OLAY : Davacıya, park yasağına uymadığı nedeniyle trafik zabıtasınca 8.9.2000 gününde tanzim olunan trafik ceza tutanağı ile, 2918 sayılı K.T.K.'nun 61. maddesi uyarınca 8,500,000.- TL. para cezası verilmiş ve tutanakta adıgeçenin imzadan imtina ettiği belirtilmiştir.

Sözkonusu para cezasına karşı dava yoluna başvurmayan ve ödemede bulunmayan davacı, para cezasının 3 katı tutarı 25,500,000.- TL. amme alacağının tahsili için Malmüdürlüğünce 6183 sayılı A.A.T.U.H.K. hükümlerine göre düzenlenen 14.2.2001 tarih ve 2001/206 takip no'lu ödeme emrinin iptali istemiyle, idari yargı yerinde dava açmıştır.

ZONGULDAK VERGİ MAHKEMESİ TEK HAKİMİ'nce; 29.3.2001 gün ve E: 2001/90, K: 2001/173 sayı ile, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri Ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu Ve Görevleri Hakkında Kanun'un 6. maddesinde, vergi mahkemelerinin genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları ve bu konularda 6183 sayılı A.A.T.U.H.K.'un uygulanmasına ilişkin davaları çözümlemekle görevli olduğunun belirtildiği; uyuşmazlık konusu trafik para cezasının istenilmesine ilişkin ödeme emri uygulamasının yukarıda belirtilen kapsama girmediği; öte yandan, iptal davasına konu ödeme emri ile istenilen trafik para cezasının, 2576 sayılı Yasa'nın 5. maddesinde belirtilen idare mahkemelerinin görev alanına giren işlerden de olmadığı; bu itibarla, ödeme emri ile takip olunan kamu alacağının adli mahkemelerde dava edilmesinin gerektiği gerekçesiyle, görevsizlik kararı verilmiş; bu karar, itiraz edilmeyerek kesinleşmiştir.

Bunun üzerine davacı, aynı istekle, 16.4.2001 gününde adli yargı yerinde dava açmıştır.

ESKİPAZAR SULH CEZA MAHKEMESİ; 16.4.2001 gün ve E: 2001/20, K: 2001/21 sayı ile, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 116. maddesinde, tescil plakasına göre düzenlenen suç tutanaklarına cezanın tebliğinden itibaren 7 gün içinde yetkili mahkemeye itiraz edilebileceğinin düzenlendiği; aynı Yasa'nın 112/1. maddesinde, trafik suçlarıyla ilgili davalara trafik mahkemesinin, bulunmadığı yerlerde ise sulh ceza mahkemelerinin bakacağına işaret edildiği; ancak, aynı Yasa'nın yukarıda bahsedilen 116. maddesi incelendiğinde, Mahkemenin tescil plakasına göre düzenlenen trafik suç tutanaklarının iptaline ilişkin konularda görevli olduğunun anlaşılacağı; yine aynı Yasa'nın 115/2. maddesinde, süresinde ödenmeyen para cezaları için 6183 sayılı A.A.T.U.H.K. hükümlerinin uygulanacağı öngörüldüğünden, iptale konu ödeme emrinin de 6183 sayılı Yasa'ya göre düzenlenmiş bir idari işlem olduğu; 2577 sayılı İ.Y.U.K.'nun 2/1-a. maddesinde ilgililerin idari işlemlere karşı iptal davası açabilecekleri ve 2576 sayılı Yasa'nın 5. maddesinde de iptal davalarına bakma görevinin idare mahkemelerine ait olduğu hususlarının düzenlendiği; bu durumda, trafik suç tutanağına karşı açılmayıp, 6183 sayılı A.A.T.U.H.K.'a göre tanzim edilen ve idari işlem niteliği taşıyan ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davaya bakma görevinin idare mahkemelerine ait olduğu gerekçesiyle, Mahkemenin görevsizliğine ve iki yargı kolu arasında ortaya çıkan olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi için 2247 sayılı Yasa'nın 19. maddesi uyarınca Uyuşmazlık Mahkemesi'ne gönderilmek üzere dava dosyasının Eskipazar Cumhuriyet Başsavcılığına tevdiine karar vermiştir. İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü'nün, Ali HÜNER'in Başkanlığında, Üyeler: Dr. Mustafa KILIÇOĞLU, Ümran SAYIŞ, Bekir AKSOYLU, Ayla ALKIVILCIM, Dr. Serdar ÖZGÜLDÜR ve Hıfzı ÇUBUKLU'nun katılımlarıyla yapılan 9.7.2001 günlü toplantısında, Raportör-Hakim İsa YEĞENOĞLU'nun davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Danıştay Savcısı Emin Celalettin ÖZKAN'ın davada idari yargının görevli olduğu yolundaki yazılı ve sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa'nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, Vergi Mahkemesi Tek Hakimi'nce verilen görevsizlik kararı üzerine kendine gelen davada Eskipazar Sulh Ceza Mahkemesi'nce de görevsizlik kararı verilmesi nedeniyle, anılan Yasa'nın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuş olup, hukuk alanında doğan bu uyuşmazlığın giderilmesi isteminin davanın taraflarınca ileri sürülmesi ve 15/b. maddesine göre de bu istem üzerine mahkemece dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesi'ne gönderilmesi gerekmekte iken, son görevsizlik kararını veren adli yargı yerince, ayrıca görevli merciin belirlenmesi için dosyanın re'sen gönderilmesi yolunda bir karar verilmiş olması karşısında, yargı mercilerinin Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvurmalarını düzenleyen 19. madde kapsamında uyuşmazlık doğduğunun kabulü, gerek dava ekonomisine gerekse Uyuşmazlık Mahkemesi'nin kuruluş amacına uygun olacağından, başvuruda usule ilişkin herhangi bir noksanlık görülmemiş, esas inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

Dava, trafik para cezasından doğan amme alacağının tahsili için düzenlenen ödeme emrinin iptali isteminden ibarettir.

Uyuşmazlık, 6183 sayılı A.A.T.U.H.K.'a göre düzenlenen ödeme emrine karşı açılan davaya ilişkin bulunmakla birlikte, amme alacağının doğmasına neden olan trafik para cezasının niteliğine kısaca değinmekte yarar bulunmaktadır. 13.10.1983 tarih ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile getirilen sistemde, karayolları üzerinde yolcuları, yayaları ve trafiği tehlikeye sokan ve suç oluşturan fiiller, esas itibariyle, iki grupta ele alınmış; bir kısmına trafik zabıtasınca para cezası, diğerlerine mahkemelerce hafif para cezası veya bu cezanın yanında hafif hapis cezası, belgelerin geri alınması ve iptali cezası veya işyerlerinin kapatılması cezası verilmesi öngörülmüştür. İdarenin organları eliyle idari usullere göre uygulanması ve idare hukukunun bir müeyyidesi olması nedeniyle, idari işlem niteliğini taşıyan ve bu yönüyle adli cezalardan ayrılan idari cezaların yargısal denetiminde, kural olarak, idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.

2918 sayılı Yasa'da öngörülen cezaların büyük ölçüde adli ceza kapsamında düşünülerek Hakim tarafından verilmesi esası benimsenmiş iken, yasakoyucu tarafından, kimi pratik düşüncelerden hareketle 3.11.1998 tarih ve 3493 sayılı Yasa ile, daha önce mahkemelerce verilmesi öngörülen bir kısım cezalar idari cezaya dönüştürülmüş ve 115. maddenin son fıkrasında, 116. maddede öngörülen itiraza ilişkin hüküm saklı kalmak üzere, idari para cezalarının kesin olduğu hükme bağlanmak suretiyle bu tür cezalara karşı itiraz yolu kapalı tutulmuş ve bunlara karşı açılacak davalarda görevli yargı yerini açıkça belli eden bir hükme yer verilmediği gibi, adli cezalara hükmetmekle görevli mahkemeye işaret eden 112. maddeye de herhangi bir atıfta bulunulmadığından, göreve ilişkin genel kural uyarınca idari para cezalarına karşı açılan davaların görüm ve çözümü idari yargı yerinin görevine girmektedir.

Bu kısa açıklamadan sonra, inceleme konusu ödeme emrine gelince: 2918 sayılı Yasa'nın 3493 sayılı Yasa ile değişik 115. maddesinin birinci fıkrasında, "Tahsilat derhal yapılmadığı takdirde, para cezalarının tutanağının tebliği tarihinden itibaren 10 gün içinde ödenmesi gerekir. 10 gün içinde ödenmeyen cezalar iki katına çıkar ve ödeme süresi 10 gün daha uzar, bu süre içinde de ödenmeyen cezalar üç katına çıkar." hükmüne yer verilmiş ve aynı maddenin ikinci fıkrasında, süresinde ödenmeyen para cezaları için 6183 sayılı A.A.T.U.H.K. hükümlerinin uygulanacağına işaret edilmiştir. Olayımızda, 2918 sayılı Yasa'nın 61. maddesinde öngörülen para cezasının trafik zabıtası eliyle uygulandığı; davacı tarafından, bu cezaya karşı bir dava açılmadığı ve para cezasının 115. maddede öngörülen sürelerde ödenmediği; bunun üzerine idarece, 6183 sayılı Yasa hükümlerine göre dava konusu ödeme emrinin düzenlendiği anlaşılmaktadır.

21.7.1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, "Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır." denilmiş; 3. maddesinde, para cezaları teriminin: amme, tazminat, inzibati mahiyette olsun olmasın bütün para cezalarını ifade ettiği belirtilmiş; aynı Yasa'nın İkinci Kısım-Birinci Bölümünde yer alan 54. maddede ödeme müddeti içinde ödenmeyen amme alacağının tahsil dairesince cebren tahsil olunacağı hükme bağlanarak tahsil yöntemleri gösterilmiş, 55. maddede, amme alacağını vadesinde ödemeyenlere 7 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumunun bir "ödeme emri" ile tebliğ olunacağı belirtilmiş, 58. maddede ödeme emrine itiraz hususu düzenlenmiş ve diğer maddelerde takip esaslarına yer verilmiştir.

Buna göre, tahsil dairesince tek yanlı olarak düzenlenen ve ödemede bulunulmaması halinde cebren tahsili gereken kamu alacağına ilişkin ödeme emrinin idari nitelikte bir işlem olduğu kuşkusuzdur.

Belirtilen durum karşısında, Anayasa'nın 125. maddesinde yer alan "İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır." kuralı uyarınca, bir idari işlem olan ödeme emrine karşı açılan davanın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-a. maddesinde sayılan, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davası kapsamında görüm ve çözümünde idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.

Öte yandan, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri Ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu Ve Görevleri Hakkında Kanun'un 6. maddesinde, vergi mahkemelerinin, genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin konularda 6183 sayılı A.A.T.U.H.K.'un uygulanmasına ilişkin davaları çözümleyeceği belirtilmiş ise de, idare mahkemelerinin görevlerini düzenleyen 5. maddede, idare mahkemelerinin, vergi mahkemelerinin görevine giren davalarla ilk derece Danıştay'da çözümlenecek olanlar dışındaki iptal davalarını çözümleyeceğine işaret edilmiş olup, uyuşmazlık konusu ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davaya idari yargı yerlerinden hangisinin bakacağı hususu, idari yargı düzeni içinde çözümlenmesi gereken bir sorundur.

Açıklanan nedenlerle, kamu alacağının tahsili için düzenlenen ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünde idari yargı yeri görevli olduğundan, Eskipazar Sulh Ceza Mahkemesi'nin 2247 sayılı Yasa'nın 19. maddesi kapsamında görülen başvurusunun kabulü ile Zonguldak Vergi Mahkemesi Tek Hakimi'nce verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Eskipazar Sulh Ceza Mahkemesi'nin 2247 sayılı Yasa'nın 19. maddesi kapsamında görülen başvurusunun KABULÜ İLE, Zonguldak Vergi Mahkemesi Tek Hakimi'nin 29.3.2001 gün ve E: 2001/90, K: 2001/173 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 9.7.2001 gününde KESİN OLARAK OYBİRLİĞİ İLE karar verildi.