Danıştay 8. Dairesinin kararları ve somut olay birlikte değerlendirildiğinde; Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ESKİ Genel Müdürlüğünce tahakkuk ettirilen ve davacı tarafından iptali istenen 3. şahıslarca abone olmaksızın kullanılan kaçak su bedelinin davacı şirketten cezalı olarak tahsiline dair işlemin, idare tarafından tek yanlı ve kamu gücüne dayalı olarak tesis edildiği, bu nedenle davanın idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
18. Bu durumda; Eskişehir 2. İdare Mahkemesinin 07/12/2021 tarihli ve E.2021/940 sayılı başvurusunun reddine karar verilmesi gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde İDARİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Eskişehir 2. İdare Mahkemesinin 07/12/2021 tarihli ve E.2021/940 sayılı BAŞVURUSUNUN REDDİNE,
28/02/2022 tarihinde, Üyeler Birol SONER, Nilgün TAŞ ve Doğan AĞIRMAN’ın KARŞI OYU ve OY ÇOKLUĞU İLE KESİN OLARAK karar verildi.
|
Başkan Muammer TOPAL |
Üye Birol SONER |
Üye Nilgün TAŞ |
Üye Doğan AĞIRMAN |
|
|
Üye Aydemir TUNÇ |
Üye Nurdane TOPUZ |
Üye Ahmet ARSLAN |
KARŞI OY
Dava; davacı şirketin yaptığı konut inşaatı sebebiyle elektronik kartlı sayaç inşaat aboneliği tesisinden sonra yapılan kontrolde, binaların bittiği, oturanların olduğu, elektronik katlı sayacın sadece 369 numaralı binayı beslediği, diğer bağımsız bölümlerin şebeke hattına direkt bağlı olduğu tespit edildiğinden bahisle davalı tarafından tahakkuk ettirilen kaçak su ve atık su tüketim bedelinden oluşan cezalı tahakkukun iptali istemine ilişkindir.
ESKİ (Eskişehir Su ve kanalizasyon idaresi) Genel Müdürlüğü 2560 Sayılı Kanun ile kuruluşmuş, Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen biçimde özel hukuk hükümlerine göre idare edilen bir kamu kuruluşu olması yanında, ticari şekilde veya iktisadi esaslara göre işletilen, yaptığı işler itibariyle de ticarethane sayılmakta ve sonucu itibariyle de çok açık biçimde tacir sıfatını taşımaktadır. Eldeki uyuşmazlık özel hukuk tüzel kişisi davacının kaçak su kullandığı gerekçesiyle yapılan cezalı kaçak su ve atık su tüketim bedelinden oluşan tacirler arası haksız eylemden kaynaklanan uyuşmazlığın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğunu düşündüğümüzden sayın çoğunluğun görüşüne katılmıyoruz. 28/02/2022
|
Üye Birol SONER |
Üye Nilgün TAŞ |
Üye Doğan AĞIRMAN |