T.C. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ   ESAS NO       : 2023/70 KARAR NO  : 2023/204       KARAR TR  : 27/03/2023

ÖZET: 5661 sayılı Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanun’un 1. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca verilen idari para cezasının iptaliistemiyle açılan davanın, işletmenin kapatılmasına ilişkin kararın da idari yargıda konu yapılması karşısında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 3. maddesi ve aynı Kanun’un 27. maddesinin sekizinci fıkrası hükmü bir arada değerlendirildiğinde İDARİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KARAR

 

 

Davacı  : Saraydüzü İlim ve Kültür Hizmetlerine Yardım Derneği

Vekili    : Av. İ. Ç

Davalı   : Sinop Valiliği

 

I. DAVA KONUSU OLAY

 

1. Davacı vekili, Ö. S., E. Öğrenci Yurduna 5661 sayılı Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanuna Ek Kanun'un “izinsiz personel çalıştırmak, kurumda suç işlenmesine göz yummak, işlenen suçu üst makamlara bildirmemek, kurumda kayıtsız öğrenci barındırmak, kurumların sosyal ve kültürel alanlarını izinsiz kullandırmak, kurumda öğrenci olamayan kişileri barındırmak, mevzuata aykırı personel çalıştırmak, yeterli sayıda personel çalıştırmamak, belgede sahtecilik yapmak, soruşturmaya gelen müfettişlere mukavemet göstermek, istenen evrak ve dokümanları vermemek" iddialarıyla delil gösterilmeksizin mesnetsiz, belirsiz, mükerrer ve muğlak sekiz fiile dayalı olarak, mükerrer on ceza ile toplam 115.816,50 TL (brüt asgari ücretin yirmi dört katı) tutarında idari para cezası verildiğini belirterek, usul ve kanuna aykırı şekilde verilen idari para cezasının iptali istemiyle adli yargı yerine başvuruda bulunmuştur.

 

II. UYUŞMAZLIĞA İLİŞKİN BAŞVURU SÜRECİ

 

A. Adli Yargıda

 

2. Boyabat Sulh Ceza Hâkimliği 28/06/2022 tarih ve D.İş No.2022/420 sayılı kararı ile, Sinop Valiliğinin cevap yazısı ekindeki belgeler, soruşturma raporu ile itiraz dilekçesi hep birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar davacı vekili Sinop Valiliği tarafından düzenlenen idari para cezasına itiraz etmiş ise de, dosya içerisinde mevcut bulunan soruşturma raporuna istinaden 28/04/2022 tarih ve 48816347 sayılı Valilik Oluru ile, Özel Saraydüzü Ortaokul Erkek Öğrenci Yurdunun kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptal edildiğini, yine aynı soruşturma raporu uyarınca muteriz Özel Saraydüzü Ortaokul Erkek Öğrenci Yurduna 21/04/2022 tarihinde 115.816,50 TL idari para cezası tanzim edildiğini, 5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 27. maddesinin 8. fıkrasında "İdarî yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idari yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde, idari yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddiaları bu işlemin iptali talebiyle birlikte idari yargı merciinde görülür" şeklinde düzenlendiğini, söz konusu kurum hakkında aynı soruşturma raporu doğrultusunda idari para cezası düzenlendiğini ve kurum hakkında kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptaline karar verildiğini, ruhsat iptali ve kapatma yaptırımının idari yargının görev alanına giren hallerden oluşu ve Kabahatler Kanunu'nun ilgili maddesi bir arada değerlendirildiğinde, muteriz hakkında düzenlenen idari para cezasına yapılan itirazı değerlendirme hususunda idare mahkemelerinin görevli olduğunu belirterek itiraz edenin Sinop Valiliği 21/04/2022 tarih ve 48275858 sayılı oluru ile 115.816,50 TL tutarındaki idari para cezasına yapmış olduğu itirazı hususunda 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu'nun 28. maddesi gereğince Hakimliklerinin görevsizliğine karar vermiş, davacı vekilince, davacı ile ilgili kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptaline ilişkin ayrıca idari işlemler düzenlendiği ve bu işleme karşı Samsun 1. İdare Mahkemesinin 2022/657 esas sayılı dosyası ile iptal davası açıldığı, davacıya verilen idari para cezası ile ruhsat iptali cezalarının ayrı ayrı tebliğ edildiği dolayısıyla ikisinin ayrı idari işlemler olduğu ileri sürülerek bu karara itiraz edilmiştir.

 

3. Sinop Sulh Ceza Hakimliği 13/09/2022 tarih ve D.İş No.2022/1075 sayılı kararı ile, kararın usul ve kanuna uygun olduğu anlaşılmakla itirazın reddine kesin olmak üzere karar vermiştir.

 

4. Davacı vekili, bu kez aynı istemle idari yargı yerinde dava açmıştır.

 

B. İdari Yargıda

 

5. Samsun 1. İdare Mahkemesi 17/11/2022 tarih ve E.2022/1235 sayılı kararı ile, uyuşmazlık konusu işlemin idari para cezasına ilişkin olması, ilgili kanunda özel hüküm bulunmaması nedeniyle Kabahatler Kanunu kapsamında itiraz yoluna tabi olması ve dava konusu işlem kapsamında idari yargının görev alanına giren başkaca herhangi bir işlem de tesis edilmemiş olduğu hususları dikkate alındığından uyuşmazlığın görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğunun anlaşıldığını belirterek adli yargının görev alanına giren davanın 2577 sayılı Kanun’un 14/3-a ve 15/1-a maddeleri uyarınca görev yönünden reddi gerektiğinden, 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 19. maddesi uyarınca önceki görevsizlik kararına ilişkin Boyabat Sulh Ceza Hakimliğinin 2022/420 D.İş sayılı dosyası temin edildikten sonra dava dosyalarının, görevli yargı yerinin belirlenmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine ve dosya incelemesinin bu konuda Uyuşmazlık Mahkemesince karar verilinceye kadar ertelenmesine karar vermiştir.

 

III. İLGİLİ HUKUK

 

6. 5661 sayılıKanun’un 1. maddesi şöyledir:

 

"(Değişik birinci fıkra:27/6/2019-7180/1 md.) Gerçek ve tüzel kişiler tarafından yemekli ve yemeksiz öğrenci yurtları ve buna benzer kurumlar açılması ve işletilmesi ortaokul ve ortaöğrenim düzeyinde Millî Eğitim Bakanlığının, yükseköğrenim düzeyinde Gençlik ve Spor Bakanlığının iznine bağlıdır. İlgili Bakanlıklar bu yurt ve kurumları tespit edecekleri esaslara göre denetler.

(Ek fıkra: 15/8/2017-KHK-694/19 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/19 md.) Yurt ve benzeri kurumların kurucularında, kurucu temsilcilerinde ve personelinde; 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezası ya da affa uğramış olsa bile Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ve 11/10/2006 tarihli ve 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında işlenen suçlardan ceza almamış olması veya haklarında bu suçlardan dolayı kovuşturma bulunmaması, terör örgütlerine ya da Millî Güvenlik Kurulunca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti ya da iltisakı yahut bunlarla irtibatı olmaması şartı aranır.“Gerçek ve tüzelkişiler tarafından yemekli ve yemeksiz öğrenci yurtları ve buna benzer kurumlar açılması ve işletilmesi Milli Eğitim Bakanlığının iznine bağlıdır. Milli Eğitim Bakanlığı bu gibi yurt ve kurumları tespit edeceği esaslara göre denetler.

(Ek fıkra: 15/8/2017-KHK-694/19 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/19 md.) Yapılan inceleme, soruşturma ve denetimlerle yurt ve benzeri kurumun;

a) Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması,

b) Mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması,

c) Barınma hizmetine ilişkin yükümlülük veya taahhütlerini yerine getirmemesi,

ç) Sözleşme veya taahhütnamelerinde usulsüzlük yapması,

d) Bu Kanun ve buna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik, yönerge ve genelge hükümlerine aykırı fiillerde bulunması,

e) Kurum açma izninde belirlenen öğrenim düzeyi ve cinsiyetine aykırı öğrenci barındırması,

f) Kayıt dışı öğrencileri veya öğrenci olmayan kişileri barındırması,

g) Kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi,

ğ) Kurum açma izninde belirlenen amaç dışında kullanılması,

h) Yönetmelikle düzenlenen şartları yerine getirmeden kapatılması,

hâllerinin tespitinde;(a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin iki katı; (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin üç katı; (ğ) ve (h) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası uygulanır ve (ğ) ve (h) bentlerindeki fiilleri işleyen kurumların kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları iptal edilir. (ğ) ve (h) bentlerindeki fiillerin dışındaki fiillerin tekrarı halinde idari para cezası miktarı ilgili bentler için belirlenen para cezası miktarlarının beş katı olarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması halinde ise kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. Bu fıkranın (ğ) ve (h) bentlerinin dışındaki bentlerde belirtilen fiiller nedeniyle idari para cezası verilmesi hâlinde ceza tebliğ edilir ve idari para cezasına neden olan hususun giderilmesi için ilgili kuruma en fazla üç ay süre verilir. Bu süre sonunda idari para cezasına neden olan hususların devam ettiğinin tespiti halinde ise yeniden kanuni işlem yapılır.

(Ek fıkra: 15/8/2017-KHK-694/19 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/19 md.) Yurt ve benzeri kurumlar, ortaokul, ortaöğrenim ve yükseköğrenim öğrencilerine barınma hizmeti vermek amacıyla açılır ve bu Kanun ile 25/8/2011 tarihli ve 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesine göre işyeri açma ve çalışma ruhsatı alırlar. Öğrenim düzeyine göre barınma hizmeti verilecek öğrenciler ile bu hizmetin verilebileceği kurumlar ve bu hizmeti sunacak gerçek ve tüzel kişilerin nitelikleri yönetmelikle belirlenir. Her ne ad altında olursa olsun, öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetlerin ruhsatsız yürütülmesi halinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır ve bu yerler valilikçe kapatılır.

......"

 

7. 30/03/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 3. maddesini değiştiren 06/12/2006 tarihli, 5560 sayılı Kanun’un 31. maddesi şöyledir:

 

“ (1) Bu Kanunun;

a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde,

b) Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında,

uygulanır”

 

8. Aynı Kanun’un 27. maddesine, 5560 sayılı Kanun ile eklenen sekizinci fıkrada ise; idari yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idari yargının görev alanınagiren kararların da verilmiş olması halinde; idari yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddialarının, bu işlemin iptali talebiyle birlikte idari yargı merciinde görüleceği kurala bağlanmış, bu maddenin gerekçesinde de bu hükümle, Kabahatler Kanunu'ndaki düzenlemelerin ortaya çıkardığı bağlantı sorununa çözüm getirilmesinin amaçlandığı ifade edilmiştir.

 

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

 

A. İlk İnceleme

 

9. Uyuşmazlık Mahkemesinin Muammer TOPAL'ın Başkanlığında, Üyeler Nilgün TAŞ, Doğan AĞIRMAN, Eyüp SARICALAR, Ahmet ARSLAN, Mahmut BALLI ve Bilal ÇALIŞKAN’ın katılımlarıyla yapılan 27/03/2023 tarihli toplantısında;2247 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince, anılan Kanun'un 19. maddesine göre başvuruda bulunulmuş olduğu, Mahkemece idari yargı dosyasının ekinde adli yargı dosyası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesine gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

 

B. Esasın İncelenmesi

 

10. Raportör-Hâkim Gülşen AKAR PEHLİVAN’ın, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan, ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Halil İbrahim ÇİFTÇİ ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra; gereği görüşülüp düşünüldü:

 

11. Dava, özel öğrenci barınma hizmeti veren davacı şirketin izinsiz öğrenci barınmahizmeti verdiğinden bahisle 5661 sayılı Kanun'un ilgili maddelerinde yer alan fiilleri ihlal ettiğinin subuta erdiğinden bahisle 115.816 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 21/11/2022 tarih ve 48275858 sayılı Sinop Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

 

 

12. Kabahatler Kanunu’nun; idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde uygulanacağı; diğer kanunlarda görevli mahkemenin gösterilmesi durumunda ise uygulanmayacağı ancak; idari yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idari yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde; idari yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddialarının, bu işlemin iptali talebiyle birlikte idari yargı merciinde görüleceği anlaşılmaktadır.

 

13. Uyuşmazlık Mahkemesince de, idari para cezası yönünden oluşan görev uyuşmazlıklarının çözümünde, idari para cezasına konu işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idari yargınıngörev alanına giren kararın da verilmiş olması ve dosya içeriğinden bu kararın idari yargı yerinde dava konusu edildiğinin anlaşılması halinde; idari para cezasına ilişkin kararın hukuka aykırılığı iddiasının da, idari yargı yerinde görüleceği sonucuna varılarak, idari yargı yerince verilen görevsizlik kararlarının kaldırılmasına karar verilmiştir.

 

 

14. Görev kuralları kamu düzenine ilişkin olduğundan, görev konusunda taraflar için bir müktesep hak doğmayacağı; bu nedenle, yeni bir kanunla kabul edilen görev kurallarının, geçmişe de etkili olacağı, bilinen bir genel hukuk ilkesidir.

 

15. Davanın açıldığı andaki kurallara göre görevli olan mahkeme, yeni bir kanun ile görevsiz hale gelmiş ise, başka bir değişle davanın açıldığı anda görevli olan ve fakat yeni kanuna göre görevsiz hale gelen mahkemenin görevsizlik kararı vermesi gerekeceği; ancak, yeni kanundaki görev kuralının, değişikliğinyürürlüğe girmesinden sonra açılacak davalarda uygulanacağına dair intikal hükümlerinin varlığı halinde, mahkemece görevsizlik kararı verilemeyeceği açıktır.

 

16. Diğer taraftan, dava görevsiz mahkemede açılmış, bu sırada yapılan bir kanun değişikliği ile görevsiz mahkeme o dava için görevli hale gelmiş ise, mahkemenin davaya bakmaya devam etmesi gerekir.

 

17. İncelenen uyuşmazlıkta, uygulanan idari para cezasının 5326 sayılı Kanun’un 16. maddesinde belirtilen idari yaptırım türlerinden biri olduğu, 5661 sayılı Kanun’da da idari para cezasına itiraz konusunda görevli mahkemenin gösterilmediği, ancak; idari para cezasına konu işlem kapsamındaaynı davacı ile ilgili olarak kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptal edilerek kurumun kapatılması ile beş yıl geçmeden tekrar kurum açmaması, devralmaması veya ortak olmamasına ilişkin işlemler de tesis edildiği ve bu işlemlerin idari yargı yerinde dava konusu edildiği anlaşıldığından; idari para cezasına ilişkin kararın hukuka aykırılığı iddiasının da, idari yargı yerinde görüleceği kuşkusuzdur.

 

18. Bu durumda, Kabahatler Kanunu’nun 5560 sayılı Kanun’la değişik 3. maddesi ve aynı Kanunun 27. maddesine 5560 sayılı Kanun’la eklenen sekizinci fıkra hükmü bir arada değerlendirildiğinde, 5661 sayılı Kanun’un 1. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca verilen idari para cezasına karşı açılan davanın çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.

 

19. Yukarıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak, Samsun 1. İdare Mahkemesinin 17/11/2022 tarih ve E.2022/1235 sayılı başvurusunun reddine karar verilmesi gerekmiştir.

 

 

V. HÜKÜM

 

Açıklanan gerekçelerle;

 

 

A. Davanın çözümünde İDARİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞUNA,

 

B. Samsun 1. İdare Mahkemesinin 17/11/2022 tarih ve E.2022/1235 sayılı BAŞVURUSUNUN REDDİNE,

 

27/03/2023 tarihinde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.

 

 

            Başkan                       Üye                               Üye                              Üye

          Muammer                   Nilgün                          Doğan                           Eyüp

          TOPAL                       TAŞ                         AĞIRMAN                 SARICALAR

 

 

 

 

 

 

                                                Üye                                Üye                               Üye

                                            Ahmet                               Mahmut                          Bilal

                                          ARSLAN                         BALLI                      ÇALIŞKAN