|
T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2023/238 KARAR NO : 2023/370 KARAR TR : 15/05/2023 |
ÖZET: İdari para cezası niteliğindeki hasar bedelinin tahsili amacıyla tesis edilen işlem ile bu işlemin dayanağı belediye encümen kararının iptali istemiyle açılan davanın, ADLİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk. |
|
|
|
|
|
K A R A R
Davacı : R.A
Vekili : Av. Ö. M
Davalı : Alanya Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. B. B
I. DAVA KONUSU OLAY
1.Davacı vekili, davacı tarafından işletilen şirket tarafından yapılmakta olan inşaat alanında önlem alınmadan 5. kattan kalıpların aşağıya atılması suretiyle 40 metre uzunluğunda 1 metre genişliğinde kaldırımın bozulduğu gerekçesiyle belediye zabıta memurlarınca tanzim edilen 11/04/2022 tarih ve 3483 numaralı tespit tutanağına istinaden,Alanya Belediye Encümeni tarafından,5393 sayılı Belediye Kanunu, 1608 sayılı 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 (1924) Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve Belediye Emir ve Yasakları Uygulama Yönetmeliği'nin 129. maddesi uyarınca davacının suçunun sabit olduğundan bahisle verilen 27/10/2022 tarih ve 3255 sayılı 31.080 TL'lik hasar bedelinin tahsili kararının iptali istemiyle adli yargı yerine başvuruda bulunmuştur.
II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ
A. Adli Yargıda
2. Alanya 1. Sulh Ceza Hâkimliği 29/12/2022 tarih ve D. İş No.2022/3777 sayılı kararı ile, "davaya konu edilen işlemin idari para cezası olmadığı gibi bir idari yaptırım olarak kanuni dayanağı da olmayan zarar-ziyan bedelinin tahsiline yönelik, tek yanlı ve icrai; tipik bir idari işlem olduğu bu işlemin iptali istemiyle açılan davada idari yargının görevli olduğu" gerekçesiyle 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 281/-b maddesi uyarınca Hakimliğin görevsizliği nedeniyle başvurunun reddine karar vermiş, karara karşı davacı vekili tarafından yapılan itiraz Alanya 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 13/01/2023 tarihli ve D.İş No.2023/182 sayılı kararı ile kesin olarak reddedilmiştir.
3. Davacı vekili, bunun üzerine aynı istemle idari yargı yerinde iptal davası açmıştır.
B. İdari Yargıda
4. Antalya 5. İdare Mahkemesi 09/02/2023 tarih ve E.2023/189 sayılı kararı ile, davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu gerekçesiyle, 2247 sayılıKanun'un 19. maddesi uyarınca görevli yargı yerinin belirlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine ve dosya incelemesinin bu konuda Uyuşmazlık Mahkemesince karar verilinceye kadar ertelenmesine karar vermiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:
"Dava dosyasının incelenmesinden, davacı tarafından, Antalya ili, Alanya ilçesi, Mahmutlar mahallesi, Öğretmen Ahmet Keşoğlu Sokak No:642/B adresinde devam etmekte olan inşaat çalışması sırasında 5. kattan atılan kalıplar nedeniyle kaldırımın bozulduğu gerekçesiyle Belediye Zabıta Memurlarınca tanzim edilen 11/04/2022 tarih ve 3483 no'lu tespit tutanaklarına dayanarak 5393 sayılı Belediye Kanunu, 1608 sayılı yasa, 5326 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca davacıdan 31.080,00-TL hasar bedelinin tahsiline yönelik Alanya Belediye Encümeni'nin 27/10/2022 tarih ve3255 sayılı kararının iptali istemiyle ilk olarak Alanya 1. Sulh Ceza Hakimliği'ne itiraz edildiği, Alanya 1. Sulh Ceza Hakimliği'nin 29/12/2022 tarih ve Değişik İş No:2022/3777 sayılı kararı ile uyuşmazlığın idari yargı alanına girdiği gerekçesiyle "Görevsizlik" kararı verildiği, bu karara karşı yapılan itirazın ise Alanya 2. Sulh Ceza Hakimliği'nin 13/01/2023 tarih ve Değişik İş No:2023/182 sayılı kararı ile kesin olarak reddedilmesi üzerine bakılan davanın Mahkememizde açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta; davacının idari para cezası/hasar bedeli ile cezalandırılmasına karar verildiği, kararın bu haliyle 5326 sayılı Kanun’un 16. maddesinde belirtilen idari yaptırım türlerinden olduğu, 1608 sayılı Kanun'da bu idari yaptırımlara karşı itiraz konusunda görevli mahkemenin gösterilmediği anlaşılmıştır.
Bu durumda, Kabahatler Kanunu’nun 5560 sayılı Kanun’la değişik 3. maddesinde belirtildiği üzere, idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde uygulanacağı nedeniyle, görevli mahkemenin belirlenmesinde 5326 sayılı Yasa hükümleri dikkate alınacağından 31.080,00-TL hasar bedelinin davacı şirketten tahsiline ilişkin 27/10/2022 tarih ve 3255 sayılı Alanya Belediyesi Encümen kararına karşı açılan işbu davanın görüm ve çözümünde, anılan Kanunun 27. maddesinin (1) numaralı bendi uyarınca adli yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır."
III. İLGİLİ HUKUK
5. 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun'un 1. maddesi şöyledir:
"Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.
Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir.
Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır."
6. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Altyapı kazı izni harcı” başlıklı Mükerrer 79. maddesi şöyledir:
“Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde umumi hizmet alanlarında yapılacak kazı işlemleri için belediyece verilecek altyapı kazı izni, altyapı kazı izni harcına tabidir. Bu harcın mükellefi altyapı kazı izni talebinde bulunanlardır.
Altyapı kazı izni harcının matrahı, öncelikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan birim fiyatlar olmak üzere Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı veya bunların ilgili birimlerince yayımlanan birim fiyatlarının, bu idarelerde kazı alanı türü itibarıyla birim fiyatının olmaması halinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan birim fiyatlarının, kazı alanıyla çarpılması sonucu bulunan ve alan tahrip tutarı olarak tanımlanan tutardır. Altyapı kazı izni harcı, alan tahrip tutarı üzerinden binde 2 oranında alınır. Cumhurbaşkanı belediye grupları itibarıyla bu oranı yarısına kadar indirmeye, on katına kadar artırmaya yetkilidir.
Bu madde kapsamında verilecek altyapı kazı izinleri için ilgili belediyeden altyapı kazı izni belgesi alınır. Altyapı kazı izni başvuruları on beş gün içerisinde sonuçlandırılır. Altyapı kazı alanı ile kazı sırasında diğer altyapı tesislerine zarar verilmesi halinde bu tesisler kazıyı yapan tarafından eski haline getirilir. Altyapı kazı alanı, alan tahrip tutarının peşin yatırılması veya alan tahrip tutarı kadar teminat verilmesi halinde belediyece de kapatılabilir. İzinsiz altyapı kazısı yapanlara veya altyapı kazı alanını usulüne uygun kapatmayanlara belediye encümenince alan tahrip tutarının beş katına kadar idari para cezası verilir. İdari para cezası, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu yerlerin alan tahrip tutarı, varsa teminatı düşülerek ayrıca tahsil edilir.”
7. Kanun'da davacının işlediği ileri sürülen kabahate ilişkin idari yaptırım düzenlenmiş, ancak bu idari yaptırımakarşı kanun yoluna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
8. 30/03/2005 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’un 31. maddesi ile değişik 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 3. maddesi şöyledir:
“ Bu Kanunun;
a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde,
b) Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında,
uygulanır.”
9. Bu Kanun'un “Başvuru yolu” başlıklı 27. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idari yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idari yaptırım kararı kesinleşir.”
10. Alanya Belediyesi Meclisinin 04/01/2022 tarih ve 2022/8 sayılı kararı ile kabul edilen Alanya Belediye Başkanlığı Belediye Emir ve Yasakları Uygulama Yönetmeliği'nin 53. maddesi şöyledir:
"Yollardavemeydanlarda,belediyeninizniolmadançukuraçmakveherne maksatlaolursaolsunyerikazmakyasaktır.Bugibiişler,yollarınenazkullanıldığı zamanlarda yapılacak ve gündüzleri münasip bir işaret konulacak, geceleri de aydınlatıcı ve uyarıcıışıkyakılacaktır.AyrıcaBelediyedenizinalınıp,harcıdayatırılmışolacaktır. Aksine hareket edenlere cezai müeyyide uygulanır."
11. Aynı Yönetmeliğin "Uygulama" başlıklı 121.maddesi şöyledir:
"Bu yönetmelikte öngörülen emir ve yasaklarariayet etmeyenler hakkında; 1608 Sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâm-ı Cezaiye Hakkında Muaddil Kanunun 1. (5326Sayılı KabahatlerKanununun32.maddesikapsamında)ve2. maddesince Belediye Encümenikararıyla,5326sayılıKabahatlerKanununun33.36.37.38.41ve42. maddelerince ise Belediye Zabıta görevlileri tarafından cezai işlem yapılır."
11. Aynı Yönetmeliğin "Hüküm bulunmayan haller" başlıklı 129. maddesi şöyledir:
"Bu sayılanların dışında zabıt ve onayı gerektiren olaylarda bütün idari cezaları vermeye ve tespite Belediye Encümeni yetkilidir."
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
A. İlk İnceleme
12. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL'ın Başkanlığında, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Eyüp SARICALAR, Ahmet ARSLAN, Mahmut BALLI ve Bilal ÇALIŞKAN’ın katılımlarıyla yapılan 15/05/2023 tarihli toplantısında; 2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince, anılan Kanun'un 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, Mahkemece idari yargı dosyasının ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.
B. Esasın İncelenmesi
13. Raportör-Hâkim Süleyman ARIDURU'nun davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
14. Dava, hasar bedelinin tahsiline ilişkin Alanya Belediye Encümen kararının iptali istemiyle açılmıştır.
15. Olayda, Antalya ili, Alanya ilçesi, .... Mahallesi, Öğretmen .... Sokak No:... /../B adresinde davacı tarafından işletilen A. A. İ adlı şirket tarafından yapılmakta olan inşaat alanında önlem alınmadan 5. kattan kalıpların aşağıya atılarak 40 metre uzunluğunda 1 metre genişliğinde kaldırımın bozulduğuna ilişkin zabıta memurlarınca düzenlenen 11/04/2022 tarih ve 3483 sayılı tespit tutanağına istinaden, Fen İşleri Müdürlüğünün hasar tespit yazısı uyarınca 31.080 TL hasar bedelinin tahsiline ilişkin 27/10/2022 tarih ve 3255 sayılı Alanya Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle dava açıldığı, dava dosyası kapsamında yapılan incelemede, ilgili encümen kararında dava konusu edilen hasar bedelinin tahsiline "5393 sayılı Belediye Kanunu, 1608 sayılı Yasalar, 5326 sayılı Kanunun ilgili maddeleri ile Belediye Emir ve Yasakları Uygulama Yönetmeliğinin 129. maddesi" uyarınca karar verildiğinin belirtilmesine karşın ilgili Kanunların hangi maddelerine dayanılarak işlem tesis edildiğine yönelik bir bilgiye rastlanılmamış ise de, işlemin dayanaklarından birinin yukarıda anılan Yönetmelik olduğu ve talep edilen hasar bedelinin Yönetmeliğin 129. maddesi kapsamında verilen idari para cezası niteliğinde olduğu değerlendirilmiştir.
16. Bu bağlamda, yukarıda izah edilen düzenlemelere göre; Kabahatler Kanunu’nun, idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde uygulanacağı; diğer kanunlarda görevli mahkemenin gösterilmesi durumunda ise uygulanmayacağı anlaşılmaktadır.
17. Görev kuralları kamu düzenine ilişkin olduğundan, görev konusunda taraflar için bir müktesep hak doğmayacağı; bu nedenle, yeni bir kanunla kabul edilen görev kurallarının, geçmişe de etkili olacağı, bilinen bir genel hukuk ilkesidir.
18. Davanın açıldığı andaki kurallara göre görevli olan mahkeme, yeni bir kanun ile görevsiz hale gelmiş ise, (davanın açıldığı anda görevli olan ve fakat yeni kanuna göre görevsiz hale gelen) mahkemenin görevsizlik kararı vermesi gerekeceği; ancak, yeni kanundaki görev kuralının, değişikliğinyürürlüğe girmesinden sonra açılacak davalarda uygulanacağına dair intikal hükümlerinin varlığı halinde, mahkemece görevsizlik kararı verilemeyeceği açıktır.
19. Diğer taraftan, dava görevsiz mahkemede açılmış, bu sırada yapılan bir kanun değişikliği ile görevsiz mahkeme o dava için görevli hale gelmiş ise, mahkemenin davaya bakmaya devam etmesi gerekir.
20. İncelenen uyuşmazlıkta, uygulanan idari para cezası niteliğindeki hasar bedelinin 5326 sayılı Kanun’un 16. maddesinde belirtilen idari yaptırım türlerinden biri olduğu, 2464 sayılı Kanun ve Alanya Belediye Başkanlığı Belediye Emir ve Yasakları Uygulama Yönetmeliği uyarınca verilecek para cezalarına karşı yapılacak itiraz konusunda görevli mahkemenin gösterilmediği anlaşılmıştır.
21. Bu durumda, Kabahatler Kanunu’nun 3. maddesinde bu Kanun’un, idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde uygulanacağı belirtildiğinden, idari para cezasına karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, anılan Kanun'un 27. maddesinin birinci fıkrası uyarınca adli yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
22. Yukarıda belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak, Antalya 5. İdare Mahkemesinin başvurusunun kabulü ile Alanya 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 29/12/2022 tarih ve D.İş.2022/3777 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Davanın çözümünde ADLİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,
B. Antalya 5. İdare Mahkemesinin BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile Alanya 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 29/12/2022 tarih ve D.İş.2022/3777 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
15/05/2023 tarihinde, OY BİRLİĞİYLE KESİN OLARAK karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye
Muammer Nilgün Doğan Eyüp
TOPAL TAŞ AĞIRMAN SARICALAR
Üye Üye Üye
Ahmet Mahmut Bilal
ARSLAN BALLI ÇALIŞKAN