OLAY : Van İli Sanayi Sitesinde oto bakım ve tamir atölyesinde çalışan sanık F.E.'in olaydan önce, çalıştığı yere gelerek kendisiyle tanışan ve araç tamiri yaptıran asker bir kişiden aldığı Kara Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde kayıtlı savunma amaçlı el bombasını yine tamirhaneye gelen bir müşterisine sattığı ileri sürülerek eylemine uyan Türk Ceza Yasasının 264/5. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Van Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 29/1/1996 gün ve 106-24 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.

VAN AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 13.11.1996 gün ve 46-260 sayıyla; Ele geçirilen el bombasının Türk Silahlı Kuvvetleri'nde kullanılan mühimmat olduğunun saptandığı, sanığın 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın 131. maddesi uyarınca yargılanması gerektiği ve yargılama görevinin Askeri Yargı yerine ait bulunduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karar sanık tarafından temyiz edilmiştir.

YARGITAY 8. CEZA DAİRESİ: 17.12.1997 gün ve 16028-17925 sayılı ilamıyla; Temyiz dilekçesinin süresi içinde verilmediği nedeni ile temyiz isteğinin reddine karar vermiştir.

VAN 21. JANDARMA SINIR TÜMEN KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 17.3.1998 gün ve 422-61 sayıyla; Sivil kişi sanığın eylemi, Askeri Ceza Yasası'nın 131. maddesinde belirtilen "askeri eşyayı satmak" olarak nitelendirilse dahi bu suçların, asker olmayan kişilerin hangi hallerde askeri mahkemelerde yargılanacaklarının düzenlendiği 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın 11. maddesinde yer almadığı, bu nedenle sanığı yargılama görevinin askeri mahkemeye ait olmadığı gerekçesiyle 353 sayılı Yasa'nın 19 ve 176. maddeleri uyarınca mahkemenin görevsizliğine ve oluşan olumsuz görev uyuşmazlığının çözümlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine karar vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşmiştir.

Böylece, adli ve askeri yargı yerleri arasında 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Yasa'nın 14. maddesinde belirtilen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuş, dosya Van 21. Jandarma Sınır Tümen Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nin 28.4.1998 gün ve 422 sayılı yazıları ekinde Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı'na gönderilmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Mustafa Bumin'in Başkanlığında, Üyeler: Teoman Üneri, Casim Yılmaz, Seydi Yetkin, Fahrettin Demirağ, Dr. Ferhat Ferhanoğlu ve A. Necmi Özler'in katılımlarıyla yapılan 3.7.1998 günlü toplantıda, Raportör-Hakim G. Fatma Büyükeren'in davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Erdoğan Güneş ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İrfan Yılmazlar'ın davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü: 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığını taşıyan 9. maddesinde; "Askeri mahkemelerin görevleri, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara bakmak" olarak sayılmıştır.

Askeri suç ise, öğretide ve uygulamada;

a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Yasası'nda yazılı olan; başka bir anlatımla, Askeri Ceza Yasası dışında hiç bir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Yasası'nda, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,

c) Türk Ceza Yasası'na atıf suretiyle, askeri suç haline getirilen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa edilmektedir.

Olay kısmında ve yerel mahkemelerin görevsizlik kararlarında belirtildiği üzere; olumsuz görev uyuşmazlığı, asker kişi olmayan (sivil) kişi sanık F.E.'in Türk Silahlı Kuvvetlerinde kullanıldığı saptanan el bombasını bulundurmak ve satmak eylemi nedeniyle cezalandırılması istemiyle açılan kamu davası nedeniyle doğmuştur.

Sanığın sivil kişi olması gözönünde tutularak, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılama koşullarını belirleyen 11. maddesi yönünden öncelikle değerlendirme yapılmalıdır. Anılan Yasa'nın 11. maddesinde sayılan suçlar arasında, sanığa yüklenen "el bombası bulundurmak ve satmak" suçu bulunmamaktadır.

Diğer yandan, 1632 sayılı Askeri Ceza Yasası'nın 192. maddesinde "..... askeri eşyayı satın almak, rehin alarak kabul etmek ve gizlemek fiillerine dair 131. maddede yazılı suçlar askeri mahkemelere tabi olmayan siviller tarafından yapılırsa umumi mahkemeler bu kanun hükümlerini tatbik ederler" hükmünün yer alması karşısında; Sanığa yüklenen ve iddianamede gösterilen fiilin, Askeri Ceza Yasası'nın 131. maddesindeki "askeri eşyayı gizlemek" olarak nitelendirilmesi halinde dahi davanın görüm ve çözümü adli yargı yerinin görevinde bulunmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, olumsuz görev uyuşmazlığına konu olan kamu davasının adli yargı yerinde görülmesi ve Van Ağır Ceza Mahkemesinin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Anlaşmazlığın niteliğine göre davanın Adli yargı yerinde görülmesi gerektiğine, bu nedenle Van Ağır Ceza Mahkemesi'nin 13.11.1996 gün ve 46-260 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına 3.7.1998 gününde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.